Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

IX. Capittel

1Hier hebbe ick ghewoont tot mijn twelf jaeren en half: het waeren 2seer goede ende Godtvruchtighe Religieusen; sy schenen my seer 3toe-ghedaen, om dat hun docht, dat ick hunne leeringhen ende 4gheestelijcke vermaeninghen wel ter herten namp; want Onsen 5Lieven Heer gaf my van alsdan de gratie van het verstandelijck^55-6 6Ghebedt, ende soo my nu dunckt, meer als verstandelijck Ghebedt,

5 gratie, gave

5-6 verstandelijck Ghebedt, een vorm van inwendig gebed

[p. 35]

7oock somtyts tot het over-natuerlijck Ghebedt, soo dat ick scheen⁷ 8op-ghetrocken te zijn in een groote aendachtigheyt ende ver-^88-99heventheyt des geests, ick en weet niet, hoe, oft waer, somtyts^9-10 10twee uren lanck gheduerende.

11Ick continueerde in dese soorte van Ghebedt soo langhen tydt¹¹ 12sonder eenighe moeyte, oft aerbeyt, soo veel, als my ghedenckt¹² 13met een soete, op-vlammende liefde: ghemeynelijck was ons Ghe-¹³14bedt, oft Meditatie vande Passie ende Leven CHRISTI, het welcke 15ick met smaeck ende ghenoechte over-peysde; van dese Meditatie 16trock my Onsen L. Heere somtyts voorder, ghelijck gheseyt is; my¹⁶ 17dunckt dat dese op-ghetrockentheyt dickwils quam; ghemeynelijck¹⁷ 18was ick in het verstandelijck Ghebedt, ende oock somtyts in't mont^18-19 19Ghebedt: ick hadde van dien tydt af een lichtigheyt tot de Medi-¹⁹20tatie, ende versaeminghe der krachten, om dieswille, dat ick uytter²⁰ 21nature stille was, onnoosel ende eenvoudigh van verstant, simpel^21-22 22van begryp, niet levendigh inde imaginatie, ende heel wel tot het²² 23goedt gheneghen, principalijck in dien tydt.

24Ick wiert alsdan oock wat gheneghen tot de Penitentie, om het²⁴

7 over-natuerlijck Ghebedt, het overwegend inwendig gebed kan overgaan tot beschouwend gebed. In verband hiermee wordt dikwijls verwezen naar contemplatie: de beschouwing van God en het goddelijke als hoogste vorm van inwendig gebed (EKWB, kol. 202)

8 op-getrocken, plots verheven boven zichzelf en zijn vermogens, met schorsing van hun werking en het in werking treden van bovennatuurlijke perceptievermogens, terzelfdertijd een intense vereniging met en inmenging door God belevend: vervoerd, verrukt (Debl., p. 400)
aendachtigheyt, godvruchtige overpeinzing

8-9 verheventheyt des geest, een aan zichzelf onttogen zijn van de geest in beschouwing, waarbij de geest de ervaring heeft boven zijn eigen wezen en het menselijke perceptievermogen op bovennatuurlijke wijze te worden verheven tot een hoger schouwen (Debl., p. 400)

9-10 somtyts... gheduerende, soms twee uur lang

11 continueerde in, handhaafde

12 aerbeyt, inspanning

13 ghemeynelijck, gewoonlijk

16 voorder, verder (nl. boven het aardse)

17 op getrockentheyt, zn. van op getrocken, vervoering, extase (Debl., p. 400)

18-19 't mont Ghebedt, gebed, waarvan de woorden, zo niet luid uitgesproken, dan toch met de mond gevormd worden, meestal gebruik makend van bestaande liturgische teksten.
Ook uitwendig gebed genoemd

19 ick hadde... lichtigheyt, ik kwam gemakkelijk tot

20 versaeminghe, bijeen brengen, ingetogen maken, éénmaken (Debl. p. 405)

21-22 simpel van begryp, eenvoudig van begrip (nl. over het geestelijk leven)

22 niet levendigh inde imaginatie, ik had geen grote verbeelding

24 Ick... Penitentie, ik begon te verlangen naar de boetedoening

[p. 36]

25exempel der Heylighen naer te volghen: hoe-wel dit noch al op 26sijn Kinders gonck: ick droegh evenwel dickwils een koorde ghe-27spannen op mijn bloot lyf: ick versocht oorlof vanden Biecht-Vader,²⁷ 28om te moghen slaepen op een bert; maer hy en wilde my dat niet 29toe-laeten; hy seyde dat aende Meesterssen, ende die loeghen met²⁹ 30my, ende soo wiert ick beschaemt, niet meer van jet sulcx dervende 31spreken, ende sonder oorlof en dorste ick niet doen, om dat de 32Meesterssen ons de ghehoorsaemheyt soo instampten, datmen sonder 33de selve niet met allen en moghten doen.³³

34My dunckt, dat ick sedert dien tydt sulcken gheneghentheyt be-35houden hebben, om inde ghehoorsaemheyt te leven, ende sonder, 36oft teghen de selve noyt jet te doen: al-hoe-wel dat desen treck 37daer naer voor eenighen tydt is af-ghewaeyt gheweest, doen ick³⁷ 38my wederom heel uyt-keerde ende verflauwde in alle devotien,³⁸ 39ghelijck ick zal gaen segghen.

40Als ick van daer wederom keerde naer mijn Ouders Huys, soo 41bleef ick wel een jaer daer naer, oft meer, een goedt Kindt, devoot, 42wel gheschickt, ende ghemaniert, mijne Ouders eerende, respecte-⁴²43rende, dienende ende beminnende, tot hun ghenoeghen ende con-44tentement: ick bleef oock noch al gheneghen tot Penitentie; daerom 45continueerde ick noch somtyts te draeghen een coorde op mijn⁴⁵ 46Lichaem, ende soo my dunckt, ick disciplineerde my somtyts daer⁴⁶ 47mede: mijne Moeder dit ghewaer wordende, vraeghde my, oft my 48dat eenighe pyne aen-dede, ick seyde dat jae; maer sy en seyde daer⁴⁸ 49niet teghen, noch en verboodt my dat niet, om dieswille, dat sy 50haere Kinderen soo geerne sagh gheneghen tot devotie, ende Godt-51vruchtigheyt; daerom liet sy my gheworden.⁵¹.

27 oorlof, toestemming

29 Meesterssen, meesteressen; vrouwen aan het hoofd van een instelling
loeghen, lachten

33 niet met allen, helemaal niets

37 af-ghewaeyt, verminderd, op de achtergrond geraakt

38 my uyt-keerde, mij met mijn gedachten wendde tot het uitwendige (de mij omringende wereld)

42 wel gheschickt, zeer bescheiden

45 continueerde, ging door met

46 disciplineerde, kastijdde

48 ick seyde dat jae, ik zei dat het inderdaad zo was

51 gheworden, begaan