Dr. Schaepman. Deel 2

juli 1870-juli 1880

LXXVII.
‘Gräfin Hahn-hahn’.

Wel wijdde hij een artikel aan deze katholieke schrijfster van ietwat minderen rang. Over haar kregen we sedertdien iets beters: nl. het proefschrift voor het philologisch doctoraat van Joz. de Cock, thans hoogleeraar te Leuven. Schaepman's beschouwing gaat eigenlijk slechts over éen van haar romans, ‘die Erzählung des Hofraths’, hoewel de recensie weeral openslaat tot wijsgeerigheid, die graaft naar dieper en vliegt naar hooger. Naast de ontleding van den roman, krijgen we een korte levensschets van de merkwaardige vrouw, die door Mgr. von Ketteler was bekeerd, en die sedert in haar klooster te Mainz een heele reeks katholieke tendenz-romans schreef. Ze leefde nog toen Schaepman haar zijn opstel wijdde²⁾; en 't zal haar genoegen hebben gedaan dat ze aldus werd gewroken op stelselmatige

2) De Wachter 1873, I, 273-290. - Ze stierf eerst in 1880, 75 jaar oud.

[p. 529]

protestantsche riegeering. Want Schaepman's opstel is tevens een gekscheerderij met de Literar-historikers, die gravin Hahn-Hahn sedert haar bekeering in een hoekje zetten.

Er is verdriet in den nieuwen roman van deze trouwhartige schrijfster. Maar 't is christelijk lijden. Geen modern komediespel. Hoor even: bijna een voorspelling: ‘De geblankette martelaren van den “Weltschmerz”, die hun macht- en krachteloosheid verbergen onder den wel somberen, maar toch goed en warm gevoerden lijdensmantel over hun door uittering gebogen rug, zijn wel weinig anders dan lasteraars van den God, die 's menschen ziel ademde als geest en kracht en wil, lasteraars van den rnensch geworden God, wien de roode mantel over de bloedende schouderen werd geworpen door den spottenden soldaat. Zij vervelen zich, maar zij zoeken niet anders. Zij willen geen anderen dampkring dan dien van hun booze neigingen en hun ongeloof. In het pijnlijk trekken hunner zenuwen ligt voor hen een levens-kitteling.

... Met dat al blijft het toch waar, dat misschien in het dagelijksche leven de smart het moeielijkst te overwinnen, het moeielijkst te doorleven is. Daar staat schijnbaar geen enkele grootheid tegenover. De smart is het grootste en hoogste. Alles is nietig bij die smart. Men meent bet, en schijnbaar is het zoo. In schijn, want zie slechts of geen hooger en heiliger dingen nog dan de smart ons in dit leven omgeven.... Daar is de plicht - een hard en een koud woord voor het egoìsme, ja, maar een woord vol kracht en kern voor wie het aanhooren en bewaren in hun hart. Een woord, dat de doffe looden klok van het ik-leven verbrijzelt en uiteen doet springen, en het oog weer opent voor dien ruimen gezichteinder, waar de menschheid, uw naaste - zich beweegt. Daar is het offer, de hoogste daad der liefde, die niets voor zichzelve behoudt, maar geeft....

In de katholieke romans der gravin Hahn-Hahn is deze leer tot leven geworden’¹⁾.

1) De Wachter 1873, III, 284-286.