Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

[p. 12]

Stoker-concert - Het Amsterdamsch Strijkkwartet²³
28 november 1917 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
Haydn: Strijkkwartet in Bes, op. 76.4
Bridge: Three Idylls
Bridge: Phantasie String Quartet
Beethoven: Strijkkwartet in D, op. 18.3

Wanneer wij het concert van gisteren herdenken, dan moeten we beginnen met de heer Zimmermann te prijzen. Ik durf hem zonder voorbehoud Nederlands grootste violist noemen. Zijn door en door muzikale opvatting geeft het persoonlijke cachet aan de prestaties van het Amsterdamsch Kwartet. En zijn partners sluiten zich bij die opvatting wonderwel aan.

Het verschijnsel dat men gewoonlijk niet van het Amsterdamsch, doch van het Zimmermann-kwartet spreekt, lijkt mij meer dan toevallig.

Dit is het gezelschap om Haydns van bovenaf (ik meen: vanuit de eerste viool) gecomponeerde kwartetten uit te voeren! Wat een prachtige muziek is toch ook dit opus 76.4. Het is overigens nog niet zo lang geleden dat het ‘du ton’ was om goediggeringschattend over ‘papa Haydn’ te spreken. Enfin, die periode is gelukkig voorbij - wat kon men trouwens anders verwachten van de tijd van Wagners vulstemmen-muziek?

Haydns²⁴ mooiste werk, waaronder ik negen tiende van zijn bekende kwartetten reken, is muziek zó uit de hemel gevallen. Wie blijft er onontroerd bij een zó innige melodie als die waarmee het Adagio begint? En wie wil de krachtig-gezonde humor van het Menuetto weerstaan?

Hadden de Amsterdammers niet anders gespeeld dan dit Haydn-kwartet, ik had mijn gang naar het Gebouw reeds voldoende beloond geacht.

Maar er was meer, namelijk kwartetmuziek van Frank Bridge: Three Idylls en een Phantasie. Ik heb er nog geen juist oordeel over. Men zegt dat dit nu de doorsnee modern-Engelse muziek is. Het is best mogelijk. Soms (in de tweede Idyll) doet het tamelijk sterk aan (de Amerikaan) MacDowell denken. Het eerste cyclusje is melodisch nogal zwak. Misschien is het juist hierdoor dat de mooie, grote melodie van het tweede thema in het eerste Allegro der Phantasie zo werkt. Dit opus, bij herhaling opvallend fraai van klank, met veel zin voor de juiste kwartetstijl geschreven, is spannend en ritmisch interessant. De Amsterdammers hebben ons met deze (voortreffelijk gespeelde) noviteit meer schoonheidsontroering geschonken dan het vorige jaar, met

23 Het Amsterdamsch Strijkkwartet bestond uit Louis Zimmermann, Johan Herbschleb, Herman Meerloo en Frits Gaillard.

24 In het UD staat tweemaal Hagan in plaats van Haydn. Het is een zetfout die erop kan duiden dat Pijper zijn recensies met de hand geschreven inleverde bij de krant.

[p. 13]

het kwartet van Samazeuilh.²⁵ Eén vraag: wat is het tempo allegro poco lento (tweede Idyll)? Ik begrijp er niets van, mijn muzikale instinct laat me in de steek: ik sta alleen maar nuchter niet-begrijpend tegenover deze contradictio in terminis!

Beethovens opus 18.3 besloot de avond. Vinden de heren zelf niet dat zij alle delen wat sneller dan gewoonlijk hebben gespeeld? Het begin klonk al direct gejaagd en dit gevoel is mij onder het gehele kwartet bijgebleven. Maar dit is een zeer subjectief kwestietje: het is misschien niemand opgevallen. Aannemelijk waren deze tempi natuurlijk wél!

25 J.S.B.B. schreef een recensie over dat concert in het UD van 13 februari 1917.