Dr. Schaepman. Deel 2

juli 1870-juli 1880

LXXIX.
Mallinckrodt.

Op 't katholieke Duitschland en op de heele Christenheid viel als een ramp de mare van Mallinckrodt's plotsen dood. In zijn 54^e jaar was hij gevallen, de sterke. In hem ‘verloor het Centrum zijn ridderlijken aanvoerder, het Duitsche volk zijn fierst en eerlijkst kind, de Kerk haar heldhaftigen belijder en de geheele katholieke wereld een stralend voorbeeld van onbezweken trouw en heldhaftig geloof.

Mallinckrodt stierf den 26^en Mei 1874, na den hevigen Kulturkampf-zittijd van dat jaar. Een der eerstvolgende Wachter-nrs. bracht Schaepman's Nachruf.¹⁾ - Weer sprak het Sassenbloed in den Doctor, het bloed der groote gouwgenooten. Want mij treft het als een rassenfeit, waarmee zich de geestelijke volkenkunde heeft in te laten, dat binnen 't Westfaalsche driehoekje, afgeperkt door Tubbergen, Minden, Xanten, al die Roomsche grootheid verrees: Stolberg, Overberg, Johannes Jansen, Droste Vischering, Droste Hülshoff, Ketteler, Mallinckrodt, Windthorst, Schaepman. Wat een groei van genie!

De oudere Herman was inderdaad een voldongen voorbeeld voor den jongeren. Een leider door de daad en door het

1) Onze Wachter, 1874, II, blz. 369-377.

[p. 533]

woord; steeds, naar leer en leven, het ideaal van een katholiek, privaat en publiek.

Leze nu elkeen de stoute parallel tusschen Bismarck en Mallinckrodt in “Menschen en Boeken”¹⁾. Wie haalt den prijs? Want hier voor 't eerst verrijst onder Schaepman's pen Bismarck in zijn volle grootheid.... Een beslissing is àl te gewaagd, en daarom leidt u Schaepman naar de groote kampplaats, den Rijksdag: “Wanneer von Mallinckrodt zijn stem verhief, dan stoven de Byzantijnsche spitsvondigheden, de banale drogredenen, de lage aantijgingen, de onbewezen beschuldigingen der tegenstanders weg als de krassende raven en de krijschende vleermuizen bij de eerste klepelslagen der domklok....

.... Dan werden de rollen omgekeerd, dan sprak de vervolgde als de overwinnaar, de aangekiaagde als de rechter. Dan werden in het licht van waarheid, recht en vrijheid de bleeke gelaatstrekken zichtbaar, waarop de schande en de woede kampten. Dan rilden ze, daar op de banken der meerderheid; die banken werden de zitplaatsen der aangeklaagden, en de stoel van kanselier en minister werd de schandpaal, waarvan geen bevrijding mogelijk is....” Hierin ligt Mallinckrodt's zegepraal, “dat deze overwinnaars alleen konden triomfeeren door de middelen, die iedere rijk geworden schande bezit: daar binnen door de meerderheid, daar buiten door het geweld”.

Hoog waardeerde Schaepman het latere “leven” van Mallinckrodt door Pfülf. Een jaar vóor zijn dood schreef hij over 't genoegen hem bezorgd door drie Duitsche biografieën: De dichter van Dreizehnlinden vond Schwering, August Reichensperger vond Pastor, Ketteler vond Pfülf: boeken onder alle opzichten lofwaardig, maar bovenal echte, vrome boeken, die de ziel reinigen, stichten en verheffen, boeken, waarin men drie prachtmenschen - het germanisme kan er door ter wille dezer drie groote Duitsche mannen - prachtmenschen, die, alle drie, elk naar zijn wijze, zich op de Navolging v “n Christus hebben gevormd”²⁾.

1) Dl. II, biz. 169-170.

2) M. en B. II, ter inleiding bij den 2^en druk, XXXXVIII.