Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

[p. 98]

Tweede voorgenoomene, doch niet voortgesettede Reys van Johan Munck. Nevens 't Verhael van sijne Dood, door Spijt, weegens een ontfangene Hoon van de Koninghlijcke Deensche Majesteyt. Waer by noch gaet des Schrijvers Aenwijsingh eeniger Mislaegen van Hugo de Groot, belangende de Volckeren in America.

D'Ongelucken van Hoofdman Munck scheenen nu een eynd te hebben: ⁺ Doch sijne Toevallen waeren verscheyden, en dienen oock geweeten te worden. Hy bleef eenige Iaeren in Deenemarcken: En nae dat hy een geruyme tijd had overwogen de Mislaegen sijner eerste Reys, begaen door onwetenheyd van Plaetsen en Saecken; ⁺ te gelijck oock sigh wel bedaght op de mooghlijckheyd, om de gesoghte wegh nae 't Oosten te vinden, soo kreegh hy seer groote lust, om andermael een Toght derwaerts te doen. ⁺ Doch wijl sijn vermoogen sigh soo verr' niet uytstreckte, dat hy dit voorneemen alleen sou hebben konnen in 't werck stellen, soo bepraetede hy eenige voornaeme Adelijcke persoonen en rijcke Deenemarcksche Burgers, soo datse t' saemen een aensienlijck Geselschap maeckten, en twee Scheepen uytrusteden tot deese lange Reys, onder 't Bevel van deesen onsen Hoofdman.

Hy had sigh voorsien tegens allerley Ongevallen en onordeningen, welcke hem in d'eerste Reys waeren bejegend: En was nu in alles gereed, om ten tweedenmael t' Scheep te gaen, als de Koningh van Deenemarcken den dagh sijns vertrecks begeerde te weeten, en sy beyde ondertusschen van d'eene redenen op d'andere vielen. ⁺ Sijne Majesteyt verweet hem, dat hy door sijne quaede regeeringh en onvoorsightigheyd de hem aenvertrouwde Scheeps-toerustingh had verwaerloosd. Munck gaf hier op eenige harde en onbesonnene antwoord; waer over sijne Majesteyt soo verdrietigh en toornigh wierd, ⁺ dat hy hem met het eynd des Stafs, (die hy doenmaels in de hand had,) voor de Borst stiet. ⁺ Munck nam deesen hoon seer euvel op; begaf sigh nae sijn Huys, leyde sigh te bed, en stierf thien daegen daer nae, door enckele Spijt en Honger, wijl hy geen eeten wou nuttigen.

+ Munck siet nu de mislaegen sijner eerste Reys,

+ En soeckt deselve te verbeteren.

+ Bepraet eenige voorname personen, tot een tweede Uytrustingh.

+ Hy geraeckt met de Koninck in woorden.

+ Krijght een stoot op de Borst,

+ En sterft van enckele Spijt.

[p. 99]

Maer om nu te koomen tot de saeck, ⁺ om welckers wil ick sulck een langh verhael heb gedaen, soo blijckt hier uyt, dat tusschen America en Groenland een lange en breede Zee-Enghte is. ⁺ Dat aen 't eynd deeser Zee-Enghte een wijde Zee leght; En vermits men niet weet hoe verr' deselve gaet, of waerse sigh eyndighd, dat geheel onseecker is t'onderscheyden, Of Groenland aen America vast is, of niet.

Volgens waerschijnlijck vermoeden is Groenland niet aen America vast, ⁺ gelijck wy alreeds hier boven hebben geseght. De Reden is, om dat Hoofdmam Munck vastlijck heeft geloofd, dat in deese Zee een Doorgangh was nae 't Oosten. ⁺ Dat oock dit sijn vertrouwen niet sonder grond is geweest, blijck daer uyt, om dat hy soo veel voornaeme persoonen in Deenemarcken heeft konnen beweegen, even 't selve te geloven, en derhalven een Geselschap aen te stellen, om met groote kosten de proef daer van te laeten neemen.

Ick ontdeck hier te gelijck de misreeckeningh des Geenen, die van den oorsprongh der Volkeren in America heeft geschreven; ⁺ (Hy meend den vermaerden HUGO de GROOT) naedien hy deselve uyt Groenland daer heenen gevoerd, en gewild heeft, dat d'eerste Inwooners van Groenland uyt Noorweegen sijn gekomen. ⁺ Waer uyt hy dan eyndlijck heeft besloten, dat d'eerste Volckeren, welcke America hebben bewoond, Noorweegers sijn geweest: ⁺ En ons willen parssen om dit te geloven, door een seeckere (gelijck hy sigh inbeeld) verwandschap eeniger Americaensche woorden, welcke op Lan uytgaen, met het woord Land der Duytsche, Longebarders en Noorweegers: Gelijck oock door de gelijckheyd der Seeden, welcke hy voorgeeft te sijn tusschen d'Americaners en Noorweegers; die hy houd voor de Duytsche van Tacitus. ⁺

Ghy sult, mijn Heer, uyt het Vervolgh, en de gronden mijner gantscher Reden, genoeghsaem konnen oordeelen, dat deese Schrijver, in deese saeck sigh t'eenemael misgreepen heeft. Voor eerst daer in, dat de Noorweegers souden sijn geweest d'eerste Inwooners van Groenlandt, tegens de Berighten en Bewijsen, welcke ick daer van heb gedaen. ⁺ En dien in d'over-oude Noordsche dingen wel-ervarenen Heer Worm, verr' aftreedende van de Meeningh, dat de Volckeren in America uyt Groenland souden sijn gesprooten, geloofd in tegendeel, dat de Skreglingres, als oorsproncklijcke Inwooners van Westrebug in Groenland, uyt America sijn gekomen.

Ten anderen heeft hy oock hier in gefeyld (vermits het weynigh of gantsch geenen schijn heeft) dat Groenland aen America vast is. ⁺ De vaert van d'eene tot d'andere is niet soo bekend of mogelijck geweest, als hy sigh inbeeld.

Ten derden heeft hy gedwaeld, ⁺ als hy (gelijck ick even hier boven heb geseghd) een verwandtschap heeft verdight tusschen de Noorweeghsche en Groenlandsche soo Spraecken als Seeden. Waer aen niets met allen

+ Weder-keeringh tot de Vraegh,

+ Of Groenland aen America vast is, of niet.

+ Volgens waerschijnlijck vermoeden,

+ Moet daer op Neen geantwoord worden.

+ Misslagh van den vermaerden Hugo Grotius,

+ Besluytende dat d'eerste Volckeren,

+ Welcke America hebben bewoond,

+ Noorweegers souden sijn geweest.

+ 't Welck van onse Schrijver werdt odtkent.

+ Grotij tweede mislagh,

+ Derde mislagh.

[p. 100]

waeraghtigh is. Indien hy nu wil, dat de Noorweegers d'Americanen haere Spraeck en Seeden hebben mee gedeeld, soo moetense door een andere wegh, als door Groenland, in America sijn gekomen.

Ick had alhier een seer goede gelegentheyd om d'overige Misverstanden deeses Schrijvers aen te wijsen, ⁺ hem met sijn eygene woorden te weerleggen, en hem nae 't Land der Gesighten en Droomen te versenden. Doch naedien hy sijnen laetsten Slaep slaept, soo laeten wy hem billijck rusten, en eyndigen onse Reeden, tot onser beyder vergenoegingh.

Ich maeck my gewisse, mijn Heer, ⁺ dat ick uwe soo geleerde en voortreflijcke Wercken, welcke ghy ons daeghlijcks met voller hand toereyck, afbreeck door 't leesen van dit Geschrift, 't welck noch aen zwier noch aen waerde sigh met uwe Heerlijcke dingen vergelijckt. Hoe grooten gunst ghy my oock toedraeghd, soo verseecker ick my echter, dat ghy niet soo blijde sult sijn, deesen Brief ten eynde te hebben geleesen, als ick wel verheughd ben, dat ick den selven heb volvoerd, en mijn Heer kan vergewissen,

Dat ick ben

Sijnen gantsch ootmoedigen en toegenegensten Dienaer.

's Gravenhage, den 18. der Soomermaend Jaers MDCXLVI.

+ Gewaghmaeckingh van noch meer andere.

+ Besluyt deses Berights.