Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

LXIII. Capittel

1Op het eynde vande voorschreven jaeren, was'er eenen persoon, 2die somtydts vry-hertelijck met my ghehandelt hadde, die van de^22-3 3ghehoorsaemheyt tot my ghestiert, oft ghedooght was, dese han-³4delde seer dobbelijck met my, meer uyt zynde, om my te beproeven⁴ 5ende my in mijne woorden te vatten, als om daer profijt mede te⁵ 6doen, mits de selve keerende ende draeyende in eenen anderen sin,⁶ 7in een quaedt oordeel, ende quaedt vermoeden; want haeren gront⁷ 8was quaedt ende dobbel; ende daerom oordeelde sy een ander⁸ 9ghelijck sy selver was; sy dede my veele loose vraghen, ende op-⁹10werpinghen, om jevers eenigh venijn te konnen uytsuyghen; ick¹⁰ 11door mijne ghewoonelijcke eenvoudigheyt ende rechtsinnigheyt des

2 vry-hertelijck, onbekrompen

2-3 van de ghehoorsaemheyt, uit gehoorzaamheid (tegenover een bepaald persoon of bepaalde bewoners van de stad)

3 ghedooght was, de toelating had om mij te komen bezoeken

4 dobbelijck, vals

5 in mijne... vatten, door mijn woorden te kunnen beschuldigen

6 keerende... sin, te verdraaien, zodanig dat ze verkeerd begrepen worden

7 in een... vermoeden, zodanig dat men zich een verkeerd oordeel en een onjuist vermoeden over ons vormde
gront, aard

8 dobbel, vals

9 loose, sluwe

10 om... uytsuyghen, om ergens enig zedelijk kwaad te kunnen bespeuren

[p. 123]

12herten en dorst gheen quaedt vermoeden van haer hebben, meynen-13de dat sy ter goeder trauwe met my handelde.

14Daer-en-tusschen heeft dese in Stadt, ende buyten Stadt, by 15Gheestelijcke ende Weerlijcke, oock by andere Ordens my soo¹⁵ 16swart gheschildert, als een rave, ende heeft haer partye soo wel¹⁶ 17ghespeeldt, datse alle andere quade tonghen te boven heeft ghe-18gaen; soo dat ick waerlijck omsinghelt, ja overgoten hebbe ghe-19weest van schanden, van verachtinghen, vernederinghen, uyt-20lacchinghen, beschaemtheden ende inwendighe drucksels voor 21eenighen tydt, tot dat den Beminden my een stercke handt gaf, 22om dit alle te boven te komen; om boven de natuer, ende over alle^22-23 23creatueren te springhen; want dit dede my doen eenen wonderen 24spronck in Godt, ende een wonder onthechten, ende abandonneren 25van alles, daer ick noch een weynigh vast, oft aenklevende aen was.

26Want den Heere liet toe, dat sy my oock gonck vermaken by²⁶ 27mynen Gheestelijcken Vader ende soo veele schynelijcke dinghen,²⁷ 28ende materie van quaedt vermoeden hem aendiende, met soo²⁸ 29levende coleuren, ende veel andere dinghen hem indruckte met 30sulcken bevestinghen ende schynelijcke waerheyt, dat hy voor een³⁰ 31groot deel haer gheloofde; waer over hy my hertelijck quam be-32rispen met een rype ende ampere mine; het ghene ick niet ghewent³² 33en was te sien; ende niet-teghenstaende, dat ick my daer van ver-34ontschuldighde, datter niet het minste van alle dat sy gheseydt 35hadde, waer en was, dat ick daer in onnooselijck beticht wiert, 36ghelijck ick oock onnoosel was, ende met alle waerheydt dat ver-37klaren moght, &c. soo en scheen hy my niet te ghelooven.

38Sijne berispinghe ende amper maniere van doen, heel anders, 39als hy plocht, &c. ginck my seer ter herten, druckte ende perste³⁹ 40my niet weynigh, insiende, dat mijnen eenighen Vriendt my nu

15 Ordens, geestelijke orden

16 partye, rol

22-23 om boven... te springhen, om mij te onthechten aan...

26 vermaken, belasteren

27 schynelijcke, aannemelijke

28 materie van, stof tot

30 bevestinghen, overtuigingskracht
schynelijcke, schijnbare

32 rype, streng
ampere, nors
mine, uiterlijk

39 plocht, gewoon was
druckte, viel mij zwaar
perste, kwelde

[p. 124]

41oock scheen af te vallen, ende teghen was; nu my siende by hem⁴¹ 42sonder ghelooft te worden, dit was my het hertste om te verteiren, 43ende het pynelijckste om te versetten; al-hoe-wel ick't voor hem⁴³ 44niet seer en ghebaerde, want naer het opperste deel hiel ick my heel⁴⁴ 45vroom ende sterck inde deught, om die ghevoelijckheden vande 46nature onder te houden.⁴⁶

47Ick sprack mijne ziele aen ende versterckte haer door genereuse⁴⁷ 48acten van deughden: my selven voorstellende, datter op de men-⁴⁸49schen niet te steunen en is; ick seyde, mijne ziele vlieght op; niet⁴⁹ 50langher ghebleven inde leeghde; het is nu tijdt, Godt heeft dese 51occasie toe-ghelaten, om te doen eenen heelen uytganck, ende⁵¹ 52overganck uyt de schepselen ende uyt u selven in Godt; nu is't tijdt 53te sterven aen u selven, ende aen al, dat inde werelt is, blyft in uwe 54kleynigheyt ende vernederinghe ghevredight; dat en kan u voor⁵⁴ 55Godt niet verminderen, al zijt ghy nu voor de menschen gheacht 56als een verwyt, ende verworpsel des volcx; dat en is niet besiens⁵⁶ 57weerdigh; danckt Godt van dese kostelijcke gave, en verquist die 58niet; hier is nu stoffe, ende bequaemheyt, om wonderlijck in Godt⁵⁸ 59te voorderen, &c.

41 ende teghen was, en tegen mij gekant was

43 versetten, vergeten

44 ghebaerde, liet blijken
het opperste deel de hogere geestesvermogens, verstand, memorie en wil, als geheel beschouwd (Debl., p. 400)

46 onder te houden, te onderdrukken

47 genereuse, edelmoedige

48 acten, beoefeningen

49 vlieght op, verheft u boven het aardse

51 uytganck, afstand

54 kleynigheyt, kleinachting

56 verwyt, schande
verworpsel, verstotelinge

58 bequaemheyt, (gunstige) gelegenheid