Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

II. Capittel

1Mynen Vader was seer gheneghen, om de rechtveerdigheyt vooren 2te staen van weduwen ende weesen; om andere de vreese Godts in 3te drucken; hy gonck oock somtijdts met grooten yver de menschen³

3 drucken, prenten
gonck, ging

[p. 23]

4verwecken tot een saligh berouw over hunne sonden, om hun wel^4-5 5te bereyden tot een saligh sterven, aende siecke, die met de be-^5-66haelijcke sieckte bevanghen waeren, hy gonck die besoecken, ver-7troosten ende verstercken, ghelijck eenen al-ghemeynen Vader, 8want hy vry inde gheinfecteerde huysen gaen moght, ter oor-^88-99saecke, dat wy als-dan twee-maels inde sieckte gheweest hadden.

10Mijne Moeder was een stille, eensaeme, Godtvruchtighe Vrau-11we, de charitaet aenden armen seer toe-ghedaen; sy was ghelijck¹¹ 12een al-ghemeyne Moeder ende toevlucht van veele eerelijcke, de-13ghelijcke, ende nochtans qualijck hebbende menschen; van dese¹³ 14onderhiel sy veele met haeren onderstant, hun ter handt doende^1414-16 15een somme gelts uyt puere charitaet, op dat sy daer mede wat 16winste souden doen, om met hunne kinderkens eerlijck door de¹⁶ 17werelt te gheraken; soo dat sy soo bemint wiert van 't ghemeyn^17-18 18volck, dat als sy eens in apparentie was van sterven door de sieckte,¹⁸ 19ons huys omsingelt was van alle die menschen, die eenigh weldaet 20van haer hadden ontfanghen, ende niet en deden als kermen en 21weenen, om dat sy vreesden sulcken goede Moeder, ende wel-22doenster te verliesen.

23Naer de opinie van veele was sy alsdan verbeden vande doodt²³ 24door hunne ghebeden: ick en hebbe haer noyt korsel oft gram ghe-²⁴ 25sien, dan twee-mael binnen mijn leven, om dat eenighe haere dienst-26boden Godt vergramt hadden, het ghebodt Godts overtreden, ende 27een ander oorsaecke ghegheven, om dat te overtreden; hier in was 28sy soo ontstelt, dat sy beefde.

29Sondaghs ende 'sHeyligh-daghs, als den Goddelijcken Dienst ende

4-5 wel te bereyden, goed voor te bereiden

5-6 de behaelijcke sieckte, de besmettelijke ziekte, de pest
die... waeren, die door de pest overvallen waren

8 gheinfecteerde, besmette

8-9 ter oorsaecke, dat, omdat

11 charitaet aenden armen, armenzorg
toe-ghedaen, genegen

13 qualijck hebbende, (materieel) kwaad hebbende, behoeftige

14 onderhiel, onderhield

14-16 hun... doen, de schrijfster bedoelt hier dat haar moeder de behoeftigen een klein sommetje geld aan de hand doet, nodig om een bescheiden handeltje op te zetten

16 winste doen, inkomen hebben, winst maken

17-18 't ghemeyn volck, de sociaal laagste volksklasse

18 als... sterven, als het er eens naar uitzag dat zij zou sterven

23 verbeden vande doodt, (door gebeden) aan de dood onttrokken

24 korsel, korzelig, humeurig

[p. 24]

30Predicatie ghedaen was, hiel sy haer alleen in haer kamer, besigh 31in te lesen de Levens der Heylighen; noyt, oft seer selden gonck 32sy jevers wandelen, oft jemant besoecken; maer was ghelijck een 33Duyve altoos t'huys, oft inde Kercke, my met haer leydende, al-³³34hoe-wel dat ick den smaeck van devotie niet en hadde, gelijck sy.

35Ick hebbe my al-te-met verwondert over 't ghene, dat ick haer³⁵ 36eens hoorde segghen, met een versuchten des herten, hoe dat sy 37haer beklaeghde, dat haer in't ghebedt eenighe ghepeysen te voo-^37-3838ren ghekomen waeren van't ghene, dat raeckte haere menagie; sy³⁸ 39achte dit voor eene groote faute, al oft haer dit selden overgheko-40men hadde; daer sy nochtans soo veele affairen ende bekommerin-41ghen aen haer ooren hadde: want ons huys was een huys van groo-42te traficque ende koopmanschap, ende dit stont meestendeel op^4242-43 43haer, midts mijnen Vader andere affairen hadde, daer hy werck 44ghenoegh mede hadde.

45Ick dencke, dat dit de oorsaecke was, dat sy met haere affairen 46soo luttel becommert ende verstroyt was, om dies-wille dat ick⁴⁶ 47merckte, dat sy alle dinghen soo losselijck dede, sonder affectie oft^4747-48 48aenkleventheyt, met een ghestadigheydt, ende ghesetheyt, altoos⁴⁸ 49in een ghelaet, ende humeur; sy dede haere affairen al op ghestel-⁴⁹50den tijdt, voor ende naer maeckte sy haer daer van ledigh: sy en⁵⁰ 51was niet begheerlijck, noch gierigh tot groote winsten, met een⁵¹ 52kleyne ghetaxeerde winste, haer te vreden houdende; sy ghe-⁵²53bruyckte luttel woorden in haere koopmanschap, stellende alle 54dinghen precys op hunnen prijs, sonder datter jet af te dinghen was,

33 altoos, altijd

35 al-te-met, somtijds, nu en dan

37-38 te vooren ghekomen, voor de geest gekomen

38 menagie, huishouding

42 traficque, handel

42-43 stont op haer, hing van haar af, was haar werk

46 luttel, weinig
om dies-wille dat, omdat

47 losselijck, onthecht

47-48 sonder... aenkleventheyt, zonder er zich aan te hechten, onthecht

48 ghestadigheyt, standvastigheid, volharding
ghesetheyt, regelmaat, ernst

49 in een ghelaet, ende humeur, onverstoorbaar, gelijkmoedig

50 voor... ledigh, voor en na het werk nam zij volledig afstand van de zaken

51 begheerlijck (tot), begerig naar
gierigh tot, getig naar

52 ghetaxeerde, vooraf bepaalde, vastgelegde

[p. 25]

55dat moet soo veel gelden, sonder meer, ende soo hadde sy met een⁵⁵ 56jeder haest ghedaen: want de kooplieden dat ghewent waeren op⁵⁶ 57haer woort te ghelooven, om dat haer woort was in alle sinceriteyt,⁵⁷ 58jae, jae, neen, neen, sonder ergh, oft bedrogh; sy en soude niet⁵⁸ 59gheloghen hebben, oft jevers in de rechtsinnigheyt te buyten ghe-60gaen, om de heele werelt niet.

61Vader ende Moeder droeghen hun seer eerlijck ende respecte-^6161-6262lijck voor hunne kinderen, ende dienst-boden; sy, ende wy hadden 63sulcken ontsagh in hun, principael in mijnen Vader, dat wy nauwe-⁶³64lijck en derfden spreken in sijne presentie, besonderlijck als ick wat⁶⁴ 65groot wiert.

55 gelden, kosten
dat... meer, (directe rede)

56 haest, vlug

57 sinceriteyt, oprechtheid

58 sonder ergh, zonder boze (kwade) bedoeling

61 droeghen hun, gedroegen zich

61-62 respectelijck, eerbiedig, ontzag hebbend

63 principael, vooral

64 derfden, durfden
presentie, aanwezigheid