Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

[p. 34]

XVI. Hoofdtstuk.
Van de Feestdagen en Kerkbezoekingen die te Rome in de Maandt April worden geviert.

^+ Op den 1^sten. is 't Feestdag van St. Venant, Bisschop en Martelaar en in St Jan van Lateranen, alwaar zyn lichaam rust.

2^den. Is 't Feestdag van S^ta. Maria van Egipte, en word in haare Kerk der Armeniers geviert, alwaar men den Dienst in de Armenische taal doet.

3^den. Is 't Feestdag van St. Franciscus de Paule, Stichter der Minnebroederen, en word in de Kerk van zyne Orde geviert.

4^den. Word de Feestdag van S^ta. Agapita, en Chionia, Maagden en Martelaressen, in St. Anastasius geviert, alwaar haare lichamen rusten.

5^den. Word de Feestdag van St. Vincent Ferriër een Jakobyn, in de Kerk van Minerva en andere Kerken van St. Dominicus geviert.

6^den. Is 't Feest van St. Sixtus, Bisschop en Martelaar, in St. Pieter.

7^den. Is 't St. Albirus Feest, een Benediktyner, en word in de Kerken van zyne Orde geviert.

8^sten. Viert men de Overvoering van S^ta. Monica in St. Augustyns Kerke.

9^den. Is 't den dag der Kerkinwying van de H. Petrus en Marcellinus.

10^den. Viert men het Feest van St. Leo den Grooten in St. Pieter, alwaar zyn lichaam rust; insgelyks in St. Jan van Lateranen en in S^ta. Maria Maggiora, alwaar zyne Reliquiën zyn.

11^den. Viert men den Dag der Kerkinwying in Ara Coeli.

12^den. Is 't Feest van Paus St. Julius in S^ta. Maria in Trastevere, alwaar zyn lichaam rust.

13^den. Is 't Feest van St. Justinus, Priester en Martelaar, in S^ta. Praxeda, alwaar zyne Reliquiën zyn.

14^den. Word den Feestdag van St. Tiburcus, Valerius en Maximus alle Martelaren in de Kerk van S^ta. Cecilia geviert, alwaar hunne lichamen rusten; en in St. Pieter ter eere van St. Abondus, Mansionaris of Deken van die Hoofdtkerk.

15^den. Is 't Feest van S^ta. Basilissa Martelares, in St. Paulus, alwaar haar lichaam rust.

16^den. Is 't een Feestdag van St. Valentyn en Martyn in S^ta. Praxeda, alwaar hunne Reliquiën zyn: insgelyks in St. Marcels Kerke, ter eere van St. Joachim Servit; in St. Jan van Lateranen viert men de overvoering der Hoofden van St. Pieter en Paulus, welke Hoofden men als dan den Volke vertoont.

17^den. Viert men het Feest van St. Anicetus, Paus en Martelaar in St. Sebastiaansch Kerke, alwaar zyne Reliquiën zyn; en in de Kapel van 't Paleis der Hartogen van Altaemps, alwaar zyn lichaam volgens bewilliging van Clemens den VII. rust.

18^den. Is 't een Feest van St. Bartholomeus Monnik van Valombreuse, in S^ta. Praxeda en in St. Jan della Pigna, ter eere van St. Fleuterus.

19^den. Viert men het Feest van Paus St. Leo den IX. zynde van de Orde van St. Benedictus, in de Kerken van die Orde, en in St. Pieter, alwaar zyn lichaam rust.

20^sten. Word het Feest van S^ta. Agnes van Monte Pulciano, in de Kerk van Minerva en de Kerken van haare Orde geviert.

21^sten. Is 't Feestdag ter eere van St. Anselmus Bisschop en Belyder der Benediktynen Orde, en word door de gansche Orde geviert.

22^sten. Word ter eere van St. Soterus en Cajus Priesters en Martelaars hun Feest in de Kerken van St. Sebastiaan en S^ta. Susanna geviert.

23^sten. Is 't een Feestdag van St. Joris den Martelaar in zyne Kerk, alwaar dan de Overheden des Roomschen Volks komen om hunne Standaarden te laaten zegenen. De Ceremonie van 't Standaardt zegenen op den Dag van St. Joris, geschiede eertyds ten zelven tyde by de aloude Romeinen ter eere van Mars; en men wyde geduurende den tydt van zeven dagen de Romeinsche Adelaars.

24^sten. Is 't een Feest ter eere van St. Melitus Bisschop en Belyder, van der Benediktynen Orde, en 't word door de gansche Orde geviert.

25^sten. Word het Feest van St. Marcus in zyne Kerk geviert, alwaar dan de gansche Clerezy van Geestelyke en Waereldlyke vergaadert, en in Processie naar St. Pieter gaat, behalven het Kapittel^(a) der zel-

+ Feest dagen en Kerkbezoekingen die dagelyks in de Maandt April te Rome worden geviert, en plechtelyk voltrokken.

(a) In 't Tafereel van 't Roomsche Hof van Aymon: Pag: 446, 1707. gedrukt, kan men de Orde en optogt van deeze Processie der Geestelyken nazien.

[p. 35]

ve Kerke, 't welk zich byzonder voor uit derwaarts begeeft. ^+ Op den dag van St. Marcus zingt men plechtelyk de groote Litaniën. Men noemt ze aldus, overzulks St. Gregorius de Groote, die ingestelt heeft, en om die van de kleine te onderscheiden, die haaren oorsprong aan St. Mamertus Bisschop van Vienna verschuldigt zyn. De geweldige Overstroomingen, van een hevige Pest gevolgt, die te Rome onder het Pausschap van deezen Paus woede, heeft oorzaak tot deeze groote Litaniën gegeeven. Nu laat de kerk die Litaniën zingen, om van Godt te verzoeken, dat hy de Landvruchten zegene en bewaare, die alsdan haaren wasdom beginnen te krygen. Men meent dat de Litaniën in 't Oosten veel ouder zyn. Deeze Litaniën wierden^(a) Septiformes genoemt, over zulks Paus St. Gregorius de Processie in zeven Kooren verdeelde die de zelven zongen. Het eerste Koor bestond uit de Clerezy, het tweede uit Abten en hunne Monniken, het derde uit Abdeslen en haare Geestelyke Zusters, het vierde uit Kinderen, het vyfde uit Leeken, het zesde uit Weduwen, en het zevende uit gehuwde Vrouwen. In de Kerkgewoonte Boeken kan men breeder^(b) van deeze Litaniën leezen, en waarin zy begreepen zyn. ^+ Dus moet dan in 't algemeen de orde in de Processièn van St. Marcus en van de Kruisdagen, waar van wy eerlang melden zullen, worden waargenemen. 's Morgens de Geestelykheit en 't volk in de Kerk vergadert zynde, gaat de Bisschop met de vereischte plechtgewaaden aan, insgelyks de violette Stool en 't Pluviaal aanhebbende, naar het Autaar met den Diaken en Onderdiaken, en gekleedt met de gewaaden hunner Orde mede in 't violet: maar zonder Manipul. Voor 't Autaar gekomen, vallen de Bisschop, alle de Geestelyken van 't Koor en 't volk op de kniën en doen hun gebedt; waarna de Onder-Diaken het Kruis neemt, plaatst zich aan den ingang van 't Presbyterium, en vertoeft 'er tot dan de Processie vertrekt; 't welk op de zelfde wyze als in andere Processièn geschied. Ondertusschen beginnen een of twee Zangers de Antienne, Exsurge &c. te zingen. Dit gezang geëindigt zynde, knielen ze weder alle, behalven den Kruisdrager, die, gelyk we reeds aangemerkt hebben, nooit in diergelyke gelegenheden knielt. Twee Zangers, of den Celebrant alleen, naaderen vervolgens het Groot Autaar, en heffen geknielt de Litaniën der Heiligen op, waarop het Koor antwoordt. Wanneer zy Sancta Maria ora pro nobis zingen, staanze alle op en gaan in Processie. Het Volk volgt, op de Litaniën antwoordende; en vermits den omweg deezer Processiën grooter dan naar gewoonte is, moet men Kerkbezoekingen naar eenig Kruis^(c), naar eenig Gebedenhuis, of eenige Kerk doen. Het gezang der Litaniën moet door gebeden eindigen. Mamertus, Bisschop van Vienne, zyn Bisdom door de Aardbeeving en andere rampen in verlegenheit ziende, stelde de^* Rogatiën^(d) omtrent het midden van de vyftiende eeuw in, en belaste die drie dagen te zullen duuren De Kerk stelde mede Processiën voor den regen^+ in, om een schoon zaizoen te verzoeken, en om sterfte, oorlog en hongersnoodt te verbidden. Men ordende ook Dankdagen. In alle Processiën is 'er niets byzonders aan te merken, tenzy dit, dat de Bisschop en zyne Bedienaars in 't wit zyn gekleedt. In de Processie die voor afweering van onweder dienen moet, laat de Kerspelpriester de Klokken luyen en sprengt wywater om hoog.

Op den 26^sten. April, is 't een Feestdag ter eere van St. Cletus en Marcellinus, Paussen en Martelaars, in S^ta. Maria Maggiora, alwaar het hoofdt vna St. Marcellyn word be-

+ Plechtelyke Litanien op den Feestdag van St. Marcus gezongen, en de oorsprong deezer Litanien aangemerkt.

(a) Zie de Instelling der Septiformes in de Hist. van Paul Diac. L. 3.

(b) Om een algemeen denkbeeldt den geenen te geeven die hier van onkundig zyn, zal 't genoeg zyn te zeggen, dat men 'er Godt en alle de Heiligen om vrede en voorspoedt der Kerke badt, insgelyks voor de Geestelykheit, voor 't Volk, voor de Overheden, voor de Aardvruchten, voor de verstorvene Gelovigen enz.

+ In welk een orde de Processiën van St. Marcus geschieden.

(c) Wanneer het Kerkbezoeking naar een Kruis is, zingt men de Antienna, Crucem Sanctum subjit; indien deeze Bezoeking naar een Gebedenhuis of naar een Kerk geschied, zingt men de Antienna of 't Gebedt van den Heilig.

* [Rogatiën werden de drie dagen van Hemelvaarts dag genoemt, die eertyds door Processiën en gebeden wierden doorgebragt; niet alleen was dit te Vienne in Vrankryk in gebruik geraakt, en werd jaarlyks ter gedachtenisse van ontlaste ongelegenheden hernieuwt: maar 't is door gansch Vrankryk de Kerke ingelyft, om vervolgens te worden geviert. Du Fresne. Hildebrand, de diebus festis. p. 83.]

(d) Naar allen vermoeden is 't dat de Processie der groote Litanië en de Rogatiën mede in den rang deezer Heidensche Ceremoniën moeten gestelt worden, die de Godtvruchtige Prelaten geloofden aan Godt te moeten toewyen. De Romeinen vierden een Feest op den 25sten. April, 't welk zy Robigalia noemden, om van 't Graangewas af te weeren 't geen men gemeenlyk Honingdouw noemt, waarvoor men in dat Zaizoen zeer te duchten had. Dit Feest werd door Numa Koning der Romeinen ter eere van den God Robigus, of van de Godinne Robiga ingestelt. Men storte alsdan gebeden en offerde. Ook deedenze Processiën rondom de Landeryen voor gewenschte vruchten des landts, gelyk nu noch in de Roomsche Kerke geschied; en aan deeze Processiën gaven de Romeinen den naam van Ambarvalia. Zie wat we hier van I. Deels II. Stuk Pag: 348. reeds hebben aangemerkt.

+ By welke gelegenheden men Processiën ingestelt heeft, aangeweezen.

[p. 36]

waart; en in St. Pieter, alwaar St. Cletus Lichaam rust: insgelyks in de Kerk van de Lieve Vrouw der Bergen, wegens zyn eerste mirakel, en in S^ta. Margareta over den Tyber, voor de Inwying.

27^sten. Is 't Feest van Paus St. Anastasius, in S^ta. Bibiana, alwaar zyn lichaam rust; als ook in St. Martyn der Bergen, alwaar zyne Reliquiën zyn, en in St. Comus.

28^sten. Viert men het Feest van den Martelaar St. Vital, in zyne Kerk.

29^sten. Is 't een Feestdag van St. Pieter den Martelaar in de Kerk van Minerva, alwaar de Kardinalen van de Inquisitie Kapel houden; insgelyks in de Kerk van de Lieve Vrouw van den Vrede, en in St. Marcel voor den Gelukzaligen Pelgrim Servitus.

30^sten. Is 't Feest van S^ta. Catharina van Sienna, in de Kerk van Minerva, en by de gansche Orde van St. Dominicus, als ook in de Kerken van deezen Heilig; insgelyks in St. Sylvester in Campo Marzo ter eere van S^ta. Sophia Maagdt en Martelaresse.