Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

VI. Hoofdtsuk.
Van de Voorbereidzelen tot de Intree der Kardinalen in 't Conclave om een Paus te verkiezen; Hoedanig die verkooren word, en welke kuiperyen in de Verkiezing omgaan.

TErwyl te Stoel leedig staat, en het Conclave⁺ gehouden word, verdeelen vier Kardinalen van verscheiden orde het bestier der zaaken. Deze vier Kardinalen zyn Dekens, of de eerste Kardinaal Bisschop, de eerste Kardinaal Priester, de eerste Kardinaal Diaken en de Kardinaal Kamerling. De drie eersten bemoeien zich met Staats en Gerechts zaaken. De Kardinaal Kamerling, na het Zegel^(c) 't welk diende om des overledens Paus en Bullen en andere afgevaardigde schriften te zegelen, gebroken te hebben, laat hy geldt onder zyn en stempel slaan^(d) met het omschrift van den ledigstaanden Stoel.

+ Hoe men zich hy't ledig vallen van den Pausselyken stoel gedraagt.

(c) Hy breekt in 't byzyn van drie Kardinalen het zegel der Kerke 't welk men de Visschers Ring noemt, en de onder Kanselier doet insgelyks met het zegel van de Kanselary, in overstaan van de voornaamste Amptenaren van de zelve. De Visschers Ring heeft een graveerzel van 't afbeeldzel van St. Pieter, houdende een lootlyn en een visch haak in 't water; het word voor de Brevetten gebruikt die met het zegel van roode wasch worden afgevaerdigt. Het zegel van de Bullen heeft het afbeeldzel van St. Pieter en Paulus met een kruys ter eene zyde en een Borststuk met den naam van den regeerenden Paus ter ander zyde. Na de doodt van den Paus schrapt men dit Borststuk en den naam weg, zonder het overige van 't zegel te raaken. Dit geschied niet dan aan Bullen die een indruksel van Loot hebben.

(d) Dit geldt voert het afbeeldzel van twee sleutels kruislings gestelt onder den standaardt of het vaandel der Korke, met dit opschrift: Sede vacante, of leedige Stoel.

[p. 240]

Die het Staats-bestier in handen hebben, bezigen alle konstenarijen, om alles naar hun zin te schikken wanneer men de Paus verkiezen moet: maar nooit wacht men de doodt van dit eerste Hoofdt der Kerke af, om de kuiperijen en behendige listen in 't werk te stellen, welvoegelyk om een geacht Pausselyk Voorwerp op den troon van 't Pausschap te verheffen; en schoon het Genoodtschap der Kardinalen eenstemmig den H. Geest om hulp aanroept, om het tot de verkiezing van den Stedehouder van Jesus Christus te bestieren, hunne uitmuntendheden doen echter menschelykerwyze wat in hun vermogen is, zulks de H. Geest zich met de^(a) verkiezing niet bemoeye.

(a) Waarschynlyk is 't dat in de eerste tyden der Kerke, de Roomsche Geestleykheit de verkiezing van den Paus deed. Zelfs meent men dat 's volks toestemming in deeze verkiezing plaats had. Vervolgens ordende Odoacer der Herulen Koning, dat de verkiezing niet dan met zyne bewilliging geschieden zoude. Theodorik der Gotthen Koning in Italië, wilde zich mede het recht van in deeze verkiezing gekent te worden, toeëigenen: maar de wet die Odoacer over dit onderwerp had gemaakt, werd in 't Jaar 502. door de geslepenheit van Paus Symmachus afgeschaft; 't welk egter Theodorik niet belette Felix den IV. in 't Jaar 526. voor Paus te verklaaren. De volgende Koningen volgden het voorbeeldt hunner voorzaten na, voor zich behoudende het recht der bevestiging van dien die men verkooren had, en green bezit van 't Pausschap neemen kon, tenzy hem de Vorst gevallig was. De Keizers van 't Oosten, na dat ze hun gezag in Italië weer heersteld hadden, behielden eenigen tydt het recht van goedkeuring en bevestiging der verkiezing door de Geestelykheit gedaan: maar de Paussen worpen onder de begunstiging van Lodewyk den Zachtmoedigen, Lotharius den I. en Lodewyk den III. dit soort van Juk af, die gedoogden dat de verkiezingen naar eigen keur geschiedden. In de tiende eeuw stond de verkiezing en afzetting der Pausen ter keure van de Roomsche Heerlykheden en Vorsten van Italië; 't welk den Keizeren noodzaakten zich tot scheidsmannen deezer verkiezingen te stellen, en dit recht wierd vervolgens byna een eeuw lang tusschen de Keizers en Pausen betwist. Eindelyk liet men den Kardinalen de macht over Paussen te verkiezen, zonder dat 'er den Raadt, noch de Keizer, noch het volk eenig deel aanhad, en sedert de verkiezing van Paus Celestyn den II. die in 't jaar 1143. tot het Pausschap onbepaaldelyk van 't Roomsche Volk en 's Keizers hooge Amptenaren quam, hebben zy zich de bezitting van dit recht aangemaatigt. Honorius de III. in 't jaar 1216. tot Paus verkooren, belaste dat men de Verkiezing in een Conclave te doen had. Gregorius de X. in 't jaar 1271. den Pausselyken Zetel bekleedende, stelde in een Algemeen Concilie te Lions gehouden, de behandeling, wetten en gebruiken van de Verkiezing in, zodanig die nu worden uitgevoert: maar men wil verzekeren dat Innocentius de III. voor hem reeds belast had, dat de Verkiezingen op driederlei wyze, door het Scrutin, door een verblyf en door ingeeving geschieden moest.
Wy zullen de woorden deezer onderscheiden manier van den Paus te verkiezen, een weinig verklaaren; trekkende onze Aanmerkingen uit de Historie van het Conclave; uit het bericht van den Ridder Corraro; uit het Afbeeldzel van 't Conclave, een klein boekje in 't jaar 1676. gedrukt; uit Casalius in zyn Boek de Christianor. ritibus, en uit een ander Boek Tafereel van 't Roomsche Hof genoemt. De Verkiezing door het Scrutin dan tegenwoordig de eenigste sedert langen tydt in gebruik geweest, is een behandeling die wel het wezentlykste schynt om de Verkiezing van den Paus rechtmatig te verklaaren. Nochtans is het Scrutin niet dan een plechtigheit, nademaal de onderling verdeelde Kardinalen te vooren voor de keur van den Paus moeten vereenigt worden. Deeze vereeniging is een uitwerkzel van de fynste staatkunde, en volgt gemeenlyk nadat hunne Eminentiën door veele Scrutins, de Algemeene genegenheit van 't gewyde Genootschap konnen ontdekken. Alsdan, indien de stemgeeving op een der verwachtelingen het vereischte getal nabykomt, gebeurt het dikmaals dat de Deelgenooten van de andere t'zamenspannende Kardinalen zich laaten vinden om den stroom te volgen, en dus mede toevallen tot het maaken en verkiezen van den Paus, duchtende zich zyne vyandschap door een vruchteloos wederstreeven over den hals te haalen, en daar door hunne Waardigheit een krak te lyden. Dus nu bestaat de geheime onderhandeling waaraan het Volk de instorting van den H: Geest toeeigent.
Het Scrutin bestaat in het opneemen der Stemmen en de stemgeeving te onderzoeken die door gedrukte briefjes gegeeven worden, en door de Kardinalen in een Kelk, die op 't Autaar van de Kapel staat, worden gelegt, alwaar men om een Paus te verkiezen vergadert is. De gereedmaking deezer Briefjes worden den Ceremoni-Meesters toevertrouwt, die de zelve in twee zilvere schotels leggen, aan beide de einden van een lange tafel geplaatst, die ter zyde van her Autaar staat. Ieder briefje is een span lang en half zoo breedt. Zy zyn door rechtstandige lynen in acht evengelyke deelen verdeelt; ieder briefje in de lengte genomen, en zoo verre van de kant af die beschreven word, als van deeze die voor omslag dient, wanneer het briefje toegevouwen word. Men ziet in de eerste ruimte, die men naar binnen rollen moet, deeze woorden: Ego Cardinalis, doch een weinig van elkander gescheiden, om plaats voor den naam te laaten. De tweede tusschen wyte is schoon en ongedrukt. De Kardinaal tekent 'er zyn naam en zyne hoedanigheden in op. De derde ruimte heeft twee ronden aan weerzyds einden. Dit is de plaats van 't Zegel 't welk de Kardinaal die zyn Stem geeft daar toe heeft laaten maaken: want ter deezer gelegenheit bedient hy zich niet van zyn gewoonelyk wapenzegel. De vierde tusschenplaats beslaat de woorden Eligo enz. gelyk men in de nevenstaande Afbeelding ziet.^* De vyfde dient om 'er den voornaam en de hoedanigheden van den verkiesbaaren Kardinaal in te schryven. De zesde is gelyk de derde de Zegelplaats. De zevende ruimte blyft wit, en de agtste word door een verkooren Schriftuurplaats van den Kardinaal, wiens naam het briefje voert, gevult. De omslag van ieder briefje is mede in agt gelyke deelen verdeelt, byna t'eenemaal door strikwerk vervult, zulks men het geschreevene van de andere zyde niet zien noch leezen kan. Waarvan men hier mede de Afbeelding ziet. Voor het Scrutin plaatst men een klein zakje met keurballetjes waar op de naamen van al de Kardinalen zyn uitgedrukt, om 'er drie opzamelaars van 't Scrutin, drie Krankbezorgers, en drie Overzieners uit te trekken.
De Kardinalen verbergen zoo veel mogelyk is de letteren van hun gewoon geschrift. Zy schryven zelf 't geen wy gezegt hebben op deeze briefjes van 't Scrutin: of indien ze hunne letteren niet wel veranderen konnen, laten ze die door een onbekende handt schryven, zulks men niet ontdekke aan wien zy hunne Stem geeven. Zy vouwen deeze briefjes met alle mogelyke behendigheit, opdat men niet weeten mogt uit wiens handen dit briefje komt. Vervolgens verbergen zy het briefje in hunne handt en neemen dan hunne plaats: waarna men het Scrutin in deezer voegen begint. Ieder Kardinaal neemt tusschen den duim en voorsten vinger van de rechter handt het briefje 't welk hy geschreeven en gevouwen heeft, en het om hoog houdende opdat het van de andere leden van 't Gewyde Genootschap kan gezien worden, brengt hy 't voor 't hooge Autaar. Hy knielt op de eerste trap van de voetbank, doet een stil gebedt, klimt eerlang daarna de overige trappen van 't Autaar op, en legt 'er den eedt af: vervolgens legt hy zyn briefje op het dekzel 't welk de kelk dekt, en laat het van het dekzel in de kelk glyden, begeevende zich vervolgens naar zyne plaats. De Krankbezorgers neemen dit voor de Kardinalen die ziek zyn waar; 't welk dus toegaat: zy bieden deeze Kardinalen de bereide Scrutin briefjes aan, nevens een bus die niet dan een kleine opening heeft, waarin de zieke zyn briefje steekt, en besloten blyft tot men de bus weder oopent. De Krankbezorgers brengen de bus naar de Kapel, openen die in de tegenwoordigheit van andere Kardinalen, en leggen vervolgens de briefjes in den Kelk, eveneens als is gezegt.
Voor dat men met het Scrutin begint, zegt de Sakristyn, die altoos van der Augustynen orde is, de Mis van den H: Geest. De Opzamelaars van 't Scrutin onthouden zich by 't hoog Autaar, om zorg te draagen voor 't mengen en openenen der briefjes die in den Kelk zyn, en om acht te geeven dat het Scrutin in orde geschiede. De laatste Scrutin Opzamelaar, neemt dan deeze briefjes na elkander, en die den Kardinalen getoont hebbende, legt ze in een anderen kelk. Vind hy min of meer briefjes dan 'er Kardinalen zyn, verbrand hy ze alle die in beide de kelken zyn, en ieder Kardinaal, herschryft weder zyn briefje tot dat het Scrutin gelukt is. Indien het getal der briefjes met het getal der Kardinalen overeenkomt, maakt men het Scrutin dusdanig bekent. De Hoofden van de drie Orden der Kardinalen begeeven zich naar het hoog Autaar, neemen den Kelk waarin de briefjes zyn, en zetten die op de tafel reeds gemeld. Vervolgens treeden ze weder te rug, en de drie Opzamelaars van 't Scrutin gaan aan deeze tafel zitten, het gezicht naar de Kardinalen gewent. De eerste Scrutin Opzamelaar keert de kelk op de tafel om, opent de briefjes ter plaatse alwaar de Stem geschreeven is, en beziet den naam van den Kardinaal die verkooren word. Naar maate dat hy die opent, geeft hy ze den tweeden Opzamelaar in hande, die mede den naam beziet, en hy geeft ze den derden Scrutin Opzamelaar, die den naam opentlyk opleest. Midlerwyl haalen de Kardinalen de naamen van ieder op een blad papier aan, waarop die van alle de Kardinalen staan uitgedrukt. Deezen die genoemt zyn neemen mede de Stemmen op die men hun geeft, om te zien of ze een genoegzaam getal vinden van op den Pausselyken Troon verheven te worden; en dit getal moet ten minsten, gelyk gezegt is, twee derde van 't geheel zyn.
Alle deeze briefjes worden door den laatsen Opzamelaar aangeregen, zulks 'er geen van verstrooit worde, en deeze aaneengeregen briefjes leggen bloot voor 't oog, tot dat de laatste Opzamelaar die in den ledigen kelk legt. Na het eindigen van 't Scrutin, telt men anderwerf de briefjes op, die de drie Overzieners nazien. Wanneer dan de Verkiezing wettig bevonden word, verbrand men alle deeze briefjes. Het word echter alsdan gedoogt van die t'eenemaal te ontvouwen, en men vind 'er somtyds wel eenige trouloosheit onder. Indien het getal der Stemmen niet naar eisch voldoet, bewaart men deeze briefjes om de Verkiezing van den Paus door het Accessus of de Overkomst te bezoeken. In 't voorbygaan staat aan te merken dat het Scrutin zelden zonder dit Accessus voltrokken word, en dat het byna ongehoort is, dat de Paus door 't eerste alleen verkooren word. Het Accessus dient danomhet Scrutin te verbeeteren. Men geeft zyne Stem door andere briefjes waarop men Accedo Domino enz. schryft, wanneer men zyne Stem by die van een andere voegt; of wel Accedo nemini, indien men zich by zyn eerste stem houd. Met het Accessus handelt men eveneens als met het Scrutin, behalven dat men zynen eedt niet weer herhaalt. De Opzamelaars onderzoeken de briefjes van 't Accessus gelyk men die van 't Scrutin doet, en de Kardinalen tekenen eveneens de Stemmen aan die als voor de verkiesbaare Leden zyn gedaan.
Het gebruik van 't Accessus heeft zyn oorsprong uit de aloude manier van raadplegen in den Senaat van Rome. Wanneer een Raads-Heer in 't gevoelen van een ander overging, stond hy van zyn stoel op, en voegde zich by zynen meede-Raadt. Dit noemde men pedibus ire in Sententiam, en deeze Raads-Heeren waren pedarii genoemt. Als zy zich niet verplaatsten, zeidenze accedo ad Sententiam &c.
Nadat de Kardinalen Overzienners zeer naaukeurig de Stemmen van 't Accessus hebben onderzocht, en dat men bevind dat de Verkiezing van den Paus t'eenemaal wettig is, laat men in de Kapel, alwaar de Verkiezing gedaan is, drie Apostolische Protonotarissen komen, die het Getuigschrift van de Verkiezing over het onderzoek der briefjes en andere stukken, die de Opzamelaars van 't Scrutin en de Overzienners hun overgeeven, opmaaken. Alle de Kardinalen die het Conclave hebben bygewoont, teekenen en zegelen dit Tuigschrift; waar na de drie Opzamelaars in 't byzyn van alle de Kardinalen de briefjes van 't Scrutin en 't Accessus verbranden.
Men verkiest mede een Paus by Compromis of Verblyf, wanneer de Kardinalen over de Verkiezing niet konnen eens worden, zich door dit Verblyf aan Kardinalen van beproefde oprechtigheit overgeeven, en erkennen voor Paus dien zy uit krachte van dit vermogen aan hun ten dien einde overgegeeven, en verkiezen zullen. De Verkiezing door Inspiratie of Ingeeving is eenigermaaten onordentelyk. Eenige Kardinalen van verscheiden verdeeltheden en die alles te waagen beslooten hebben, maaken een ophef van uitroeping als door Ingeeving aangedaan, met te zeggen, zodanig een is Paus. Zy waagen deeze keur, wanneer zy gelooven genoeg stemmen gewonnen te hebben, om hun belang uit te voeren. De Adoratie of Aanbidding is met de Inspiratie of Ingeeving niet verschillende. Zy geschied wanneer het tweederde van 't Conclave overeengekomen zy, om iemandt van hun door Aanbidding voor Hoofdt der Kerke te erkennen. De Verkiezing door Compromis, Inspiratie of Adoratie valt zelden voor, vermits men gemeenlyk by het Scrutin en Accessus blyft.
Zodraa een Paus verkooren is, hebben zyne Huisgenooten en 't Volk de gewoonte de Cel van zyn verblyf in 't Conclave te berooven, en deezen roof strekt zich zelf over 't Paleis van den Kardinaal, tot het Pausschap verheven, uit.

* De eerste Afbeelding, verbeeldt de gedrukte zyde van 't Scrutin-Briefje, en de tweede, de omslag voor 't Scrutin of Accessus, met strikwerk bedekt.

[p. t.o. 240]

FIGURE
Representant le côté imprimé d'un Billet pour le Scrutin.

N^o 14. Tom. 1 see p. 44.
FIGURE
Representant le Revers d'un Billet pour le Scrutin, & pour l'Accés; couvert de Fleurons.

La Structure et la charpente des cellules des Cardinaux.

[p. 241]

Men moet deeze aanroeping in den rang der Plechtigheden stellen die den Volke in 't aangezicht schittert. De Kardinalen moeten tien dagen na de doodt van de Paus in 't Conclave^(a) gaan. Voor dat men 'er ingaat, word in de Gregoriaansche Kapel^(b) de Mis van den H: Geest gezongen. Een der Prelaten doet dan een Latynsche redenvoering, zulks hy de Kardinalen aanmaane een waardig Persoon te verkiezen om den Zetel van den Prins der Apostelen weder te bekleeden. Vervolgens gaan dan de Kardinalen omgangsgewyze in 't Conclave, en zulks by paaren volgens hunnen rang, ver-

(a) Dit is uit de redenvoering getrokken, aan 't Hoofdt van de Historie van 't Conclave te vinden.

(b) Dus genoemt, omdat Gregorius de XIII. die aan Gregorius Nazianzenus toewyde, en het Lyk van deezen Heilig aldaar verplaatste.

[p. 242]

zelt van Zwitzersche Lyfwachten en een ontallyke meenigte Volks, terwyl de Zangmeeesters het Veni Creator zingen. In 't Conclave gekomen, neemen de Kardinalen⁺ bezit van de Cellen door het lot hun aangeweezen; waarna zy zich gezamentlyk naar de Kapel Paulina^(a) begeeven, alwaar men de leezing der Bullen de Verkiezing van den Paus raakende, doet. De Deken van 't gewyde Genootschap vermaant deeze uitmuntende Vergadering om ze te bevestigen. De leezing en vermaning geëindigt zynde, hebben de Kardinalen vryheit by elkander te gaan eeten, doch onder beding dat ze voor 's nachts ten drie uuren weder in 't Conclave moeten zyn. De Meester der Ceremoniën vertoont hun dat ze zich in 't Conclave niet laaten opsluiten, indien zy zoo lang het duurt daar in niet blyven willen, gelyk de Bullen uitdrukkelyk belasten. Die 'er dan uitgaat, mag 'er niet weer inkomen. De Gouverneur en Maarschalk van 't Conclave plaatsen hunne soldaten in orde, die wy vervolgens ter gevoegelyker plaatse beschryven zullen, voor de zekerheit van de Verkiezing. De Afgezanten der Mogentheden, en alle die in de Verkiezing van den toekomenden Paus belang vinden, hebben verlof de eerste vierentwintig uuren^(b) in 't Conclave te mogen blyven, en alsdan is 't, dat men zonder eenige achtgeeving op den H: Geest, de kuiperyen^(c) begint; en zodanige onderhandelingen waarvan de geheimen bezwaarlyk te doorgronden zyn. Nadat die geen, die tot het Conclave niet behooren vertrokken zyn, sluit men de deuren, en na de toemetzeling stelt men aan alle toegangen wacht. De Kardinaal Deken en Kardinaal Kamerling doen allerwegen in 't Conclave onderzoek of alles wel gesloten is, en het Getuigschrift word 'er door de handt van een Apostolischen Protonotaris van opgestelt.

Alsdan bevinden zich in 't Conclave niet⁺ dan de Kardinalen en twee Conclavisten voor ieder Kardinaal, een Kerkelyk persoon en een ander van den degen. Somtyds staat men noch een derde aan Kardinalen Prinsen en aan oude of ziekelyke Kardinalen toe. De andere persoonen en bedienden tot den dienst van het Conclave geschikt, zyn de Sakristyn, de Onder-Sakristyn, een Geheimschryver en Onder-Geheimschryver, een Jezuït tot Biechtvader, twee Artsen, een Wondheelder, twee Baardscheerders, een Apoteker en zyn gezellen, vyf Ceremonie Meesters, een Boumeester, een Timmerman, en zes Arbeiders of knechts om het ruigste werk te doen.

Alhoewel^(d) de Bediening van Conclavist⁺ zeer zwaar^(e) en ongemakkelyk zy, word 'er nochtans naar gestaan, wegens de Voordeelen die de zelve geeft. De Conclavist kan tot een zekere som van inkomsten die hy over Voorrechten heeft, afstant doen, en deeze somme is geregelt door het voorrecht 't welk de verkooren Paus den zelven toestaat die de overdragt doet. Deeze Bediening geeft mede het recht van Burgerschap in zodanig een Stadt als men in den Kerklyken Staat verkiest. Behalven dat, laat de Paus na zyne Verkiezing een somme Geldts den Conclavist tellen: maar deeze voordeelen zyn nochtans gering in vergelyking van andere voordeelen die de hoedanigheit van Conclavist medebrengen. Zy verstrekken tot middelen om te weeten 't geen in het Conclave omgaat, en met een Italiaansche snedigheit, behendig de geneigtheit der Kardinalen te ondertasten. Zomtyds is een Conclavist als een geheime Agent van Staats-ministers der Mogentheden. Nochtans doen de Amptenaren van 't Conclave een eedt de geheimen niet te zullen ontdekken.

+ Het gedrag der Kardinalen in 't Conclave aangemerkt.

(a) Aldus geheeten, vermits Paulus den III. die bouwen liet.

(b) Tot 's nachts ten drie uuren Want op dien tydt, laat de Ceremonie Meester de klok luijen. Een ieder moet dan vertrekken, behalven die ten dienst van het Conclave noodig zyn, en dan word den toegang toegemetzelt.

(c) Naaulyks is 'er een Paus verkooren, of de Kardinalen laaten hunne gedachten over een Opvolger gaan. De ontwerpen worden gemaakt, en den bandt daar toe geduurende het wezentlyke Pausschap gelegt. Indien iemandt het oog op den Pausselyken Troon heeft, moet hy zyne gedachten van het eenvoudigste Klerkschap af tot het Kardinaalschap toe zorgvuldig verbergen. Indien de Lezer begeerig is te weeten, wat een Verkiesbaar onderwerp is, en hoe men zich gedraagen moet om voor zodanig een erkent te worden, hy leeze het Afbeeldzel van 't Conclave in 't jaar 1676. gedrukt. Het verhaal van 't Roomsche Hof van Corraro en de Historie van 't Conclave; of zoo hy begeert, het Tafereel van 't Roomsche Hof van Aimon, die de voorgemelde Schryvers van woordt tot woordt heeft nageschreeven.

+ Welke Bedienden den Kardinalen in 't Conclave toegestaan zyn.

(d) Dit is uit het gemelde Afbeeldzel van 't Conclave getrokken.

+ Wat voor een Voorrecht de Conclavisten genieten.

(e) De Schryver van 't Afbeeldzel van 't Conclave drukt deeze ongemakken op de volgende wyze uit: ‘Hy moet zich in een kleinen hoek van zyns Heeren Cel behelpen... en al zyn werk maaken wat zyn persoon aangaat. De Conclavist moet tweemaal 's daags de spys en drank gaan haalen; hy moet zyn Meester ter tafel dienen, en zorgdragen dat alles zindelyk gehouden word, moetende ook zich zelf dienen, zonder te reppen van andere ongelegenheden aan een zoo enge opsluiting verknocht. Vermits men den dag niet dan door half bemuurde Vensters beschouwt... en alwaar de warme lucht door de langduurigheit van tydt de lichaams-gesteltheit zeer krachtig bestryd.

* De eerste Afbeelding, verbeeldt de gedrukte zyde van 't Scrutin-Briefje, en de tweede, de omslag voor 't Scrutin of Accessus, met strikwerk bedekt.