Dr. Schaepman. Deel 1

maart 1844-juli 1870

[p. 359]

LXXV.
Aan de Nederlandsche zouaven.

De Hollanders lagen daar met 1700 man - naar evenredigheid 't sterkste contingent van de heele wereld - allemaal opgehaald door pater De Kruijf van Amsterdam. Ofschoon een zeker aantal na volbrachten tweejarigen dienst, naar 't vaderland weerkeerde, was men toch verplicht het regiment Zouaven uit te breiden tot vier bataljons, terwijl de compagnieën hare gewone sterkte behielden en er bovendien nog een subsistenten-compagnie en andere afdeelingen (hors rang) werden in het leven geroepen.¹⁾

Hun commandant, de Fransche kolonel Allet, sprak altijd van ‘ses braves Hollandais’. Beter dan de meeste anderen waren ze altijd gereed om op kosten van hun lijf te beschermen wat hun ziel geloofde, om zich te rijen als een levende vesting rondom het stuk Patrimonium Petri, dat na Castelfidardo nog aan den Paus was gebleven, om Rome te verdedigen tegen de roode roovers, gelijk ze hun vader en hun moeder zouden hebben verdedigd. Ze legerden in de stad zelf of te Rocca di Papa, 't oude kamp van Hannibal, dat onder de Romeinen den schrikroep wekte: ‘Hannibal ante portas!’ Een paar maanden geleden hadden ze daar 't inspectiebezoek ontvangen van den Paus-Koning in persoon. Ze zaten er verre van best, maar ze zaten er samen, en hun armoe benijdde aan de Franschen het veiliger en lekkerder Civita Vecchia niet.

Maar gedurig nog kwamen er Hollanders bij. En 't lokaal van Casino en bibliotheek, dat pater Wilde te Rome als rendez-vous had beredderd, werd te klein. En pater Wilde was nu in de weer om hun een grooter gebouw te bezorgen, met ruime koffiekamer, bibliotheek, lees- en schrijfzalen, restauratie enz. 't Werd ingericht langs het Campo de Fiori. Daar kwamen de Hollandsche jongens na den dienst bijeen.²⁾ ‘'t Was een drukke dienst: de vrijgevigheid der geloovigen had sedert Mentana voor nieuwe geweren gezorgd: achterladers, flinke ‘Remington's.’ En nu waren ze zich, in dezen driejarigen vredestijd aan 't oefenen in 't schijfschieten, in den tirailleuren den velddienst. Maar in hun lokaal kwamen ze telkens weer

1) A. Nuyens. Gedenkboek der Pauselijke Zouaven, blz. 311.

2) A. Nuyens, Ibid. bl. 316.

[p. 360]

bijeen, ‘om over het vaderland, familie en vrienden te spreken, zich met het vaderlandsche kaartspel of andere spelen te vermaken; zich in de Hollandsche bladen op de hoogte te houden van het nieuws in de heimat of onder het rooken van een pijp portorico of baai met elkander te praten.’¹⁾ En daar kwam ook priester Schaepman al eens den boog ontspannen. De zouaven zagen op naar den langen, mageren man. Dat was nu ‘hun nieuwe Vondel’; de tweede dichter in hun taal die onder de Zouaven verkeerde, want een paar jaar geleden was de Vlaamsche Jansens nog onder hen. Maar deze Schaepman was de Pausdichter boven allen, en geleerd! In Holland kon hij niet verder, nu kwam hij te Rome studeeren....

Schaepman vond onder die Zouaven een neef van hem uit Zwolle, ook een Schaepman, en Te Braake's broer eveneens.

‘Braak, schreef hij zijn Utrechtschen nachtgezel, uw broer is een flinke vent hoor, met een prachtigen baard, in alles aan u gelijk, behalve dat hij een mooie vent is.’

Aan vertoon liet zich Schaepman daar niets gelegen liggen, Hij was jong en gezellig met de jonge gezelligaards. Hij plaagde en liet zich plagen. Nog leven zouaven in Vlaanderen en in Nederland die onder hun beste herinneringen bewaren de prettige uren, doorgebracht in gezelschap van dezen zouaaf met de pen. Een der Hollanders heeft nog een gebedenboek dat hij van dichter Schaepman ten geschenke kreeg, met de opdracht: ‘Vriend, blijf steeds deugdzaam!’ 't Is dezelfde die Schaepman weleens wou doen watertanden, omdat hij, leek, het te Rome zooveel gezelliger had dan de dichter in soutane. De zouaaf mocht immers naar alle feesten, naar opera en theater; en nu weer naar den circus waar morgenavond een prachtzitting zou plaats hebben, met een puik Romeinsch publiek. Zie maar, wat een program: wondertoeren met paarden en buffels, mirakelen van gymnasten in de lucht en fijne Italiaansche muziek; enfin, een gloeiend feest.... Onderwijl mag onze dichter op zijn kamer studeeren....

‘Wanneer is dat feest?’ vroeg onze dichter, nog eens leukjes. Morgenavond. - En Schaepman 's anderendaags wist zijn uur te kiezen om in Pater Wilde's bibliotheek binnen te sluipen... Daar lag een berg kleeren; de costumes waarmee de jongens in

1) A. Nuyens. Gedenkboek der Pauselijke Zouaven. blz. 316.

[p. 361]

politiek uit het vaderland waren aangekomen. Even het ruimste en het langste dat hij vinden kon aangepast: maar van passen geen kwestie. Broekspijpen en vestonmouwen veel te kort. Maar het moest. Nu nog naar een hoed uitgezien. De grootste van alle was mij nog een hoedje op zoo'n kop!.,..

't Werd circus-tijd. En Schaepman kuierde straat-op. In 't gedrang kwam hij binnen toen de meesten hun zitting al hadden gekozen. Van beneden uit eens rondgezien naar de plaats waar de heeren van gister mochten wezen. Waarachtig, ginder hoog zat W. met zijn vriend!.... Zie eens, N., zei W., wat spectakel daar! Een clown misschien die even onder 't publiek eens komt kijken,... Maar 't is me warempel of ik dat gezicht nog meer heb gezien.... Maar de clown kwam recht op de vrienden af. ‘Bonsoir, kameraden, maak eens even wat plaats voor mij!’ 't Was de beiden of ze van op de hoogste estrade in den diepsten kelder zonken. Zoo'n gezelschap den heelen avond, en onder de oogen van de fijnste Romeinsche juffers nog wel, die steeds er wilden bij zijn waar de pauselijke jongens uit het Noorden te bewonderen waren - een bewondering die trouwens weerkeerig was en nogal eens door afroepingen op Romeinsche en Hollandsche preekstoelen van voor eeuwig vereenigde namen is gevolgd geweest.

Zoo werd nu deze puikavond verknoeid. Want de dolle kluchtigaard eischte van wege zijn slachtoffers van heden en beulen van gister den vreeselijksten ernst, en verstond in zijn bijzijn geen pretpartij met juffers, die 't zaten uit te proesten om 't gezelschap dat zich bij de piekfijne zwaafjes zoo broederlijk had vervoegd... En, toen W. nu toekeek van dichterbij, dan zag hij op dien bedonderd-genialen Twentschen bullekop... zijn eigen hoedje prijken!