Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Studentenconcert
25 maart 1918 (UD)

Studentenconcert o.l.v. Willem Gerke
Händel: Concerto grosso
Elgar: Serenade voor strijkers
Wagemaker: Suite voor strijkorkest
Anna Thier (zang) en Nelly Wagenaar (piano)
Liederen van Rennes, Mahler, Schubert (Ave Maria) en Eernstman (Nachtstilte)

Het orkestje speelde onder leiding van Willem Gerke als eerste nummer een concerto grosso van Händel - mijns inziens rijkelijk zwaar voor deze vereniging. De kardinale fout, die de dirigent misschien een volgende keer voorkomen kan, was dat de violoncellen en contrabassen permanent te veel domineerden. Een massief fundament, voortreffelijk, doch geen twee zestienvoets registers in het pedaal wanneer men op het bovenklavier met tongwerken speelt! Deze tekortkoming viel mij de hele avond hinderlijk op en is buitengewoon gemakkelijk te verhelpen; vandaar dat ik haar signaleerde.

Verder speelde men de Serenade van Elgar en een vierdelige Suite voor strijkorkest van A.C. Wagemaker. Ik kende deze componist niet, had zelfs nooit van hem gehoord, wat misschien een laakbare leemte in mijn kennis van Hollandse componisten verraadt. Hoe dit zij: ik zou onwaarheid spreken, wanneer ik beweerde dat deze kennismaking met des heren Wagemakers oeuvre een buitengewoon verrassende geweest was. Om naar aanleiding van dit stukje een oordeel te kunnen hebben over de componist Wagemaker is vrijwel uitgesloten; ik zou veel meer van hem moeten weten - deze suite is wanhopig neutraal en gaf mij allerlei niet direct definieerbare gewaarwordingen. Is A.C. Wagemaker (tamelijk onwaarschijnlijk) iemand van een der jongere generaties? Zo ja, dan zou men kunnen spreken van een niet oninteressante proeve van talent van één die bewijst de klassieke kunstvormen te kunnen gebruiken en die zonder nog nieuws of buitengewoon persoonlijks te geven over het algemeen vrij doelmatig voor strijkorkest weet te schrijven.

Is de heer Wagemaker echter iemand die de veertig reeds passeerde (wie weet, misschien kon hij mijn vader zijn!...) dan staat de zaak enigszins anders. Men zou de heer Wagemaker (die zich in dat geval allerwaarschijnlijkst niet in de eerste plaats

[p. 107]

componist zou noemen) moeten verwijten dat hij het nog niet verder bracht dan tot een technisch tamelijk onaanvechtbare beheersing van de sonate- en driedelige liedvormen, die voor meer dan honderd jaren reeds volmaakter beheerst werden - dat hij de moed heeft ons minutenlang te vervelen met de irritantste secundengangen die zich denken laten (het Trio) - dat de structuur van de Finale rammelt en dat de stemming van diezelfde Finale van onverteerde associaties aan elkaar hangt - dat ten slotte zijn harmonische instinct hem bij de alleenzaligmakende tonica-dominant reeds in de steek heeft gelaten (impotentie is dit niet, want er is zelfs geen onbeholpen streven naar een verruiming van het harmonische gehoorveld!). Mijn oorspronkelijke plan was om het werkje (dat ik met dat al zekere, instructieve waarde geenszins ontzeg - voor dilettantengezelschappen is het uiterst bruikbaar en dank baar materiaal) deel voor deel te bespreken, doch ik meen de heer Wagemaker een dienst te bewijzen met het niet te doen.

Daar was nog een onbekend Hollands werkje: Nachtstilte van Jan Eernstman, lid van het Studentenconcert. Aardig werk, nog niet erg handig of persoonlijk geconcipieerd en uit de aard der zaak meer geassimileerd dan gecomponeerd, doch fris, talentvol werk. Ik zou echter de aanmerking willen maken dat het kiezen van Boutens' gedicht voor de stemming van het muziekstukje mij een niet helemaal onaanvechtbare hooggrijperij lijkt!

De soliste van de avond was Anna Thier, haar begeleidster Nelly Wagenaar.¹⁵⁶ Dit accompagnement was in veel - vooral pianistische - opzichten buitengewoon goed, alleen dekte zij de zangeres te dikwijls, in Mahler bijvoorbeeld bijna onophoudelijk. Haar schuld is dit waarschijnlijk niet geheel en al; de vleugel stond halfstok, een vrij onverstandige maatregel!

De zang van mejuffrouw Anna Thier... ja, dit is geen gemakkelijke bespreking! Ik weet namelijk dat dit zangeresje een paar heel bijzondere dingen kan doen - dingen die zo singulier zijn dat sommige wereldberoemdheden haar daarin niet overtreffen. Zij heeft bijvoorbeeld voor sommige stil-devote, helderachtige stemmingen zo emotionerende accenten, dat ik het niet vermag te beschrijven. Ik heb haar Schuberts veelgezongen Ave Maria horen zingen, zo innig doorvoeld, zo sereen, dat het mij wekenlang bij is gebleven. En nog kan ik mij de kostbare emotie te binnen brengen die zij ons toen heeft doen doorleven. Doch... deze noot, haar meest precieuze bezit, heb ik zaterdagavond van Anna Thier ook niet één keer gehoord! Nu mag men de opmerkingen maken ten eerste dat het Studentenconcert daarvoor niet de aangewezen plaats zou zijn - en ik zou hierop moeten antwoorden ‘dat dit wel mogelijk is’. En ten tweede dat haar optreden, zaterdag, in zekere zin een debuut was met alle bijomstandigheden. Inderdaad leek Anna Thier mij ook tamelijk nerveus (enkele ‘platte tonen’, onvoldoende ademtechniek). Alles in alles lukte het Rennesje haar het beste, wat ik zeker niet verwacht had! Eén raad: Anna Thier beschikt over een voortreffelijk mezza-voce, doch zij moet oppassen het niet al te veel te gaan gebruiken: na het tiende liedje hoorde ik het reeds voor een maniertje uitmaken, wat het inderdaad niet is, doch... dergelijke meningen zijn misschien niet helemaal ongevaarlijk!

156 Pianiste Nelly Wagenaar (1898-1985) was het oudste kind van Johan Wagenaar.