Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 5

Zesde hoofdstuk.
Behelzende de Plechtigheit van de Communie der Leeken enz.

⁺ BY de Grieken communiceert^(b) het volk, zo wel als de Geestelykheit, onder de beide Gedaanten of Tekenen, en ontfangt van 's Priesters hand het geconsacreerde brood en den geconsacreerden wyn uit een en de zelve^(c) schaal. Zo spreekt de Autheur dien ik aanhaale, en zo zeggen ook de meeste Protestanten. De Roomsgezinden in tegendeel, ten minsten voor het grootste gedeelte, houden zulks maar voor een eenig Teken. De Communie der Leeken begint gemeenlyk na dat de Priester aan het volk die Benedictie, waar op het Koor^(d) voor lange jaren antwoordt, gegeven heeft. Dit aangaande zal ik twee of drie byzonderheden aanhalen, welke ik in de aanmerkingen van den Bisschop van Vabres^(e) over het Pontificaal der Grieken vinde.

⁺ De Leeken communiceeren overendstaande aan de deur des Heiligdoms, eerst de mannen, en dan de vrouwen. Zy moeten alle eene zedige en eerbiedige houdinge des lichaams vertonen, met nedergeslagene oogen, het hooft hangende even als dat van iemant die adoreren wil, en de handen kruisgewyze over elkander. Tournefort zegt in zyne Reisbeschryvinge ‘dat die communiceren moeten, zich daar toe bereiden met onophoudelyk de tekenen van 't kruis te maken, met diepe buigingen verzelt.’ Ricaut verhaalt, dat de Grieken voor het ontfangen der Communie zich midden in de Kerk begeven, en^(f) vergiffenisse aan de Gemeinte verzoeken. Indien dan iemant klaagt eenig ongelyk geleden te hebben van den geenen die communiceren zou, gaat deze laatste heen tot dat hy eene behoorlyke voldoeninge gegeven heeft. Het formulier van voldoeninge is, vergeeft het ons, broeders, wy hebben gezondigt met onze woorden en met onze daden: waar op de beledigde antwoordt, God vergeve het u. Eertyds onderzogt men het geweten der Communicanten van naby, en ten minsten vernam men naar zyn persoon, men vroeg zynen naam enz. Hedendaagsch zegt de Priester of de Diaken tegen den Communicant, hem by zynen naam noe-

+ Het Grieksche Volk Communiceert onder beide de Tekenen.

(b) Ricaut Etat de l'Eglise Grecque.

(c) Men noemt ze Labis in 't hedendaagsch Grieksch.

(d) Ad multos annos. Zie voorwaarts.

(e) Habert Pontif. Graec. P. 269.

+ Gestalte en houdinge der Communicanten.

(f) Christopborus Angelus zegt, dat zy onder die daat van verzoeninge zich naar de vier gedeelten der waerelt wenden.

[p. 91]

mende, gy ...... Dienaar van God, ontfangt het gewyde lichaam en het dierbaar bloed enz. Zie daar 't geen van dat gebruik is overgebleven.

Tournefort beschryft de Communie der Leeken op deze wyze: ‘De Papas legt het Rituël of Kerkgewoonteboek op het hoofd van den Communicant, en doet de gebeeden tot vergevinge der zonden, terwyl de Communicant binnen 's monds zegt: Ik geloof, Heere, en ik belyde dat gy waarlyk zyt de Zoon van den levendigen God, die in de waerelt gekomen zyt om de zondaren zalig te maken, waar onder ik de grootste ben.’ Het overige van zyn verhaal koomt overeen met het geen ik reets gezegt hebbe.

⁺ Men draagt, gelyk by de Roomschgezinden, de Communie naar de kranken, doch dat geschiedt veel eenvoudiger, zynde het Heilige besloten in een houten doos, die in een zak gedaan, en van den Priester onder den arm genomen wordt. Volgens Ricaut is het eene portie van het gezegend brood, daar ik strax van spreken zal. Ricaut voegt 'er by dat zy ook van dat brood brengen aan de geenen die wegens hunne bezigheden gehouden zyn 't huis te blyven. De Bisschop van Vabres zegt,^(a) dat men een gedeelte neemt van het Geconsacreerde brood, ter grootte van een duim, waar van men een kruis maakt, en 't welk men met een weinig bloeds (versta den getransubstantieerden wyn) besproeit. Dit wordt voor de zieken bewaart. Men neemt daar een gedeelte van, met een weinig water, of met een weinig wyn vervochtigt, en dat is het Sacramenteel Reisgelt, 't welk men den kranken en den stervenden medegeeft.

Ik zegge hier niets van de Communie die men aan de kinderen toereikt. Maar zie hier een punct dat zeer in geschil staat: te weten dat der private Missen, of der Missen⁺ zonder Communicanten. In alle de Grieksche Kerken, word ons gezegt,^(b) vindt men behalven de openbare Missen, ook private Missen zonder Communicanten. Die lochenen dat deze laatstgemelde Missen by de Grieken in gebruik zyn, nemen voor Communie de uitdeeling van het gewyde Brood welke na de Misse geschiedt. Zo zegt het ons Allatius, die het gebruik der Grieksche Ziel-Missen meent te rechtvaerdigen door de gedachtenisse welke men volgens de Liturgie van St. Chrysosthomus van hen houdt.

Ik eindig het gezegde wegens de Misse en de Communie der Grieken met het gevoelen 't welk men aan die van 't Oosten toeschryft. Men verzekert ons dat zy geloven, dat J.C. het brood, 't welk hy aan Judas gaf, indoopte, om de Consecratie daar van weg te nemen.

+ De Communie der kranken.

(a) Pontif. Graec. p. 273.

+ Private Missen.

(b) Allatius L. III. C. 15. Consens. Eccles. Occid. & Oriental.