Dr. Schaepman. Deel 1

maart 1844-juli 1870

[p. 197]

XLI.
Aan Rijsenburg.

Lang geen kamerzitter, neen, ondanks die verbazende boekendrukte. Ruimschoots genoot de theologant van zijn wandeluren. Van toen af was hij het tegenovergestelde van een wereldvluchtige. Met het ‘cella continuata dulcescit’ van a Kempis lag hij hoe langer zoo meer overhoop. En zijn bijziendheid belette hem niet, ontzaglijk veel schoone dingen in de wereld te ontwaren.

Aan de natuur had hij misschien thans minder dan in zijn eerste jeugd. Dwepen in rozengeur of maneschijn heeft deze dichter trouwens nooit gedaan. En hij gaf nu te zeer zijn voorkeur aan de geschiedenis der menschen om zoo dichterlijk-broederlijk te blijven omgaan met vogels en bloemen.

Ja, die seminarie-wandelingen. Vooreerst heb je daar 't prettige Rijsenburg zelf, met zijn juweel van een katholieke kerk, gebouwd in 1808 door P.J. van Oosthuijzen, heer van Rijsenburg en Sparrendaal. 't Jaar zelf dat Schaepman aankwam op het Seminarie was 't plechtig feest in die kerk: De beelden der stichters van Nieuw-Rijsenburg - 't werk van beeldhouwer Ducase - werden toen in de kerk geplaatst. Een meesterstuk in grijs marmer; een groep die in de speling van 't licht dat door de gekleurde ramen daalt, als 't ware leeft en beweegt. Veel kuierde hij de groote laan langs, naar Arnhem toe, al denkend op thuis ginder ver. De talrijke oude ridderhofsteden, langsheen die prachtige laan, bevielen hem zeer. Zie, dat oude slot bezuiden het dorp. 't Was in 1268 door Gysbrecht van Aemstel en de Kennemers verwoest... Maar de heer van Rysenburg bouwde 't, einde der 13e eeuw, weerom op. En Herman zag het slechten in 1865.

Nu links af, daar ligt het Kraaibeekbosch, met zijn vijvers en bruggen; Elfsprong ook, en Denneburg en Welgelegen, de Wonderboom en Heidepark en Sterkenburg, en achter de bosschen dan, Zeist en Baarn. Op de wandeling daarheen, rechts, het slot Moersbergen, uit de 15e eeuw; verder, tusschen de reuzeneiken, het kasteel Doorn, met zijn dorpje, grijs van jaren, want het ontstond in de 9e eeuw. Beka reeds spreekt van dat vlekje. Later kreeg het zijn deel van de erge lotgevallen: in 1322 werd het verbrand omdat Willem de Goede niet luchten kon, dat zijn vijand, Jacob van Oudshoorn, bisschop van Utrecht werd. Pas

[p. 198]

was Doorn weer opgebouwd of daar kwamen de Gelderschen af in 1420, en in 1421 weerom, te vuur en te zwaard.

Achter Doorn bestijgt men den Zonheuvel, vanwaar inderdaad het oog weidt over een zonnig gewest. Wat verder nog, op het hoogste punt der omgeving, verrijst de pyramide van Austerlitz, daar gezet door de soldaten van generaal Grammont, die op deze plek gelegerd waren, en met hun ledige uren niet wisten wat gedaan.

Nog even een stapje verder, tot op den Darthuizerberg. Op dien top troont het monumentale graf der familie Nellesteijn....

Ook 't lieve Rhenen voorbij, dat daar ligt leunend aan zijn Heymersberg, oud-vermoeid; want reeds in 855 leefde het. In 1346 schonk Bisschop Jan van Arkel het vestingen. In 1528 deed Karel V er zijn intree, en sedert 1621 had daar zijn kasteel Friedrich van den Pfalz, koning van Bohemen.

Daar stond ze nu, die beroemde Cunerakerk, uit de XIe eeuw, met haar prachtigen toren 80 meter hoog, gebouwd einde 15e en begin 16e eeuw. Cunera was de dochter van Charlemagne, en Vondel in zijn Maagden herinnert aan haar lotgevallen: de legende immers verhaalt dat zij van de elfduizend Keulsche maagden, de eenige was die ontsnapte aan den moord.

Daar ligt ook de steile Grebbeberg, met zijn prachtige linden; en daaronder de brokken der koningstafel, waaraan Friedrich van den Pfalz zijn jachtontbijt nam. Zie 't Oosten in; als voor Herman's oogen 't weder heel gunstig was, dan onderscheidde hij, zoowaar, de torens van Arnhem, die van zijn Walburga ook, in wier schaduw ze woonden, Vader en Mama...