Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

XLII. Capittel

1Als wy ons twee, oft dry maenden aldus gheoeffent hadden, soo 2brocht hy ons allenxkens tot meerder stilte, ende eenvoudigheyt,² 3latende vaeren die werckelijckheyt der Meditatie (want ick daer^33-4 4noyt seer wel mede deur en kost met het verstandt te wercken) 5ende dede ons aennemen de oeffeninghe vande dry Goddelijcke 6deughden, gheloof, hope, ende liefde, de selve in't werck stellende,⁶

2 eenvoudigheyt, de zielsgesteltenis van de mens die het gebed beoefent, waarin een intuïtieve, meestal niet meer als werkzaamheid bewuste kennis de redenering heeft vervangen en een nagenoeg onveranderlijke gesteltenis de afwisseling der gevoelens (Debl., p. 393)

3 werckelijkheyt, inspanning

3-4 want... wercken, want ik ben nooit zeer bedreven geweest in het mediteren

6 in 't werck stellende, beoefenende

[p. 90]

7soo in, als buyten het Ghebedt, door eenighe stille ende soete acten,⁷ 8by maniere van toe-gheestinghen, ende aspiratien, met een opsicht^88-9 9op Godts teghenwoordigheyt, als eenen goedertieren ende minne-10lijcken Vader, die altoos sijne Vaderlijcke ooghen op ons heeft, 11met bereydtsaemheyt, om ons by te staen, te helpen, ende de handt 12te reycken, daer wy sijne gratie, &c. in versoecken.

13Als ick hier in eenighe vastigheyt hadde, ende in gheconfyt¹³ 14scheen, soo stierde sijne Eerw. my, om meer ende meer alle cyghen^14-15 15werckelijckheyt te laeten vaeren, om ghestadelijck te oeffenen het 16bloot gheloof van Godts teghenwoordigheyt, ende een conform¹⁶¹⁶ 17toeneyghen der liefde tot hem; dese oeffeninghe was my in't eerste¹⁷ 18seer moeyelijck ende onsmaeckelijck, eensdeels, om dat my swaer¹⁸ 19viel vanden ghevoelijcken inwendighen troost, ende soetigheyt¹⁹ 20ghespeent te worden; want den Beminden begonst my alsdan te²⁰ 21stellen in eenen staet van dorrigheyt, van duysternisse, inwendighe²¹ 22quellinghen, aermoede ende verlatentheyt des gheest, welcken staet²² 23der ziele ontrent een jaer langh duerde.

24Ende eensdeels, om dat ick niet ghewoon en was my inwendigh 25in Godt becommert, ende aendachtigh te houden, op sulcken bloote,

7 soo... als, zowel... als

8 toe-gheestinghen, korte inwendige gebeden, waardoor de geest zich tot God verheft (Debl., p. 402)
aspiratien, zielsverheffingen

8-9 met een opsicht op, de aandacht gericht houdend op

13 vastigheyt, vaardigheid

14-15 eyghen werckelijckheyt, de werkzaamheid die gebeurt op initiatief van de mens (Debl., p. 406)

16 bloot, eigenschap van het geloof van de mens, die aan alle natuurlijke activiteit zijner vermogens heeft verzaakt en, door het wegvallen ervan, met ééngemaakt bewustzijn, zonder natuurlijke voorstelling, gevoel of gewaarwording, onthecht ook aan de troost die bovennatuurlijke gaven menselijk kunnen geven, aldus voorbereid is om door een bovennatuurlijk geloof alleen intuïtief de ervaring van Gods werking in zijn ziel te ontvangen (Debl., p. 392)

16 conform, gelijkaardig

17 toeneyghen, overhellen

18 onsmaeckelijck, onaangenaam

19 ghevoelijcken, duidelijk voelbare
soetigheyt, genoegen voor de ziel

20 ghespeent, onthouden

21 dorrigheyt, geestelijke onmacht

22 quellinghen, onrust
aermoede des gheest, de gesteltenis van de menselijke geest wanneer hij, na zich van alle zelfwerkzaamheid te hebben geledigd, ook onthecht is aan alle waarneembare vertroosting of verlichting door de genade (Debl., p. 391)
verlatentheyt, syn. van ‘armoede’

[p. 91]

26eenvoudighe ende gheestelijcke maniere, noch gheenen oprechten²⁶ 27inganck en hadde in d'eensaemheyt des gheests; door dien dat den²⁷ 28gheest met de sinnen noch seer vermenghelt was, ende niet anders²⁸ 29en wist, als met ghevoelijckheyt, ende smaeckelijckheyt, oock naer't^29-30 30sinnelijck deel, te wercke te gaen; want ick, om soo te segghen, 31noch gheheel in my selven was; soo dat hier door het Ghebedt, ende³¹ 32inwendighe oeffeninghe van Godts teghenwoordigheyt, door 't bloot³² 33gheloof, my heel rauw, moeyelijck, ende onsmaeckelijck viel.³³

34Ick was dickwils seer vermoeyt van aldus te aerbeyden teghen³⁴ 35mijne ghepeysen, om die te stillen, uyt te sluyten, oft te ontvallen;³⁵ 36want de verstroyde ghepeysen, ende andere moeyelijcke invallen³⁶ 37schenen my somtydts te overweldighen, ende als een ghedruys in 38my te veroorsaecken; de sinnen waeren somtydts soo ontbonden, 39ende onghetemt, als wilde dieren, sonder dat ick die kost stillen, 40oft versaemen, ten zy somtydts door force van een langhduerigh⁴⁰ 41ghebedt.

26 eenvoudighe, vgl. r. 2
oprechten, echte

27 inganck in, toegang tot
eensaemheyt des gheests, syn. voor ‘eenigheyt des gheests’: eenheid in de werking van de geest, wanneer de samengestelde en menigvuldige werkzaamheid der vermogens door de passieve inkering is gelouterd en vereenvoudigd, en hij daardoor bekwaam wordt om een intuïtief bovennatuurlijk schouwen te ontvangen (Debl., p. 392-3)

28 vermenghelt, vermengd

29-30 naer 't sinnelijck deel, syn. voor ‘onderste deel’: het geheel van de zintuiglijke en emotionele vermogens van de mens, samen met de verbeelding (Debl., p. 398)

31 in my selven was, geen afstand kon doen van mezelf (mijn zintuigelijke gewaarwordingen)

32 teghenwooodigheyt, drukfout voor ‘teghenwoordigheyt’

33 rauw, zwaar

34 aerbeyden, strijden

35 te ontvallen, kwijt te raken

36 moeyelijcke, vervelende

40 versaemen, bijeenbrengen
door force van, door de kracht van