Dr. Schaepman. Deel 2

juli 1870-juli 1880

LIV.
‘Jules Favre’.

Even vinnig had Schaepman het tegen dezen, hoewel hij hem sedert '71 met rust mocht laten, daar Jules Favre toen, om de onthullingen over zijn privaat leven, als politiek man schuil ging. Maar bij zijn dood, den 19^en Januari 1880, schieten de herinneringen nog eens wakker: ‘Qu'est-ce que la gloire? Un nom souvent répété’, heeft Lamartine ergens gezegd, en Jules Favre heeft in deze glorie geloofd.... Zoo treedt hij op in 1848 aan de zijde van Ledru-Rollin; zoo verdedigt hij Orsini, den sluipmoordenaar; zoo pleit hij tegen het wereldlijk gezag des Pausen; zoo valt hij aan op de expeditie van Mexico; zoo verklaart hij pas un pouce, pas une pierre... zoo weent hij te Versailles in het Pruisisch hoofdkwartier; zoo smeekt hij later in

[p. 447]

de Nationale Vergadering vergeving bij God en bij de menschen, omdat hij door zijn nalatigheid de Commune mogelijk maakte.

...‘Jules Favre is in den volsten zin van het woord het model dier staatsmannen, uit de Revolutie geboren, die meenen dat met een woord, met een phrase, de wereld kan worden geregeerd. Dwaze ijdeltuiten, maar ook vermetele misdadigers. Daar is slechts éen woord dat de werelden kan scheppen en regeeren. Alleen in de woorden die met dat woord harmonisch samenklinken, ligt waarheid, vrijheid, recht en kracht.

Men heeft van dezen Jules Favre gezegd dat hij een redenaar was; men heeft hem geroemd om zijn behendigheid in het veroveren zijner hoorders, om zijn vaardigheid in het groepeeren zijner betoogen, zijne sierlijke wendingen, zijne treffende warmte, zijn medesleepend gevoel, de diepte zijner beschouwingen, de vlucht zijner geestdrift. Maar indien men die dingen gaat wegen en meten, dan blijft van dezen ganschen redenaar niets over dan een wolk van woorden. Op de volmaakste, dat is op de handigste wijze, heeft hij met het woord gegoocheld. Op bewonderenswaardige wijze heeft hij het H. Sacrament des huwelijks verdedigd en verheven, terwijl hij aan zijn eigen levensgezellin de kroon der wettige echtgenoote onthield. De vrijheid van den godsdienst heeft hij beleden, terwijl hij de vrijheid van den Paus vernietigde en de Kerk in het aangezicht sloeg’¹⁾.

Een vluchtige schets vergeleken bij 't werk dat Schaepman, de Tijd-redacteur, maakte van dengene, wiens naam sedert Thiers onder de toenmalige Fransche staatslieden 't meest onder 's Doctors pen verscheen:

1) De Tijd, 25 Januari 1880.