Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Nederlandsche Opera - Lohengrin⁶³
3 januari 1918 (UD)

Schouwburg
De Nederlandsche Opera o.l.v. Albert van Raalte
Wagner: Lohengrin

Het is reeds meer gezegd: waarom houdt de Nederlandsche Opera geen rekening met reeds lang vastgestelde concertavonden? Onlangs kwam zij met Mignon op dezelfde avond dat de heer Van Gilse zijn Vierde symfonie in Utrecht introduceerde. Toen was, naar ik hoorde, de Schouwburg tamelijk slecht bezet. Nu komt de Opera met Lohengrin op dezelfde avond dat de heer Caro Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen en Kindertotenlieder introduceert (dit laatste was reeds maandenlang bepaald!). Ditmaal was de Schouwburg vrij goed bezet - er bestaat dus, menselijkerwijs gesproken, voor de heer Koopman geen enkele reden om zijn voorstellingen niet op woensdag te geven. Maar het zou, dunkt mij, niet meer dan collegiaal zijn als de Opera haar concurrentie met Tivoli staakte. Ik zag verscheidene figuren in de Schouwburg die ik in Tivoli verwacht had. Het resultaat was dan ook dat de Schouwburg ter ere van Wagner tamelijk vol, de Tivoli-zaal ter ere van Mahler veel te leeg was!

Ik heb alleen de eerste akte gehoord (kijken doe ik naar een Wagner-opera sinds lang principieel niet meer!) en zal dus ditmaal geen beschouwing over het hele werk geven.

63 Annalen 2296.

[p. 40]

Het mooiste van alles is, ieder zal dit met mij eens zijn, het Voorspel. Na dit werkelijk schone, zij het dan ook lang niet steeds onaanvechtbare muziekstuk, zou men de hele volgende opera gevoeglijk kunnen missen. Het symbolische gebeuren wordt daar in klanken veel absoluter en beknopter duidelijk gemaakt dan het met behulp van het Toneel met zijn hele arsenaal van decors, blikken ridders, tweegevechten, bruidsstoeten, maskeradepoppen et cetera kon geschieden. Albert van Raalte, de Hollandse Wagner-dirigent, zal dit voorspel wel extra gerepeteerd hebben. Men is evenwel, daar men aan het volmaakte bijna overtreffende concertuitvoeringen van Wagners symfonische fragmenten gewend is, verwend. Men gaat zodoende eisen stellen waaraan een operaorkest, een operadirigent en een operaorkestruimte (zeker niet de Utrechtse ‘Kuil’) nooit kunnen voldoen. Met dat al kan ik de heer Van Raalte van harte gelukwensen met zijn prestatie.

De solisten kan ik slechts kort behandelen. Kubbinga, Helvoirt Pel en Van der Ploeg vielen mij niet mee, ditmaal. Maar zeer waarschijnlijk hebben zij zich in de loop van de avond meer losgezongen. Annie Ligthart was goed als Elsa (die affreuze, lome armopheffingen zijn authentiek voorschrift, zoals men weet!). De rol van Ortrud, Telramunds vrouw, is de enige rol in de hele opera die overtuigd, niet onlogisch stil spel mogelijk maakt. Liesbeth Meissner - zij heeft ook haar Wagner-figuur mee - speelde deze rol voortreffelijk. Vocaal heeft ze in de eerste akte zo goed als niets te doen. Maar ik herinner mij dat zij verleden jaar in de tweede akte in haar grote scène met Telramund óók voortreffelijke zang heeft gegeven, dat zal dus nu ook wel het geval zijn geweest.