Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

[p. 27]

Remonstrantse kerk
21 december 1917 (UD)

Willem Petri (orgel)
m.m.v. Jeanne Ruijgrok (zang) en Henry Tibbe (viool)
Werken van Kint, Cornelius, Goldmark, Bach en Tartini

De heer Petri⁴⁶ had een noviteit: Koraalfantasie van Cor Kint. De heer Kint, de altist van het Hollandsch Kwartet, debuteerde hiermee als componist. Dit debuut was verre van gelukkig; mijn respect voor de voortreffelijke kamermuziekspeler Kint laat zich moeilijk in overeenstemming brengen met de opinie die ik gisteravond van de componist Kint gekregen heb. Waarom heeft de heer Kint dit volmaakt overbodige werk gecomponeerd? Koraalfantasieën - en betere! - zijn er in overvloed en het moderne accent dat zijn werk van tijd tot tijd heeft, past op het orgel al heel slecht. Hiermee bedoel ik niet dat het stuk in een slechte orgelstijl is gecomponeerd, maar toch is bijvoorbeeld het veelvuldige gebruik van driedelige ritmen (12/8 of 6/8 of triolen) niet in de geest van het instrument. En ook de fuga typeert de niet organistisch voelende. Het thema (de dux) is geschikt genoeg, doch het contrapunt (het tegenmotief) verliest door de snelle beweging onmiddellijk het karakter. En wanneer, bij wijze van apotheose, het hele koraal onversierd (behalve een goedkope, gebroken-akkoord pedaal-partij) fortissimo gebracht wordt, dan vraagt men zich onwillekeurig af waarom we nu al die overmatige drieklanken, die hele-toonreeksen, die Puccini-reminiscensen et cetera hebben moeten slikken. De heer Kint heeft ongetwijfeld een groot gemak in het opschrijven van zijn gedachten. Laat hij die gedachten nu eens niet aan een kapstok (i.c. aan een bestaande melodie) ophangen, maar laat hij er een eigen werk mee componeren. Ik geloof dat hij in andere, niet-gebonden muziek zijn note personelle gauw genoeg gevonden zal hebben. (Misschien al gevonden heeft!) Dat men dit andere werk dan spoedig uitvoere. Een belofte schuilt er in deze Koraalfantasie met dat al wel.

Van mejuffrouw Jeanne Ruijgrok, de sopraan, hoorde ik alleen de twee Weihnachtslieder van Peter Cornelius. Niet genoeg dus om een nieuw oordeel over haar stem te vellen of om een vroeger oordeel definitief te bevestigen. Alleen dit: de draagkracht van haar stem viel me gisteravond op, vroeger nooit, maar misschien komt het doordat ze de laatste maal in Tivoli onder ongunstige omstandigheden zong (een zaal vol tabaksrook en dus een ver van frisse atmosfeer). Muzikaal deed ze goede dingen, alleen: weet ze dat ze de beginregel van het tweede coupletje van Die Könige (und hell erglänzet...) nogal onritmisch zong? Dat wil zeggen niet rustig genoeg. Aan de adembeheersing ligt het niet: haar techniek is, ik zei het reeds vroeger, degelijk genoeg.⁴⁷ Misschien even een verslapping der concentratie?

46 Willem Petri (1865-1950) speelde in het Utrechtse muziekleven een grote rol, met name als directeur en docent van de Utrechtse Muziekschool. Als organist was hij de evenknie van Johan Wagenaar. Sinds 1883 organist van de Buurkerk, werd hij in 1892 aangesteld als organist van de Remonstrantse kerk. Na het vertrek van Wagenaar als Domorganist, gunde Petri de vrijgekomen post aan zijn leerling H.F. Bos en bleef hij zelf het bijzonder goede instrument van de Remonstrantse kerk bespelen. Paap (1972), 73 en 92.

47 Een eerdere recensie van Pijper over een optreden van Jeanne Ruijgrok is niet gevonden.

[p. 28]

De heer Tibbe eindelijk leek me ditmaal weinig gedisponeerd (wat men mij trouwens achteraf ook ongevraagd kwam bevestigen). Van hem kon ik slechts het stuk van Goldmark horen - niet genoeg om zijn prestaties nader te bespreken. Want in dit buitengewoon onpersoonlijke werkje komt geen enkele zingende melodie voor (waarnaar men zijn artisticiteit zou kunnen beoordelen) en geen enkele briljante passage (die eventueel een oordeel zou kunnen geven over zijn techniek). Wat er dan wel in staat? Ik weet het ook niet - ik kan er me geen noot meer van herinneren!

Men ziet het: ik heb het voornaamste deel van het programma niet meer gehoord. Het Tartini-concert en vooral de beide meesterwerken van Bach heb ik node gemist. Preludium en fuga in d van Bach behoort tot het allermooiste werk van de grote Thomascantor. De heer Petri zal dit wel buitengewoon mooi gespeeld hebben. Met wat ik van hem hoorde heeft hij trouwens zijn roem van eminent organist weer zeer hoog gehouden!