Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Concert Nora van den Tempel
14 november 1919 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
Nora van den Tempel (zang) en Christiaan Wijsman (piano)
Liederen van Schubert, Brahms, Wolf, Saint-Saëns, Hahn, Slansky, Sinding, Mortelmans, Van Tetterode en Tosti

Mevrouw Nora van den Tempel begon met Schuberts Dem Unendlichen, om zich los te zingen. Doch losgeraakt, vrijgekomen van altijd hinderlijk merkbare belemmeringen, is zij de gehele avond niet. Wanneer wij verheugd luisterden naar een frase die goed beloofde te worden, dan wist zij altijd een intonatie te verzinnen die alles bedierf. Wanneer het scheen dat zij een stemming die juist geïntoneerd werd, vol zou houden (D'une prison)³¹, dan verontrustte zij haar auditorium door de meest onvermoede inzinkingen. Niets was af en niets heeft ons de overtuiging gegeven dat mevrouw Van den Tempel haar artistieke opvoeding binnen afzienbare tijd zal voltooien.

Ik heb ernstige bedenkingen tegen haar programma. Dit was even stijlloos als een bruidsboeket van het jaar 1880. Daar stonden de namen van onaantastbare grootheden op: Schubert, Brahms, met enkele van hun minst persoonlijke liederen. Onbekendere werken zelfs: van Slansky, van Sinding (onfrisser, huisbakkener erotiekje dan Sindings Selig mich wärmend an wogender Brust heb ik van het jaar nog niet geproefd!). Nog levende Franse meesters zong zij: Saint-Saëns en Reynaldo Hahn. Wie weet of men in Nijmegen, de woonplaats der zangeres, Hahn niet voor een der ‘moderne Fransen’ houdt! Daar compareerde nog een Italiaan: Tosti. En zelfs de Nederlanders waren niet vergeten: Mortelmans en Van Tetterode. Jawel!

En zo eindigde het concert, dat met Schuberts Hymne aan de Oneindige begon, met de kinderkamerpoëzie van Tetterodes Marietje. Het is heus een erg lief liedje, maar u moet het liever op een jaarfeest van een jongelingsbond of jongedochtersbreivereniging zingen en niet op een liederenavond, en zeker niet meer in Utrecht.

Ik heb ook ernstige bedenkingen tegen de zangkunst van mevrouw Van den Tempel. Zij haalt volstrekt niet uit haar stem wat erin zit. Haar d en es klinken al niet meer, ze schijnt in het minst niet te weten hoe zij het volle gebruik van haar hoge register moet krijgen. De lage tonen, de kostbaarste juwelen ener alt, zijn bij haar absoluut glansloos; substantieel, maar dof. Haar uitspraak is eveneens onvoldoende; de vocalen o, e, worden soms oe (‘Oe, wie schön ist deine Welt’ en ‘Boette dein Vögelchen du’); de consonanten: l wordt gecombineerd met een j-geruis (‘die Liebe hat gelogen’; de Duitse g is onophoudelijk te scherp, s (in het Duitse ‘sie’) eveneens. De g in het Hollandse ‘weg’ blijkt een Duitse g; ch (in ‘zacht’) lijkt op k. Mevrouw

31 Lied van Reynaldo Hahn (1875-1947), op tekst van Verlaine (‘Le ciel est, par-dessus le toit si bleu, si calme’).

[p. 212]

Van den Tempel zingt ‘rétour’, met een accent aigu, zingt ‘chiel’ in plaats van ciel, ‘chour’ voor jour.

Dit alles betreft overigens slechts technische zaken, die altijd, onder goede leiding, te corrigeren zouden zijn. Erger zijn sommige manifeste onmuzikaliteiten. In mijn programma vind ik veertien kruisjes staan bij veertien plaatsen waar zij te laag intoneerde - wat rijkelijk veel is. De beide liederen van Brahms joeg zij, eveneens het slot van D'une prison. De liederen van Sinding, Hugo Wolfs Über Nacht, waren kras onritmisch; de aria van Saint-Saëns zette zij plusminus de helft te langzaam in.

Het spijt mij dat mijn oordeel ongunstig moet uitvallen; het is prettiger om te appreciëren dan om aanmerkingen te maken. Doch dit hier valt niet goed te praten. Het is absoluut onrijp als concertzang. Ik geloof gaarne dat een Overijsselsch Dagblad van ‘een mooie volle stem’ spreekt (welke zanger vertelt toch eens wat een ‘volle’ stem is??), maar in een grote stad moeten wij nu eenmaal andere eisen stellen en deze reclame had men beter achterwege gelaten. Ik moet mevrouw Van den Tempel in overweging geven zich nog een paar jaren in de oostelijke provinciën te occuperen met solozingen in oratoria en dergelijke. Wanneer zij dan onderhand ijverig muziek studeert - vooral niet alleen zangtechnische dingen s.v.p. - wanneer zij erin slaagt op de hoogte te geraken van de huidige stand der Muziek - wanneer al deze zaken haar de moeite waard zijn, wat ik niet zeker weet - ik geloof, zij zou na enige tijd met een ander, beter repertoire komen en scherper pijlen op haar boog hebben. Dan zou zij recht hebben op de belangstelling van het publiek. Nu niet.

De heer Christiaan Wijsman accompagneerde. Een beetje ouderwets, maar muzikaal en degelijk.