Dr. Schaepman. Deel 1

maart 1844-juli 1870

CXV.
Op weg naar de onfeilbaarheid.

Steeds drukker ging het op 't Concilie. In meer dan 35 congregationes generales werd het schema onderzocht op de meest degelijke en doortastende wijze. Zooals het eindelijk werd behandeld bevatte dat schema vier hoofdstukken en eenige canons. Het handelde alleen over het primaat van Petrus. Het vierde hoofdstuk betrof de onfeilbaarheid. Het waren vermoeiende, bijna afmattende zittingen. Zij vingen ten 9, later ten 8 ure aan, en duurden tot na den middag. De beraadslagingen betroffen het geheele schema, maar de kern, waarom alles zich bewoog, was de uitspraak over de onfeilbaarheid.

‘Nu werd het voor elken onbevooroordeelde duidelijk. De menschelijke kuiperijen hadden afgedaan. En 't concilie verhief zich als vanzelf boven de partijen in de serene sferen der zuivere godsdienstige beschouwingen, waar men geen personen meer kent. Wel was 't goed vooruit te zien, dat de minderheid ongelijk zou krijgen aangaande de opportuniteitskwestie, maar men liet de minderheid uitspreken en men hoorde ze aan, en met haar opmerkingen werd rekening gehouden, zoodanig dat uit alle verklaringen het meest absolute werd geweerd, en dat het On-

[p. 508]

feilbaarheidsdogma, straks af te kondigen, veel zou verschillen van de meeningen der ijveraars. De menschen streden, ja, maar boven 't gewoel zweefde de bijstand van Gods geest.

Den 11den Mei begonnen de eigenlijke beraadslagingen over de Onfeilbaarheid. Drukker dan ooit wilde nu Schaepman pennen in de Tijd, zijn Romeinsche brieven achtte hij niet genoegzaam. Hij meende 't nu zijn plicht hoofdartikelen te schrijven over ‘de Eerste Konstitutie van het Vatikaansch Concilie’.

Al een tijd lang werd hij opgemerkt ook door de Hollandsche pers van het andere kamp. Men noemde hem ‘den Nederlandschen Romein’; zoo kwalijk niet.

In de zoo belangrijke commissio de fide zetelde aartsbisschop Schaepman met Gil, aartsbisschop van Saragossa; Pie, bisschop van Poitiers; Hassoun, bisschop van Cilicië (Armenië); Ledochowski, bisschop van Gnesen en Posen; Larangueira, bisschop van S Petro de Rio Grande; de Senestrey, bisschop van Regensburg; Deschamps, bisschop van Mechelen; Spalding, bisschop van Baltimore; Manning, aartsbisschop van Westminster; Cordovi, bisschop van Edessa; Stein, bisschop van Bostra (Palestina); Martin, bisschop van Paderborn; Sant Alemany, aartsbisschop van S. Francisco.

Over de stormzitting van 't Vatikaansche Concilie, de rede van Mgr. Stoszmayer de fide catholica, einde Maart 1870, rept Schaepman noch in zijn openbare noch in zijn bijzondere brieven. Evenmin maakt hij ergens gewag van Duitschland's klaarblijkende minderwaardigheid wat betreft de zuiver-dogmatische Concilievragen; geen spoor ook van de pennetwisten Dupanloup-Deschamps en Dupanloup-Spalding. Evenzeer laat hij met rust het pauselijk decreet om de spreekziekte te beteugelen, en het daarop volgend verzet van dertig Fransche bisschoppen. Geen zweem ook van goed- of afkeuring bij de rede van Mgr. Darboy, den 20en Mei, en bij de uiterst belangrijke woordvoering van Mgr. Ketteler, den 23en.

Handelde de jonge Doctor aldus om geen Nederlandsche gemoederen te verontrusten, of ging al zijn beschikbare tijd op in de weerlegging der anti-infallibilisten over 't algemeen, en in de voorbereiding van aartsbisschop Schaepman's rede? Straks immers komt deze aan de beurt. Mgr. zal spreken in dezelfde zitting als bisschop Cormally, van Halifax, patriarch Valerga, en bisschop Purcell van Cincinnati.

[p. 509]

Tusschendoor maakte Schaepman nog wat gedichtjes: feestverzen voor thuis, zijn ‘Madonna’ en zijn ‘Monte Pincio’; beide zijn leste en beste Romeinsche liedjes. 't Zouden pereltjes heeten, was de eerste strofe van ‘Madonna’ niet verongelukt door:

‘Wat zaligend aanschouwen,
Verhemelend genot!’

en bedierf een dergelijke gemeenplaats ook de tweede strofe van ‘Monte Pincio’ niet.

Waardig brengt zijn ‘Madonna’ Rafaël's ‘Lieve Vrouw met het bijbellezend Kind’ in woorden. Met flinke gevatheid zijn de meest passende schriftuurteksten er ingewerkt. 't Is als viel een weerschijn van 's meesters innige kleuren op elke strofe en uit het slotversje schiet op de heele poëzie van Rafaëls doek:

Daar welde een nieuwe hymne
In 't maagdelijke hart:
‘Wie weet der liefde diepten
Wie meet der liefde smart’.

Beter nog misschien is ‘Monte Pincio’, dat stemmig-zachte lied, met die melodische rimpeling aan de oppervlakte, gedragen op hevige roeringen in de diepte - tonen die de dichter eerst onder zuiderluchten vinden kon, en die uitkomen op den krachtigen kreet aan 't vaderland: Weldra kom ik terug. - Echt Mei-bloeisel, die beide gedichten.