Dr. Schaepman. Deel 1

maart 1844-juli 1870

XCII.
Ter zalige gedachtenis van prof. Feije.

‘Soms sta ik verbaasd, als ik aan dit wondere leven in Rome denk. Daar hebt gij nu Prof. Feije, een groot man in Holland, waaraan men mij zou presenteeren alsof hij een koning was. Hier gaan wij samen uit en slurpen samen caffé, en praten en rooken heel familiaar. Geleerden, waaraan ik vroeger met beven dacht, komt men hier heel rustig tegen en gaat er heel vrij mee om. Het is hier half Oostersch. Het kan bij ons zoo niet zijn.’¹⁾

Inderdaad, Prof. Feije was voor Herman een kostbaar gezel, een half leven ouder, maar des te kostbaarder.

Hij was te Amsterdam in 1820 geboren, en hij had gestudeerd op de seminariën Hageveld en Warmond. De rijk gegoede theologant wou verder op eigen kosten te Rome zijn wetenschap voltooien. Hij volgde daar colleges aan de Gregoriana en later aan de Sapienza, waar hij tot Doctor in de theologie werd bevorderd. Te Rome zelf werd hij tot priester gewijd, in 1843. Even daarna ontmoette hij bij toeval Mgr. Groof, vicarius-apostolicus van Batavia, die te Rome vertoefde.

Dr. Feije kwam in gezelschap van Monseigneur naar zijn

1) Uit een brief aan zijn ouders.

[p. 411]

vaderland over, en hechtte zich zóó aan den grootmoedigen zendeling, dat hij naar Batavia mee wou.

Maar de ziekte van Feije's moeder hield hem aan haar lijdensbed. En, op advies van de Propaganda, vertrok Feije naar Leuven om er doctor in het Kerkelijk Recht te worden, onder de leiding van een zijner landgenooten, prof. Verhoeven.¹⁾

Feije's doctorsproefschrift ‘De Matrimoniis mixtis’ werd zeer opgemerkt.

In 1848 had het seminarie Warmond een professor noodig voor Hebreeuwsch en voor Kerkelijk Recht. De keuze viel op Feije. Maar in Warmond bleef hij niet lang. De Leuvensche Hoogeschool legde beslag op den schranderen man, en Feije beklom er den canonischen leerstoel.

Zijn colleges waren niet de archaeologie van het vak, maar levende werkelijkheid: het huwelijk der geloovigen, de geestelijke staat in de wereld en in 't klooster, de uitoefening der heilige bedieningen, het aanwerven en besturen van de goederen der Kerk, het burgerlijk recht en het strafrecht. Hij was een onverdroten vorscher, die zijn uitkomsten meedeelde met woord en pen. In 1867 gaf hij zijn standaardwerk uit: De Impedimentis et dispensationibus matrimonialibus.’ Op korten tijd verwierf dit boek een wereldvermaardheid.

In Februari van datzelfde jaar riep Paus Pius den Leuvenschen professor om zijn algemeen erkend gezag naar 't Vatikaan. Hem werd er zijn taak aangewezen bij de voorbereidende werkzaamheden voor 't Concilie, in gezelschap van nog andere uitstekende mannen uit het Noorden: Hettinger. Hergenröther, Hefele, enz.

Feije was een der consultoren bij de Centrale Commissie, consultor ook bij de Commissie voor de Kerkelijke Tucht. 't Was hij die voor de Centrale Commissie 't verslag schreef: De additione articuli de immaculata B.V. conceptione ad professionem fidei. Het was hij die eenige maanden te voren zooveel bijval had geoogst met zijn studie over de Jansenisten, in antwoord op de Commissie-vraag: ‘Qual temperamento convenga prendere riguardo all'arcivescovo Giansenista di Utrecht ed alli suoi suffraganei, i quali sogliono essere nominalmente scomunicati?’ Daaruit bleek wat een koppigheid de ketters bezielt; telkens als een nieuwe

1) Zie 't kort levensbericht van Mgr. Feije, in het Annuaire de l'Université de Louvain, 1895.

[p. 412]

bisschop onder hen wordt gewijd, zenden ze bericht aan den H. Stoel, en telkens ook antwoordt de H. Stoel met een excommunicatie. Maar zonder twijfel zijn hun wijdingen in regel, bij zoover dat de 6000 Hollandsche Jansenisten door een echten aartsbisschop en door twee echte bisschoppen worden bestuurd. Toch kon Feije, om hun hardnekkigheid jegens Rome er niet toe besluiten, die bisschoppen naar 't Concilie uit te noodigen. Men zou ze enkel, zooals alle afgescheurden, verzoeken te dezer gelegenheid tot den schaapstal weder te keeren. Eenparig loofde de Commissie de juridische en historische schranderheid van dit verslag.¹⁾

Maar nog meer bijval was weggelegd voor de studie die Feije nu onder Herman's oogen voor de Concilie-commissie aan 't gereedmaken was. Het antwoord op het votum: ‘Qual temperamento convenga prender riguardo ai cosi detti vescovi anglicani?’

Voor Feije was 't, krachtens een stevige aaneenschakeling van beweegredenen, duidelijk dat de Anglikaansche bisschoppen geen bisschoppen zijn, en dus eenvoudige leeken moeten heeten. Er kan dan ook in beginsel geen quaestie van zijn, die naar't Concilie te vragen. Maar gezien het schoon getal Anglikanen, die thans tot de Katholieke Kerk overkomen, ware 't gewenscht den toestand van Engeland in den loop van deze Kerkvergadering te onderzoeken, en aan de katholieke Engelsche bisschoppen op te dragen de tolk van den Paus en 't Concilie te zijn bij hun Anglikaansche landgenooten om hun duidelijk te maken dat het een dwaling is te gelooven in drie vertakkingen van de ware Kerk: de Roomsche, de Grieksche en de Anglikaansche. Enkel éene is Katholiek en dat is de Roomsche, die hen thans weer uitnoodigt in haar schoot.

Dit verslag maakte op Paus Pius zelf zoo'n indruk dat hij beloofde persoonlijk op den leider van het Oxforder Movement, den grooten Pusey, te werken.

Over dergelijke dingen en nog zooveel meer wist Feije op zijn Zondagwandeling en zijn Sauerkraut-dineetjes den jongen Hollandschen vriend te vertellen. Zoo vernam Schaepman, dat Feije een ijverig medewerker was aan de Revue du clergé en aan de Katholiek. Aan denzelfden H. Radbodus dien Schaepman

1) Meer daarover in Granderath's groot werk over 't Concilie.

[p. 413]

in 't Seminarie Kuilenburg had beversd, had Feije in de Katholiek van 1850 een grondige studie gewijd.

Toch eigenlijk een zeer ingetogen wandelmakker; want Mgr. Feije was een toonbeeld van godsvrucht en mystieke heiligheid. Een man die uitblonk niet alleen in de katholieke wetenschap maar ook in de katholieke priesterspractijk. Hij fungeerde als aalmoezenier bij de Pauselijke troepen. Zoo was hij ook van wege de Vlaamsche en Hollandsche zouaven een zeer gezocht en druk bezocht biechtvader.