Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 4

IX. Hoofdtstuk.
Van den Godsdienst van Pegu, en van hunne Priesteren.

⁺ WY zullen eerlang aanmerken dat deeze Afgodendienaars Manicheên zyn, gelyk het grootste deel der Afgodendinaren van beide de vaste Kusten. God is de veroorzaaker alles goeds, en de Demon of Duivel van alles quaads: Maar doordien God wezentlyk goed is, en dat de goedheit van dit Opperwezen hem nooit gedoogt, quaadt te doen, laaten ze hem ongemoeit, en offeren den Duivel, op dat hy hun gunstig zy. Indien zy besluitender wyze redeneerden, zouden ze bevinden dat de zaaken door hunnen Godsdienst niet beter gaan. De boosheit des Duivels wezentlyk in dit Wezen zynde, kan geen eerbewys, noch dienst die verminderen: Maar 't zal altoos waar zyn, dat de vrees meer dan de plicht in stoffe van den Godsdienst vermag. Over deezen grond loopt men tot dien die zich vreezen doet. Indien het gedoogt was het hart van eenige onzer Godsdienstelingen t'ontwinden, en 'er de waare beweegreden in te zoeken; hoe veel Christenen zouden 'er niet gevonden worden, oneindig meer bestraffelyk dan de Heidenen, wegens deeze dienstbaare vrees^(b) die hen alleen in den Godsdienst bestiert? Men zou van hun zeggen konnen dat zy Godt als een quaadaardig Wezen aanmerken, voor zoo veel men ziet dat zy hem dienstbaarlyk vreezen. Men zoude hen beevende vinden^(c) op 't noemen van de Helle en de eeuwige straffe, en doende nochtans daaden van Godvruchtigheit, zelden gemeen. Dus is hun gedrag waarachtiger dan dat het kan ontkent worden; 't is te verwonderen dat de Christenen hebben durven een zoo quaad merkteken in een Leerstuk^(d) overbrengen: Maar de verwondering zal zoo groot niet zyn, wanneer men de uitgestrektheit in acht neemen zal, die men aan 't vermogen^(e) van den geenen geeft, die onder schyn van Godsdienstigheit arbeiden aan het verkeeren van 't Christendom in tiranny. Laat ons nu van deeze buiten-reden weder afzien, en ter gevoegelyker zaake komen.

+ Hoe de Peguanen den Duivel offeren, zulks zy geen quaadt van hem wedervaaren; bedenkingen hier over, en met welk een gevolg.

(b) Want een redelyke vrees is 'er, die waerlyke Godsdienstige menschen hebben moeten.

(c) Van deeze is 't waar van Despréaux heeft gezegt:

... En sa malice un pécheur obstiné,
Des Horreurs de l'enfer vainement étonné,
Loin d'aimer, humble fils, son veritable Pere,
Craint & regarde Dieu comme un tyran severe;
Au hien qu'il nous promet ne trouve aucun apas,
Et souhaite en son coeur que ce Dieu ne soit pas. enz.

Epitre XII.

Dat is:

Wanneer een Zondaar in zyn quaad gedrag volhard,

Word hy te min ontstelt, voor helsche pyn en smart,

Noch tracht, als needrig kindt, zyn Vader te beminnen:

Maar is beducht voor Godt, hem vreezende als Tiran;

In 't goede vind hy niets, 't welk Godt hem geeven kan,

Zyn hartenwensch verlangt geen God'lyk Heil te winnen.

(d) In de aanmerkingen over Despréaux vind men deeze voorstelling van Abelli: Het berouw 't welk niet voor beweegreden dan een dienstbare vrees heeft, is goed en betaamelyk.

(e)

..... Un Chretien effroiable
Pourra, marchant toujours par des sentiers maudits,
Par des formalités gagner le Paradis enz.

Dat is:

..... Een Godt-vergeeten Christ

Genoegt zich zyn gedrag, schoon hy verdoemlyk handelt,
En waant dat 's Hemels spoor, dus word door hem bewandelt.

[p. 31]

⁺ De Peguanen^(a) hebben andere Leerregels mede tegenstrydig als die van 't Manicheismus. Zodanig is ‘een achtereenvolgende eeuwigheit van Waerelden zonder Schepping, en een meenigvuldigheit van Goden om die te bestieren. Zy zeggen^(b) dat de Waereldt tot dus verre onder het bestier van vyf onderscheidene Goden is geweest, waar van vier reeds overleden zyn; dat voor omtrent twee duizend twee hondert jaaren geleden de laatste, te weeten de vierde, gestorven is; dat insgelyks de vyfde eerlang sterven zal; dat na zyne doodt de Waereld door vuur zal vergaan, en dat uit haare assche weder een andere als een nieuwen Phenix zal gebooren worden.’ Wy zullen in 't vervolg deezes Werks het overige hunner aloude Leerstukken t'eenemaal naspeuren en afhandelen. Zy merken mede als Goden aan zekere Persoonen van een uitsteekende Heiligheit, die^(c) meenigwerf over en weer door ondervinding de Zielverhuizing doorwandelt zyn.

⁺ Zy hebben mede een zoo groote gedachten van de Heiligheit der Aapen en Krokodillen, dat ze den geenen als geheiligt aanmerken die door deeze laatste verslonden worden: zynde dit een merkteken hunner Zaligheit. Veele Indiaansche Volkeren gelooven dat de Aapen een slag van wilde Menschen zyn; andere meenen dat ze eertyds volmaakte Menschen zyn geweest: Maar dat God wegens hunne misdaadt deeze Menschen in Aapen herschapen heeft. Wat de Krokodillen aangaat, eenige Afrikaansche Volkeren maaken 'er mede byzondere denkbeelden van. Men zou deeze byna in den rang der Geestelyke en Godsdienstige Leerstukken konnen stellen, wegens de achting der Peguanen en die van hunne Grens-Volkeren voor de witte Olifanten^(d).⁺ De Koning van Pegu stelt in zyne tytels, dat hy de Koning der Witte Olfanten^(e) is. Men dient deeze Dieren in zilver vergulde gereedschappen; men speelt op speeltuigen, wanneer men hen uitleid om te gaan drinken, draagende zes Mannen van aanzien de Zonnescherm, geduurende de voortgang, boven hun hoofdt. Uit de Revier komende, verwachtenze 's Konings Edelman, die hen uit een zilvere schotel eerbiediglyk de voeten wast.

De Varellas, 't welk Tempelen der Goden⁺ zyn, hebben de gedaante van een Pyramide of Toren, wiens grond ongemeen breed is. Men zegt van een deezer Tempelen dat 'er hondert en twintig duizend Afgoden in gevonden worden. Wanneer men de dingen van deeze natuur leest, word men byna genoodzaakt te gelooven, dat de wonderheden uit de Penne moeten vloeien, zonder dat het den Schryver gewaar worde: maar zullen de hondert en twintig duizend Goden ook geene verborgene afbeeldzels, en zinnebeelden, zoo gemeen in 't Oosten, konnen zyn, van by- en toenaamen in alle Landen den Godsdiensteling zoo eigen, als ook van afbeeldzels der gebeurde Historien, gelyk men in onze Kerken^(f) ziet? Eenige van deeze Varellas zyn door Bedevaarten berucht, en begrypen onnoemelyke Schatten.

Men zegt ons niet welk onderscheid dat 'er tusschen de Varellas met de Kiacks is; ten minsten dat deeze laatsten niet als Kerspels der Talapoins of Indiaansche Priesters zyn: Hoe het ook zyn mag, men vind in den ingang deezer plaatzen tot de openbaare Godsdienstigheit bestemt, een

+ Welke vreemde gevoelens de Peguanen over de eeuwigheit en het bestier der Waerelden heb ben.

(a) Ovington Voiages. P. 2.

(b) Zie welke Leerstukken hen Herbert in zyne Reizen 3de B. toeëigent. Zy gelooven dat het Heelal vier Scheppingen heeft gehad, en dat het wegens de Ongodvruchtigheit der Menschen, reeds vierwerf door 't Vuur, Water, de Wind, en Aardbeevingen verwoest is. Ieder Waereldstant heeft zynen Bescherm Geest gehad: Maar deeze Geest was niet almachtig, noch eeuwig, noch onsterffelyk. Zy gelooven een algemeene omkeering van 't Heelal, waar door het weder tot zyn Chaos of Beyert keeren zal: waar na alle dingen weder gebragt zullen worden in den zelfden staat waar in wy die zien. Zie vervolgens de Hoofdtstukken der Siammers enz.

(c) Getrokken uit de Reizen in Purchas. Zie verder het Hoofdtstuk der Siammers.

+ Hoe Heilig zy de Aapen en Krokodillen aanmerken, en wat zy'er van gevoelen.

(d) Dit Dier is in 't Oosten zoo geacht, dat men zich niet ontziet het de verhevenste tytels te geeven. De Persianen noemen 't het zinnebeeldt van de trouwhartigheit, de Egiptenaren van de gerechtigheit, de Indianen van de Godvruchtigheit, de Arabiers van de Grootmoedigheit, die van Sumatra van de Voorzienigheit, en de Siammers een voorbeeldt van gedachtenisse.

+ Witte Olifanten ongemeen onder hen geacht.

(e) Purchas Ubi Supr.

+ Wat men van de Varellas of Peguaansche Tempels vertelt.

(f) Getrokken uit de Reizen in Purchas.

[p. 32]

Bekken vol water, alwaar men zich de voeten wascht. In den Tempel treedende, legt men de handen op 't Hooft, om de eerbied te betuigen die men voor 't voorwerp van den Godsdienst en zynen Bedienaar heeft.

⁺ Reeds hebben we gezegt dat deeze Afgodendienaars een plechtelyke eerdienst den Duivel bewyzen. Zyne Altaaren zyn met Bloemen versiert, en belaaden met Offerhanden die men hem om te bevredigen aanbied, en om zyne gunst te verwerven. In ziektens doen zy hem geloften, en verbinden zich om voor hem Altaaren te stichten. Eenige der Godsdienstigsten loopen van 's morgens vroeg langs straat, met een toorts in de handt, en een korf vol Ryst en andere eetbaare dingen, schreuwende dat ze den Duivel eeten brengen. Dit geschied op dat de Duivel zich gerust houde, ten minsten geduurende deezen dag. Indien ondertusschen een Hondt den Godvruchteling tegen komt, word hy, zoo zy meenen, zekerlyk door den Duivel gezonden, om deeze spyze te verslinden. Eenige anderen eeten niets in hunne Maaltydt dan dat ze voor af de eerste brokken die zy aantasten achter zich werpen: 't welk des Duivels deel is. Eindelyk gebeurt het dikmaals dat een Vader des Huisgezins den tydt van drie Maanden^(a) in 't Jaar zyn Huis verlaat, op dat hy de andere negen maanden vreedzaam en gerust woonen mag. In dien gevalle heeft men het Huis van alles wel verzien.

⁺ Deeze Afgodendienaars gelooven noch, dat men, in welk een Godsdienst het zy, zalig worden kan, byaldien men 'er zediglyk in leeft: overzulks bemoeien zy zich zeer weinig met de Bekeering en Nieubekeerden: Maar zoo het bericht dat men ons van hun onbeschaafdheit geeft, waar is; is deeze gedooging geenzins het uitwerkzel van hun verstandt, noch van deeze menschelykheit die men te vergeefs in 't hart der geenen zoeken zou die het gewisse met de tydelyke Wapenen bestryden. De Franciskaan Bonfreri vind deeze Peguanen zoo onbeschoft in stoffe van den Godsdienst, dat hy na een Bezending van drie Jaaren, verklaart, meer met prediken by de Zwynen zoude gevordert hebben, dan by deeze Ongelovigen.

Men zegt dat de Maandag de bestemde⁺ dag tot hunne Godsdienstigheden en het leeraaren der Talapoins of hunne Priesteren is. Veele plechtelyke Feesten hebben ze. Het Feest 't welk de naam van Sapan-Giache voert,⁺ is een soort van Pelgrimaadje die de Koning en Koningin met de voornaamste Hovelingen twaalf Mylen van hunne Hoofdtstadt doen. Dit Feest word met een ongemeene pracht geviert. De Koning en Koningin verschynen alsdan in een Triomfwagen, zoo glinsterende van Juweelen en Gesteentens, dat 'er het oog in 't aanschouwen als van word verblind. Een ander Feest Sapan-Catena geheeten, bestaat voor een gedeelte in 't maaken van zekere Pyramidale Afbeeldzels met zoo veel welvoegelykheit en nuttigheit als 't mogelyk is. Men verbergt die voor een ieder om de kunst niet t'ontdekken, tot dat 'er de Koning, aan wien men die aanbieden moet, de nieuwigheit van heeft gehad; want hy is 't die de bequaamheit der Bewerkers oordeelen moet. Geduurende de nacht ontsteekt men overal Waschkaarssen of Toortsen ter eere van de Afgoden, voornamentlyk van den grooten Afgodt, en men laat de Stadts Poorten open staan. Deeze twee gebruikelykheden beteekenen, dat men wil, of moet, den geenen verlichten die de Goden konnen aanbidden, en dat de toegang deezer Goden aan een ieder vry moet zyn: maar men moet voor hen met geen leege handen komen. Sapan-Daiche, is het Water-Feest;^† De Koning en Koningin besprengen zich elkander met Rozewater. Het Hof, de Edelen, de Krygslieden, en en al het Volk zelfs volgen hen na, en onder dit voorwendzel besproeit men somtyds de voorbygangers door de vensters der huizen, zoo dat de Lieden hier van onderecht, te huis blyven, beducht zynde met iet anders als Rozewater begoten te wor-

+ Duiveldienst hoe verre die onder hen plaats heeft.

(a) Ovington bericht een diergelyke zaak. ‘In een gewest Tavai genoemt, is het Volk gewoon de Huizen met leeftocht op te vullen, en die dan den tydt van drie maanden te verlaaten, over zulks 'er de Duivel zich naar zyn begeeren voeden kan, en hen in vergelding deezer vryheit, geduurende het overige van 't Jaar gunstig zy.

+ Hoe onder dien Landaardt het gevoelen van door een zedig leven te konnen Zalig worden, plaats heeft.

+ Welke Plechtelyke Feesten onder hen geviert worden, en hoe.

+ Zie de nevens gevoegde Afbeelding, vertoonende een Pelgrimaadje des Konings van Pegu met de Koninginne. Dit Feest word Sapan-Giache genoemt.

† Zie het bovendeel van de volgende Afbeelding, vertoonende een andere Plechtigheit der Peguanen, het Feest der Wateren genoemt; en in 't Onderdeel de Ceremonien die de Peguanen ter Lykstatie hunner overleden Koningen in 't offeren in acht neemen, vervolgens beschreeven.

[p. *7]

113
B. Picart sculp. dir. 1726.
FÊTE SOLENNELLE du PEGU appellée SAPAN GIACCHE.

[p. *9]

114
La FÊTE des EAUX des PEGUANS.

B. Picart sculp. dir.
CEREMONIES FUNÊBRES que les PEGUANS pratiquent pour leur ROI DEFUNT.

[p. 33]

den. Somtyd besprengt men zich zonder eenigen zwier met Revier water. In hunne andere Feesten vind men niets 't welk eenig verhaal verdient. Dit van Sapan-Donon, is niet merkwaardig dan door het snel loopen van Vaartuigen die de prys trachten te winnen door den Koning gestelt op deeze die het vaerdigste naar een zeker oogwit roeit. Dit Feest duurt een maandt lang.

De Maan stelt den rang der Feesten, en haar vernieuwing is een Plechtelyk Feest.

⁺ Wat de Talapoins, 't welk de Priesters en Geestelyken van Pegu zyn, aangaat, deeze worden in 't Kerkelyk Ampt en alles wat Geestelyk is niet toegelaaten, dan omtrent op 't twintigste jaar. Tot deezen Ouderdom worden ze in een Queekschool onderweezen en gevoed. Wanneer men hen aanneemen zal, ondervraagt hun Opperhoofdt hen op alle de hoedanigheden die een waare Talapoin uitmaaken, bestaande in de Waereldt te verzaaken, insgelyks de vermakelykheden der zelve, de gemeenschap der Vrouwen en de byeenkomsten des tydts. Hy hervat dit onderzoek meer dan eens. De zoo strenge voorstellingen worden dikmaals zeer lichtelyk aangenomen en weinig overdacht, zoo dat zy de dooding des vleesch die, dikmaals hun leven lang niet duurt, na zich sleepen. Wanneer de Leerbroeder in alles heeft voldaan, geleid men hem door de Stadt op een zeer kostelyk uitgedost Paerdt, en op 't geluid van Trommelen en hunner Muzykspeeltuigen. Dit is de afscheid die hy van de Waereldt neemt, verlaatende haare pracht en vermaakelykheden. Eenige dagen na dat hy het Geestelyk kleedt heeft aangenomen, geleid men hem naar 't Klooster buiten de Stadt. Dit Klooster is eigentlyk een byeenvoeging van Cellen, zeven of acht voeten van de aarde verheeven, onder geboomte ter zyde van groote wegen, en somtyds in Bosschen. Men geleid 'er hen met den toestel in een soort van Draagstoel, of liever gezegt een Palanquyn.

⁺ Deeze Talapoins eeten maar eenmaal 's daags, en leven van Aalmoezen die men hun vrywillig geeft; want men verzeekert dat zy nooit om iets verzoeken. In 't Feest van de Nieuwe Maan, zend het Volk ryst en anderen voorraadt als een Offerhande naar de Kerken^(a) deezer Monniken. Zy draagen een Kalabas aan den gordel. Zy hebben een dun kleedt aan, bruin van verwe, en een ander van geel Lywaadt, 't welk eenigemaalen rondom de schouderen gaat. Dit alles word met een zeer breeden gordel gehecht. Zy gaan bloots hoofdts, geschooren, als ook de baardt; de voeten en de rechter arm zyn naakt:^(b) maar zy dienen zich van een Zonnescherm om voor de zon en 't quaad weder bevryt te zyn. Wanneer een deezer Talapoins sterft, bewaart⁺ men zyn Lyk eenige dagen, en men recht een Feest ter eere van den Overledene aan. Het Lyk word op een toneel ten toon gestelt, de Talapoins onthouden 'er zich rondom, bedryvende Plechtigheden die men wel Lykdiensten noemen mag. Daar na verbrand men het Lyk in 's Volks byzyn, op een Houtmyt uit ruikend hout bestaande: Maar men begraaft de gebeentens naby de Cellen waar van wy gesproken hebben. Wat de assche aangaat, men werpt die in 't water. Eenige Reizigers hebben aangeteekent, dat de Peguanen insgelyks als de Siammers, Kloosters voor Geestelyke Dochters Vrouwen hebben.

Men verzeekert van hun, dat zy tegen⁺ de misbruiken prediken, en dat ze een zeer strengen regel lyden. Zy wasschen zich eens 's jaars; en het Volk met hunne Heiligheit ingenomen, beeld zich in, dat deeze kracht in 't water overgaat, waar in zy zich gewasschen hebben. Een ieder^(c) tracht zyn deel van dit geheiligt water te bezitten. Des Maandags 's morgens gaan zy door de Straaten, slaande op blikke bekkens om de Menschen op te wekken, en hun het uur van de Predikatie gedachtig te maaken; want zy prediken gelyk wy: maar zonder de Godgeleerdheit aan te roeren, en blyven niet dan op het Zedelyke staan. Deeze Zedelessen behelzen, zich te onthouden van Moordery, Dievery^(d), Hoerery, Overspel, en aan geen ander niets te doen 't geen men niet wil dat aan hun geschiedde. Zy zaligen de Menschen door de⁺ Werken en door hunne zuiverheit des leevens.

Laat ons van den Eedt deezer Heidenen iet gedachtig wezen^(e) Men beschryft die op een zonderlinge wyze. Antoni Correa, een Portugees, een Verbondt met den Koning van Pegu zweerende, liet de Artykelen van 't Verdrag in goude letteren schryven, beide in de Portugeesche en Peguaansche taalen, waarna het Traktaat

+ Hoe de Talapions of Geestelyken worden aangenomen en welk een tucht zy onderworpen zyn.

+ Waar uit hun voedzel beslaat, en hoe zy gekleed gaan.

(a) Dit zyn de Kerspels der Talapoins. Zie Purchas uittrekzels der Vojagien.

(b) Zie vervolgens het Hoofdtstuk van de Siammers.

+ Hoe men met de gestorvene Talapoins handelt.

+ Hun streng levens gedrag aangemerkt.

(c) Zie de Afbeelding bladzyde. 32.

(d) Zy verfoeien boven al de Diefstal, en zeggen, dat de Rover in de andere Waereldt slaaf zal zyn, van dien die hy berooft heeft.

+ Plechtelyk Eedzweering hoe onder hen in gebruik.

(e) Purchas Uittrekzels der Reizen.

[p. 34]

opentlyk met luider stemme verkondigt wierd, en vervolgens in een vuur uit bladeren van een welriekenden boom verbrand. Een Talapoin leidde beide zyne handen op deeze assche en bezwoer in deeze gestalte alle de Artykelen van 't Verdrag. Dit wierd met veel oplettendheit en ontzag volbragt: Maar het verwekte in den Portugees een wroeging van Godsdienst, en een deezer wroegingen die lichtelyk in de Ziel van eenige Godsdienstelingen gebooren word. De Portugees duchte een daadt van Heilschending te doen: om dit te vermyden bezwoer hy het Traktaat van 't Verbondt op een Boek van Liefde-dichten.