Eene levensbeschouwing. Deel 1

[p. II]

Nec vero ille artifex, cum faceret Jovis formam aut Minervae, contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duceret, sed ipsius in mente insidebat species pulchritudinis eximia qnaedam, quam intnens in eaque defixus ad illius simili tudinem artem et manum dirigebat.... Sic perfectae.... (vitae) speciem animo videmus.
Cicero.

[p. V]

Voorrede.

Voor twaalf jaren verscheen Richting en Leven; voor twintig, Bespiegeling, Gezag en Ervaring. Thans komt Een Levensbeschouwing. In deze drie werken dezelfde beginselen; maar gaandeweg heeft de schrijver moeten leeren inzien, wat die beginselen inhielden en uitsloten.

Omdat hij thans de gevolgen juister trekt, voegt hij aan de twee eerstgenoemde werken het tegenwoordige toe.

Heb ik veel tijd noodig gehad om van het eerste tot het derde te komen? Ik ben er toe gekomen; en hoop weer verder te komen: dat is de hoofdzaak. Wie van den ‘tijd van overgang’ zeggen moge: ‘'k wou dat hij overging’, ik niet. De een denkt vlugger, de ander trager; maar ‘overgaan’, van het mindere tot het betere, van schemer tot klaarheid, blijft ook

[p. VI]

in de school van het leven onze eerzucht. Geen rust. Onverbrekelijke trouw aan zelfstandig verworven beginselen; maar, daarmede gepaard, onverpoosde kritiek van hunne toepassing.

Hoe zullen de Ethisch-modernen dit geschrift opnemen? Niet zonder instemming op menig gewichtig punt, naar ik geloof. Maar dat moet ik afwachten.

Veel had mij van de uitgave kunnen terughouden:

Afnemende belangstelling, naar men verzekert, in wijsgeerige vragen;

Ervaring van misverstand: eigen schuld; van misduiding: anderer schuld;

Goethe's woord omtrent het lot van hen die ‘hun binnenste bloot leggen’.

En desalniettemin, zeg ik met Cats.

Wie zich aan de hier behandelde vragen wijdt, verlangt gedachtewisseling. Deze wordt te vruchtbarer, naarmate elk zijne meeningen meer in haar geheel voordraagt.

Verdiensten en gebreken springen dan duidelijker in het oog.

Utrecht,

Oktober 1875.

A.P.