Dr. Schaepman. Deel 1

maart 1844-juli 1870

[p. 503]

CXIII.
‘Tearco tornaceo’.

Cataldi had al dikwijls zijn ‘poeta ollandese’ verzocht op een vergadering der Arcadia, ge weet wel, die Academia op het einde der 17e eeuw gesticht, om namens de zuivere Italiaansche beschavïng het letterverval te keer te gaan. In een barokken tijd, versmachtend onder hyperbolen en metaphoren, wenschten de herders, die op villa's en in tuinen vergaderden, natuur en eenvoud weer te brengen in reinheid en frischheid van vorm. Nog altijd blijft ze voortleven, die Arcadia, waarschijnlijk omdat ze niet door een bestuur wordt geregeerd, maar enkel een custode erkent, belast met het aanduiden van de plaats der bijeenkomst. Ook Goethe liet zich opnemen in den smaakvollen kring; hij heette er herder Megalio Melpomenio.

Schaepman bleef aarzelen... tot Goeden Vrijdag 1870. Toen trok hij met de Maguellone en Cataldi, zijn beide peters, naar de zitting op de hoogte van 't Campidoglio.

‘Gij zult eens zien’, had Don Stefano gezegd, ‘gij zult eens zien: het zal een mooie zitting zijn, qualche cosa di nobile...’

‘Zoo togen we dan op den bewusten avond naar de groote zaal van het Kapitool, waar in den winter de Arcadische broederen samen kwamen.

De vergadering was zeer talrijk en druk bezocht. De Custode generale was er reeds en ontving ons met een van warme vreugde stralend gezicht. “Hier, hier”, zeide hij en gaf ons plaatsen in de eerste rij. Aan Cataldi kwam die onderscheiding zeker toe en hij was ook spoedig in gesprek met leeken, prelaten en bisschoppen. Want het gehoor was een zeer gemengd gehoor. Ik zag rond en ik voelde dat ik de jongste was. Gedrukte stemming.

Op eenmaal ontstond er beweging. Don Stefano begaf zich naar den ingang der zaal. Geschommel en gefluister. De Custode generale verscheen weder, geleidende aan zijn rechterhand een man van rijzige, slanke, magere gestalte, aan de purperen belijnsels en knoopjes van zijn soutane, aan het purperen kapjen op zijn hoofd en den gouden borstketen kenbaar als kardinaal. Iedereen was opgerezen “Il papa futuro”, zei Cataldi, natuurlijk “sotto voce”. “De Aartsbisschop van Perugia, Joachim Pecci”, fluisterde de Maguellone. Nu wist ik iets.

[p. 504]

Een schraal man, maar rank en krachtig. Een geheel wit hoofd, zilveren haren, ivoren gezichtskleur. Een forsch voorhoofd, forsche beenderen in het gelaat, teekenachtig, krachtig en vol karakter. Een forsche mond ook, maar verfijnd en geadeld door een plooi en een glimlach; vernuft en wijsheid, levensversmading en levensverwinning... wat niet in dien glimlach school?

Dat was de “nobile sorpresa” van Don Stefano.

Er hadden eenige voorstellingen plaats - waarom zou ik niet verhalen dat ik toen voor het eerst den ring van kardinaal Pecci heb gekust? - en de zitting begon.

Een paar strofen van den Stabat Mater. Daarna voordrachten of voorlezingen: Italiaansche sonnetten afgewisseld door enkele Latijnsche hymnen, een elegie, een canzone of een canto in terza rima. Alles werd eerbiedig aangehoord, maar - het was in de Goede week - geen toejuichingen. Alles had tot onderwerp: 's Heeren Lijden.

Na eenige oogenblikken stilte verrees de Kardinaal. Statig en kalm ontvouwde hij eenige lange, smalle strooken papier en ving aan.

Hij sprak over het Christendom en de Kunst.

Niet over het onderwerp in het algemeen, maar over het Christendom, dat een nieuw ideaal, het ideaal van het zegevierend lijden, in de kunst had gebracht.

Zeggen dat ik mij den vollen inhoud der rede herinner, ik waag het niet, ik mag het niet. Maar wel mag ik belijden, dat ik nooit de schoonheid en de kracht van het woord “in lingua di Si” zoo had hooren klinken, nooit den harmonischen gang der Italiaansche periode zoo had zien voortschrijden, bewegen in de maat der hoogere gedachte. Dit is voor mij onvergetelijk: na de vergelijking van den lijdenden Christus met Prometheus en Hercules en Laocoon, een laatste vergelijking: de Christus op Golgotha tegenover Apollo, den glimlachenden, den Niobiden moordenden Zonnegod.

Op dien avond heb ik voor het eerst in den Kardinaal Pecci den dichter mogen huldigen’.¹⁾

De volgende week kreeg l'illustrissimo Dottore Ermanno Schaepman een diploma waarop te lezen stond dat hij in Arcadia ‘Tearco Tornaceo’ heette en dat het hem twintig zilveren scudi kostte.

1) Uit Schaepman's inleiding op Mutsaers': Gedichten van Leo XIII.