Suyp-stad of Dronckaarts leven

(1978)–Dirck Pietersz. Pers– rechtenstatus


Wetten vande Suyp-stad. VVie sich in onse Stadt vervoeght,Ga naar voetnoot614 615[regelnummer] Zy met ons order wel vernoeght.Ga naar margenoot+ SNachts moet ghy altijd wacker zijn, En nimmer nuchter by de wijn, Op dat de dagh en 't groote licht, Sie nimmermeer u aengesicht. 620[regelnummer] 2 VVie 's morgens nuchtren yet belooft, Die is van sin en breyn berooft: VVant geen beloften zijnder goet, Die 's morgens yemant nuchtren doet.Ga naar voetnoot623 3 VVie niet sijn recht bescheyt en doet,Ga naar voetnoot624 625[regelnummer] Noch met gelijcke mate groet,Ga naar voetnoot625 Die moet dry-dobbel, al is 't pijn, Den Beker drincken mette wijn.Ga naar voetnoot627 4 U glasen meeten aen de kant, Staen op-gevult tot aen de rand:Ga naar voetnoot629 630[regelnummer] VVie morst of stopt een halve ty, Die raeckt niet sonder straffe vry.
[pagina 110]
Ga naar margenoot+ 5 Vervloeckt wie nuchter yemant stoot,Ga naar voetnoot631 Het is een teycken van de dood:Ga naar voetnoot632 Maer so ghy droncken yet bestaet,Ga naar voetnoot633 Dat is een loffelijcke daed. 635[regelnummer] 6 VVie dat u schelt voor fiel of dief,Ga naar voetnoot635 't Is suycker, neemt het al voor lief: Maer wie u noemt een sober man, Verdraeght het niet. slaet mette kan. 7 Al slaedy, raesdy, vloeckt en sweert,Ga naar voetnoot639 640[regelnummer] Dat is by ons geacht, ge-eert, De Dronckenschap niet wel en staet, VVanneermen niet rontomme slaet. 8 VVie van ons scheyt recht op sijn gangh,Ga naar voetnoot643 Die sondight tegen onsen danck,Ga naar voetnoot644 645[regelnummer] Maer wie op strooye beenen gaet,Ga naar voetnoot645 Die kruyst den wegh, en hout de maet.Ga naar voetnoot646 9 VVie water in sijn wynen menght, En 't slechte nat in 't beste plenght:Ga naar voetnoot648 Die haelt by ons een groote schand, 650[regelnummer] En blijft verbannen uyt ons land. 10 So ghy uws vriends gesontheyd groet. En dat met drooghe lippen doet, Gewis de straf is so gestelt, Als of ghy Bacchus selve schelt.Ga naar voetnoot654 655[regelnummer] 11 Hier vindy Liesd' en 't hoogste Recht, De meester doet hier als de knecht: Hier sietmen slechts op goed bescheyt,Ga naar voetnoot657 En past maer op Gerechtigheyt. 12 Wie dus in onse Stad verblijft, 660[regelnummer] Die zy een burger ingelijft: Of anders, so hem dit niet mond,Ga naar voetnoot661 Die gae uyt onse Stad terstont. Gelijck in eene stroom sich spreyen vele vlieten,Ga naar voetnoot663 So komen na dees stad oock vele broeders schieten, 665[regelnummer] Die op dees soete vocht so dapper zijn geleert,Ga naar voetnoot665 Ia 't is een groote schand, die weer te rugge keert: Wanneer dan een Signoor in Suyp-stad komt getreden, Met syd' en met fluweel, met kostelijcke kleeden, Met vedder-bos en pluym, en na het hof geçiert,Ga naar voetnoot669 670[regelnummer] Een yeder, als een Bye, om desen Ioncker swiert: De buydel is noch rond, hy laet de schyven klincken,Ga naar voetnoot671 Hy noodight al de bend in sijn gelagh te drincken:Ga naar voetnoot672 Ga naar margenoot+Hy speelter den Monsieur, hy houd een groote straet,Ga naar voetnoot673 En maeckter den buhay voor yeder op de straet.Ga naar voetnoot674 675[regelnummer] De Calis-bende siet dees vetten voghel sweven,Ga naar voetnoot675 En seght; een van ons al moet met den Ioncker leven,Ga naar voetnoot676 En plucken hem so kael, tot hy in 't selve gild,Ga naar voetnoot677 Den Ioncker seght adieu, en al sijn geldjen spilt.Ga naar voetnoot678 Sy die, als in den nood, haer broeders niet beswijcken,Ga naar voetnoot679 680[regelnummer] Enwillen voor geen mensch haer seyltjen laten strijcken,Ga naar voetnoot680
[pagina 111]
Ga naar margenoot+ Maer yder bruyct sijn konst, en schrobt by dag en nacht,Ga naar voetnoot681 Ten eynde sy voor al behouden hare pracht. Als 't geldjen is verteert, geraeckt hy Calis-bende,Ga naar voetnoot683 Dan siet hy wel den nood, en klaeghd van sijn ellende: 685[regelnummer] Maer 't is dan al verbrast, dan volght hy d'oude sleur,Ga naar voetnoot685 En speelt, met Sint Reyn-uyt, den Ioncker en Seigneur.Ga naar voetnoot686 So 't beste kleed beswijckt, men maeckter vremde ployen, Men weet sich, na den tijd, so seltsaem op te toyen,Ga naar voetnoot688 Na wonderlijcke snof, gehackelt en gesneên,Ga naar voetnoot689 690[regelnummer] Door 't wambays en de broeck, daer siẽ de naeckte leên.Ga naar voetnoot690 Noch swicht hy voor geẽ Prins hy soeckter bonte kleeren, Een Rethorijckers tuygh, met vreemde hane-veeren:Ga naar voetnoot692 De woll' is hem te swaer: dit's recht een Ionckers dracht, Een groots en edel hert veracht doch alle pracht. 695[regelnummer] Of zijn de koussen t'soeck, of voor den wijn te pande,Ga naar voetnoot695 Een barrevoetse gangh, dat waer te grooten schande: Dies strijcken sy met swart, met root of hemels-blaeuw,Ga naar voetnoot697 Haer beenen, na de konst, met geel of ander graeuw.Ga naar voetnoot698 De quispels, voor de leus, die hangtmen noch ter syden,Ga naar voetnoot699 700[regelnummer] En met een halve kap so konnen sy haer lyden,Ga naar voetnoot700 En gaen als een Signoor, de handen in de sy, De mantel wort gedraeyt en na de Signory.Ga naar voetnoot702 Het ander halve deel is hier of daer verholen,Ga naar voetnoot703 Of by de Nymph verset, of elders heen gescholen:Ga naar voetnoot704 705[regelnummer] En evenwel so blijft hy fris in sijn gemoed, Want arme hoovaerdy dat is haer hooghste goed. Het Ambacht van dees Stad, en die daer in hoveeren,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot707 Bestaet in tuysschery en dobblery te leeren:Ga naar voetnoot708 In 't spelen op de Kaert, Rooms-steeck of Gelders troef,Ga naar voetnoot709 710[regelnummer] Cornuffel, Gefthem, hoc, of Lants-knecht, blinde schroef.Ga naar voetnoot710
[pagina 112]
Ga naar margenoot+ Of na des teerlinx loop op 't Ticketack te spelen,Ga naar voetnoot711 Met allerleye list de schyven om te deelen, Verkeeren of Premier, la Force, of Duyvel-jacht,Ga naar voetnoot713 Of wat eens Spelers geest voor aerdigheyd bedacht.Ga naar voetnoot714 715[regelnummer] Dan vangtmen aen met list, dan leytmen 't op bedriegen, Dan sweertmen dat het roockt, en heet den andren liegen.Ga naar voetnoot716 Dan raecktmen over hoop, de schyven en het bort, Die vlieghen na den kop, en alles wort gestort.Ga naar voetnoot718 So broeders van het nat, oor-grypers van de kannen, 720[regelnummer] Bier-snuyten als Kalkoens, en wel-versochte mannen,Ga naar voetnoot720 Zegh-broeders van den dronck, en van den vollen rous,Ga naar voetnoot721 Ghy stickt haest in u keel, en roept niet eens avous!Ga naar voetnoot722 Vry-lustigh by den dronck, als Mannen, wilt u reppen! 't Schijnt ofmen hier den wijn kan uy te slooten scheppen: 725[regelnummer] En 't suypen is doch eer: hy word een dapper man,Ga naar voetnoot725 Die met een volle rous kan leven mette kan: En breeckt ghy dan den hals, wat kan u 't sterven schaden?Ga naar voetnoot727 Ghy sult doch in den wijn of in Bierana baden,Ga naar voetnoot728 Of om u groote gonst, die ghy aen Bacchus toont, 730[regelnummer] 't Is licht dat hy u noch met groene rancken kroont.Ga naar voetnoot730 Want wie door dranck verrast,door't drinckẽ raect om 't leven, Sijn ziele wort terstont aen Bacchus over-geven, En 't is een edel Held, en in den hooghsten graed,Ga naar voetnoot733 Wie 't lichaem voor het land, en voor de vryheyd laet. 735[regelnummer] Ick wil nu van de dood, en van haer uyt-vaert spreken, Waer Bacchus sijn banier komt ridderlijck op-steken,Ga naar voetnoot736 En troost sijn lieve Maets met eenen vollen rous, En tot de laetste fooy, op't troostelijck avous.Ga naar voetnoot738 Een sonderlinghe treck, van Bacchus eerst gevonden,Ga naar voetnoot739 740[regelnummer] En tot een Testament sijn broeders toe-gesonden,
[pagina 113]
Ga naar margenoot+ Op dat sy by den dronck, en in den laetsten nood, Zijn manlijck in de weer, en stryden totte dood.Ga naar voetnoot742 Daer was van hoogher stand een Capiteyn gestorven,Ga naar margenoot+ Een Ridder van den VVijn, die over al gesworven, 745[regelnummer] En yvrigh in sijn wet, sat stadigh boven aen,Ga naar voetnoot745 En dienden Brandamoor, Klarette en Bieraen. Die midden in den smoock, sijn vyand onder oogen, Dorst als een Kampioen sich Ridderlijck vertoogen:Ga naar voetnoot748 En voor aen in de tocht, en altijd in 't geweer,Ga naar voetnoot749 750[regelnummer] Lagh glasen, pijp en lont gestadigh by hem neer. Die eene dobble knoop was voor de keel geschoten,Ga naar voetnoot751 So dat de wijn, eylaes! sijn gorghel hiel gesloten: Dies smoord hy in dit vocht, en in dees droeve nood, Geraeckt' hy om den hals, en ijlde na sijn dood.Ga naar voetnoot754 755[regelnummer] Een over-groote rouw verrees door 't haestigh sterven: Gewis, riep yeder een, hy moet den Hemel erven, Want soo het goede baet, dat hy so vlytigh mient,Ga naar voetnoot757 Aen Bacchus heeft hy dan den Hemel wel verdient. Daer was een groot gevolgh van alderleye Staten,Ga naar voetnoot759 760[regelnummer] De uytvaert wiert bestemt van veelderley Prelaten,Ga naar voetnoot760 De Adel en het volck, en van de fijnste slagh, De Kitte-broers van 't gild, die quamen voor den dagh.Ga naar voetnoot762 Van voren ging een hoop, die met gesangh en weenen,Ga naar margenoot+ Beklaeghden syne dood met luchten en met sténen, 765[regelnummer] Waer neffens Ganymeed gingh met een groote kan,Ga naar voetnoot765 En troosten dese broers, en schonck gestadigh an. Ten eynden dese rouw niet sou te droevigh wesen, So wiert Silenus eerst voor allen uyt-gelesen:Ga naar voetnoot768 Die met sijn vrolijck hert en quicken die hy weet,Ga naar voetnoot769 770[regelnummer] En met een groote pul, verdryven sou haer leet.
[pagina 114]
Ga naar margenoot+ Dies wierd' het Lijck gevoert, gelijckmen binnen RomenGa naar voetnoot771 De Zege-feesten vyert: die met haer pompen komen,Ga naar voetnoot772 In een verheven koets, met kranskens en met lof,Ga naar voetnoot773 En voeren haren Held nae 't Capitolisch Hof.Ga naar voetnoot774 775[regelnummer] Dees Held wiert oock vereert, triumphelijck verheven, En om sijn vrome daed den hooghsten lof gegeven:Ga naar voetnoot776 De ranxkens van de druyf, de spruytjens van de hopp',Ga naar voetnoot777 De ayrkens, en het klim, om-woelden synen kop.Ga naar voetnoot778 Sijn lichaem lagh in 't groen, met trossen over-laden, 780[regelnummer] Geschildert en gekranst met frissche wijngaert-bladen:Ga naar voetnoot780 Sijn schilden, en 't geweer, de pypen en de kan,Ga naar voetnoot781 Betoonden dat hy was een dapper Edel-man.Ga naar voetnoot782 Dus wasser groot gevolgh, en grouwelijck krioelen, Een droeffelijck geween, een sonderling gewoelen,Ga naar voetnoot784 785[regelnummer] En yeder was besorght, dat over-mits de rouw,Ga naar voetnoot785 Sijn hert van al 't gehuyl by na versticken souw. Ga naar margenoot+De groote God des Wijns, de vreughde van haer leven,Ga naar voetnoot787 Sat op een gulden koets, seer konstelijck gedreven,Ga naar voetnoot788 Met horens op sijn hoofd, met kranssen van den ranck,Ga naar voetnoot789 790[regelnummer] En troosten sijn gevolgh met d'alder-beste dranck. Sijn paerden gingen traegh, de Panthers en de Leeuwen,Ga naar voetnoot791 Door over-groote rouw, begosten seer te schreeuwen:Ga naar voetnoot792 Broer Ezel, lang-ge-oort, die maeckten groot geluyt, En parsten, door den rouw, de vochte traentjens uyt. 795[regelnummer] Hier volghde d'hooghe Staet, de Adel en Je Heeren,Ga naar voetnoot795 En die in Bacchus gild sich ruyterlijck geneeren:Ga naar voetnoot796 Met roemers in de hand, en fluyten na de grond,Ga naar voetnoot797 En dickwils, door den rou, was 't glaesjen aen den mond. Ga naar margenoot+Bierana was geçiert, en pronckte met haer verwen,Ga naar voetnoot799 800[regelnummer] Met strenghels fijn van sy, met vlechten van de terwen,Ga naar voetnoot800
[pagina 115]
Ga naar margenoot+ Om-wonden mette hopp', en met so menigh bloem, Geschildert om haer hoofd, tot eere van haer roem.Ga naar voetnoot802 De broeders van haer veem die volghen haer als mannen,Ga naar voetnoot803 Met pullen van haer vocht, met vaenen en met kannen,Ga naar voetnoot804 805[regelnummer] En deên de laetste eer, haer broeder, die de nood Gebracht had in 't verdriet, en in de naere dood. Heer Brandamoris self quam met sijn gryse haeren,Ga naar margenoot+ En met sijn brave baert so statigh aengevaren,Ga naar voetnoot808 En schonck sijn lieve maets een soopjen van canneel,Ga naar voetnoot809 810[regelnummer] Tot stercking van haer hert, en smeering van haer keel. Hy saeter braef geçiert, de Harpen en de Velen,Ga naar voetnoot811 De Fluyten en 't Musijck die liet hy lustigh spelen:Ga naar voetnoot812 En troosten al sijn volck, dat niet te grooten smert,Ga naar voetnoot813 Of al te droeven rouw, beklemmen sou haer hert. 815[regelnummer] Vulcanus kreegh de snof, die quam hier mee te blincken,Ga naar voetnoot815 Wel moedigh op den draf, niet als hy plach te hincken:Ga naar voetnoot816b Maer rollen van toeback die voerd' hy in sijn hand,Ga naar voetnoot817 En Mopsus blies het vyer, en stack het in de brand.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot818 Tot teycken van haer rouw, so droeghen in haer handen, 820[regelnummer] Sijn broeders smoock en lont, de pypen op haer banden,Ga naar voetnoot820 En eerden al-gemeen haer Goden, met een sangh, Ter eeren van de wijn, en van de soete dranck.Ga naar voetnoot822 De alder-braefste Held, sy songen, die ervaren,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot823 aant. Voor 't vrye land sijn lijf, noch leven wilde sparen, 825[regelnummer] Die is hier nu gevelt, verslaghen noch gedood, Maer een te harden dronck die bracht hem in den nood. Die t'wylen in der nacht de heldre sterren bloncken,Ga naar voetnoot827 Of Phoebus ons om-glanst, gestadelijck was droncken:Ga naar voetnoot828 Hielt ridderlijck de pull', en kampten met het glas,Ga naar voetnoot829 830[regelnummer] Van boven met een stroom, van onder met een plas.Ga naar voetnoot830
[pagina 116]
Ga naar margenoot+ De Priefters, om de rouw wat breeder uyt te drucken, En om een groot genot uyt desen man te plucken,Ga naar voetnoot832 Versierden eenen vond, van haren mee-gesel,Ga naar voetnoot833 En wien men most, ter eer, op-bouwen een Kapel:Ga naar voetnoot834 835[regelnummer] Ga naar margenoot+Al-waermen alle Maend te bee-vaert most verschynen, Met offer en gesucht, met kostelijcke wynen.Ga naar voetnoot836 Wat Wandelaer daer heen mocht nemen synen gangh,Ga naar voetnoot837 Sou tweemael, door den rouw, beproeven synen dranck.Ga naar voetnoot838 Ten derden-mael, sou hy dat heyligh graf begieten, 840[regelnummer] En laten 't dorstigh lijck noch van de vrucht genieten. En voor een innigh hert, so souder zijn gestelt,Ga naar voetnoot841 Naer 't tuyghen van 't gemoed, een eerlijck offer-geld.Ga naar voetnoot842 De Koster, om altijd den Broeders op te wecken,Ga naar voetnoot843 Sou kannen, fijn van stof, en al de klocken trecken,Ga naar voetnoot844 845[regelnummer] Van suyver Cristalijn, en yeders hooge geest, Sou 't braefste van sijn deughd vertoonen op dit feest.Ga naar voetnoot846 En d'alder-grootste Pull' sou d'hooghste zijn verheven, Sou hanghen aen 't Outaer, tot tuyghnis van sijn leven: Want wie dat in dees kamp hem treffelijcksten quijt, 850[regelnummer] Sou zijn de waerste man, de vroomste in den strijd.Ga naar voetnoot850 Laet dan een innigh hert oock by den dronck verschuylen,Ga naar voetnoot851 't En schaet niet dat men sucht en droeffelijck gaet huylen, Want dit is Bacchus vond, die heeftet eerst gedaen, En wat de Gecken past, dat staet u aerdigh aen. 855[regelnummer] Ga naar margenoot+De Mymers bootsten af de potsen naer het leven,Ga naar voetnoot855 En dese konst is mee aen Bacchus over-geven.Ga naar voetnoot856 Wijn past oock wel by rouw, sy voeren eenen naem, Ga naar margenoot+Barmhertigheyd en wijn die passen wel te saem. Sijn Graf-stee was een Vat, van boven wat verheven, 860[regelnummer] (Een Graf van hooger eer, aen desen Held gegeven:)
[pagina 117]
Ga naar margenoot+ Die in den besten wijn, en 't Baccharachse nat, Sou rusten na sijn dood, hem drincken altijd sat.Ga naar voetnoot862 Terwijl hy lagh en swom, en in de most te duycken,Ga naar voetnoot863 Was 't hert by na verflauwt, en koste niet ontluycken:Ga naar voetnoot864 865[regelnummer] De broeders, door den rouw, en 't huylen over-luyt, Die lickten pull en glas, en al de pypen uyt. Noch wasset niet gedaen: na datmen al de glasen, De kannen had geveeght, de pypen uyt-geblasen,Ga naar voetnoot868 Verreesser een allarm, daer wanckten glas en kan,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot869 870[regelnummer] De pypen en toeback, en kroonden desen man.
[pagina 118]
Ga naar margenoot+ ‘Gelijck een sware buy van harde hagel-steenen, ‘De harde eycken breeckt, en 't vaste scheurt van eenen: ‘So barst een felle storm van allerleye slagh,Ga naar voetnoot873 ‘Van glasen, pull' en kan, en maeckten groot geklagh.Ga naar voetnoot871-874 Ga naar voetnoot874 875[regelnummer] Of als men in een heyr den krijghs-man wil begraven, En Charon hem te scheep voert na de groote haven,Ga naar voetnoot876 Dan staen sy op de strand, en sien hem in de vloet, En doen hem noch van verr' een Ridderlijcke groet: Dan hoortmen een gekraeck van blixem en van donder, 880[regelnummer] Van roock, van vyer en damp, van boven en van onder, Elck singht hem den adieu, daer speeltmen traf, traf, traf,Ga naar voetnoot881 Dit is de laetste tocht. De Broeder is in 't graf. 't Was even so gestelt, doen ginckmen noch, ter eeren,Ga naar voetnoot883 Dees Ridders hooge lof en dapperheyd vermeeren, 885[regelnummer] Ga naar margenoot+En maelden op sijn graf: Hier leyt een dapper Man, Die alles heeft versocht met Venus en de kan.Ga naar voetnoot886 Had Phoebus oyt met gunst sijn speelnoots over-goten,Ga naar voetnoot887 So zijn uyt Bacchus geest Poëten heer gevloten:Ga naar voetnoot887-888 Ga naar voetnoot888 Met klachten over 't Lijck, vol ridderlijcke stof, 890[regelnummer] En stelden dit gedicht tot sijn onsterflijck lof: Hier leyt een edel Held, die in den VVijn most leven, En die de VVijn, eylaes! den dood-steeck heeft gegeven:Ga naar voetnoot892 Die 't smoken, en het spel, en 't glaesjen had besint,Ga naar voetnoot893 Die leyd nu sonder spel, en smoock, en sonder wind.Ga naar voetnoot894 895[regelnummer] Sy maeckten een gesangh, ten eynde hy mocht sweven,Ga naar voetnoot895 En op der Helden tong gedurighlijcken leven, En blaerden over-luyd, sijn daden en geslacht,Ga naar voetnoot897 En belckten synen lof tot over middernacht.Ga naar voetnoot898

[pagina 119]
Ga naar margenoot+
Rouw-dicht, Stem: Eradi Majo. TReurt nu Bierhanen,Ga naar voetnoot899 900[regelnummer] Treurt Ninnaerts van het edel Nat:Ga naar voetnoot900 Drinckt nu met vaenen,Ga naar voetnoot901 Dees Held leyt nu al in het vat:Ga naar voetnoot902 Treurt, treurt, om dese man, En troost u mette kan. 905[regelnummer] 2 Scheyt niet voor morgen, Och laet de Son geen rouwe sien! Wegh werrelds sorgen! Wilt uyt ons hert en oogen vliên, Weest welkoom lieve wijn, 910[regelnummer] Ghy sult ons trooster zijn. 3 Al ons vermaken Alleen hangt aen u edel vocht:Ga naar voetnoot911-912 Wegh sorgh en waken! Wy kiesen een veel beter tocht:Ga naar voetnoot914 915[regelnummer] Wy kiesen d'ed'le traen,Ga naar voetnoot915 Die doet de smert vergaen. 4 Siet eens wat vreughden, Geschied ons edel Kampioen:Ga naar voetnoot918 Dees Held vol deughden, 920[regelnummer] Die stierf heel buyten ons vermoên:Ga naar voetnoot920 Hy leeft noch in den wijn, En sal onsterflijck zijn. 5 Hy leeft vol eeren, Vermits sijn deughd is wijd vermaert, 925[regelnummer] Dies wilt vermeerenGa naar voetnoot925 Sijn lof, en sijn oprechten aert:Ga naar voetnoot926 't Vol-suypen is geen schand, Maer lief d' aen 't Vaderland. 6 Suypt sonder vreesen, 930[regelnummer] Suypt pullen, kruycken, glasen uyt: Wilt treurigh wesen, En maeckt doch geen te naer geluyt:Ga naar voetnoot932 Maer singt, wie droncken sterft, Der Dronckerts Hemel erft. 935[regelnummer] So lang de buydel klinckt, en 't offer-geld wil vloten,Ga naar voetnoot935 Is elx geloove vry, en niemand word verstoten: Maer anders also haest het beursjen wort te kael,Ga naar voetnoot937 So leyd de vriendschap neer, en 't offer t'eenemael.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot938 Men siet hem over dwars, en grennickt van ter syden,Ga naar voetnoot939 940[regelnummer] Paep Ninna mach hem sien, noch hooren, nochte lyden:Ga naar voetnoot940 Want alsoo haest hy derst de schyven en de klanck,Ga naar voetnoot941 Dan heeft hy geen geloof, dan gaet de broeder manck.Ga naar voetnoot942 Doch eer hy gaet haes-op, wat sietmen vreemde dingen!Ga naar voetnoot943 Al watter is bemind, dat moeter eerst uyt-springen,Ga naar voetnoot944 945[regelnummer] De mantel en de broeck, en al sijn beste pand,Ga naar voetnoot945 Dat laet hy in de kroegh, voor Venus aen de wand.Ga naar voetnoot946
[pagina 120]
Ga naar margenoot+ De konstjens die sy doen, om schynen noch in d'oogen,Ga naar voetnoot947 Zijn wonderlijck en vreemd, gespeckt met menigh logen:Ga naar voetnoot948 Geen Vogelaer en speelt op so vermeynden fluyt,Ga naar voetnoot949 950[regelnummer] Als dit geselschap soeckt te jancken na den buyt.Ga naar voetnoot950 Maer als de hope faelt, hy laet Violen sorghen,Ga naar voetnoot951 De kraen is dan verstopt, en niemant wil hem borghen:Ga naar voetnoot952 So gaet hy wegh ter sluyck, en kiest een ander padt,Ga naar voetnoot953 Ga naar margenoot+Verlaet sijn Kameraets, en dese lieve Stadt. 955[regelnummer] De vriendschap is dan t'soeck, en niemant wil hem kennen, De broeder moet hem nu in Calis bend gewennen, En fluyten op den duym. hy heeft een holle tas,Ga naar voetnoot957 En krauwt dien wilden kop, en vloeckt pots dis und das,Ga naar voetnoot958 Pots tausent lapperment. dan soecktmen loose vonden.Ga naar voetnoot958-959 Ga naar voetnoot959 960[regelnummer] De locht is dan te koud: daer zijn te zoute gronden,Ga naar voetnoot960 Men speelter banckerot, en soeckt een ander kans,Ga naar voetnoot961 Men loopt als een schavuyt, of een gepluckte Gans.Ga naar voetnoot962 Het hayr steeckt door den hoed, de billen door de kleeren, De hosen noch de schoen en konnen hem niet deeren:Ga naar voetnoot964 965[regelnummer] Een barre-voetse gangh die maeckt hem knap en fris,Ga naar voetnoot965 't Gelap van kous of schoe, te veel gefutsel is:Ga naar voetnoot966 En waer toe doch 't verschiet van veelderhande kleeren?Ga naar voetnoot967 Daer d'alder-braefste swaen draeght eenderleye veeren,Ga naar voetnoot968 En 't schaepken eene woll'. 't is moeyelijck verdriet, 970[regelnummer] Waer datmen groot geveegh van al de kleeders siet.Ga naar voetnoot970 Hy kan met weynigh woll' hem treffelijck geneeren,Ga naar voetnoot971 En 't sparen, door gebreck, wel dapperlijcken leeren:Ga naar voetnoot972 En 't is een lastigh werck, om verr' een wegh te gaen,Ga naar voetnoot973 Met schoenen zijn gedruckt, met kleeders zijn belaen.Ga naar voetnoot973-974a 975[regelnummer] Daer hinckt de broeder heen, en wandelt sijnder straten, En moeter al sijn maets en sijn confraters laten:Ga naar voetnoot976
[pagina 121]
Ga naar margenoot+ Och 't is te droeven stuck, en een te naeren gangh, Dat hy van dorst verstickt, en krijghter geene dranck. Hoe bangh siet hy te rug! wat is 't een droevigh suchten! 980[regelnummer] De broeder moet door nood, en om 't geloove vluchten, Want dat is schoontjes uyt: en moet so balling zijn,Ga naar voetnoot981 Sich spenen van het bier, en drincken geenen wijn.Ga naar voetnoot982 Ach! wat is 't groot verdriet, al is hy schoon bedorven,Ga naar voetnoot983 En, door sijn groot geswelgh, al levendigh gestorven,Ga naar voetnoot984 985[regelnummer] En dat al sijn gebeent vast rammelt mette dood,Ga naar voetnoot985 Noch blijft hy even groots, en klaeght van geene nood.Ga naar voetnoot986 Dies treft hy 't eerste Land van Nae-dorst, met vier dorpen,Ga naar margenoot+ Als Droogh-keel, Nimmer-wat, Vonck, Suyp-niet, om te slorpen.Ga naar voetnoot988 Het Tweed' is Gelde-loos, met Dorpen gantsch veracht, 990[regelnummer] Als Hoop', Troost, Sonder-vriend, in arremoe versmacht.Ga naar voetnoot990 Het derde Spae-berouw, daer Licht-hert, Kleyn van sorgen,Ga naar voetnoot991 Aen Vroegh-bedorven leyt, en Al-te-laet tot morgen. Het vierde Sint Reyn-uyt, daer Kael-bil, Al-verbrast,Ga naar voetnoot993 Aen Kost-verloren schiet, en is aen Calis vast.Ga naar voetnoot994 995[regelnummer] Ter syden loopt een wegh nae 't Hoofd der goeder hope,Ga naar voetnoot995 Wat moeyelijck om gaen, doch eerelijck om loopen,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot996 En daer men door de deughd, en door gestade vlijt, Door 't klimmen wert verhoogt, verbetert door den tijt.Ga naar voetnoot998 Doch al verloren moeyt, de wan-hoop leyt ter syden,Ga naar voetnoot999 1000[regelnummer] 't Verdriet is op den hals, de armoe en het lyden: Men is den luyen gang, en 't droncken pad gewent, Men heeft de Goede Hoop, noch haven niet gekent.Ga naar voetnoot1002 En waerom hier gekeert? hier moetmen wroeten, graven,Ga naar voetnoot1003 Steets passen op den dienst, en wercken als de slaven,Ga naar voetnoot1004 1005[regelnummer] Hier moetmen sijn beroep en zeghen vroegh en laet,Ga naar voetnoot1005 Met sorghe sien te moet, eer datse elders gaet.Ga naar voetnoot1006
[pagina 122]
Ga naar margenoot+ Ga naar margenoot+'t Is hier te veel verdriets, te moeyelijck om blyven: Neen, neen, na beter kans. Men moet een handel dryven,Ga naar voetnoot1008 Waer 't geld al is gemunt, en daermen met een tast,Ga naar voetnoot1009 1010[regelnummer] Weer raeckt in d'oude Stad, en is een vrolijck gast: En daermen luy en traegh leyt dagelijx te loeren, Of op een groote buyt, of op de rijcke boeren: En druypter een ter sy, en van het rechte pad,Ga naar voetnoot1013 Die moeter zijn gestroopt om sijn verborgen schat.Ga naar voetnoot1014 1015[regelnummer] De grootste schelmery die moetmen vlytigh weten,Ga naar voetnoot1015 Geen konstjens noch bedrogh en mogen zijn vergeten,Ga naar voetnoot1016 Ga naar margenoot+En spelen d'Al-gemist, of die den Lapis soeckt,Ga naar voetnoot1017 En die, als kax, de konst van boevery vervloeckt.Ga naar voetnoot1018 Doch moetmen even-wel naer 't goud en silver haken,Ga naar voetnoot1019 1020[regelnummer] En liegen dat het roockt, om tot sijn wit te raken,Ga naar voetnoot1020 En waer dat hem 't bedrogh kan leyden, met gewin, Geen schelmery ontsien, maer voeghen 't na sijn sin. En wortmen dan daer na met strenghen vast gebonden,Ga naar voetnoot1023 En om sijn schelmery en goddeloose sonden, 1025[regelnummer] In boeyen hart gepranght, gepynight en geschraeght:Ga naar voetnoot1025 De vroomste Man van al die wort oock wel geplaeght.Ga naar voetnoot1026 Wat druckt hem staghe pijn, ja d'alder-swaerste plagen,Ga naar voetnoot1027 Van steen, graveel en gicht? so schrickelijck om dragen:Ga naar voetnoot1028 Een pijn-banck die in 't hert, en in de ziele nijpt, 1030[regelnummer] Veel harder of een beul met scharpe tangen grijpt.Ga naar voetnoot1030 De pijn is al-gemeen. al komtmen dan te sterven,Ga naar voetnoot1031 Ga naar margenoot+De wormen moeten doch het doode lichaem erven: En 't is een selfde dood, die kranckheyd en die pijn, Of die de Hencker doet: ja dees sal korter zijn.Ga naar voetnoot1034 1035[regelnummer] Waer in is dan 't verschil? alleen dat dees begraven,Ga naar voetnoot1035 Den pieren is een buyt, en d'ander voor de raven.Ga naar voetnoot1036
[pagina 123]
Ga naar margenoot+ De dood is al gelijck. 't is recht eens krijghs-mans hert,Ga naar voetnoot1037 Die voor geen dood en vreest, al waerse noch so swert.Ga naar voetnoot1038 't Is viese-vasery. de romp alleen sal blyven,Ga naar voetnoot1039 1040[regelnummer] Geen leven na dees dood, de tijd sal 't al verdryven;Ga naar voetnoot1040 Waer toe dan swaer gepeyns?, 't is ydelijck geraes,Ga naar voetnoot1041 Te zijn der wormen roof, of swarte raven aes.Ga naar voetnoot1042 Wie dese Stadt in eeren houwt: En heeft noch Deughd noch God vertrouwt.
De dronckaert. 1045[regelnummer] WAer gae ick heen en slinger sus?Ga naar voetnoot1045 Wat woelt my voor mijn oogen dus? Mijn beenen my begeven, Ick knick, ick buyg, ick struyckel heen, Ick swier, en kruyss' in al mijn treên, 1050[regelnummer] Ick voel een wonder leven.Ga naar voetnoot1050 Mijn leden zijn so ranck en teer,Ga naar voetnoot1051 Ick sinck' haest by mijn soolen neer, Ick gae op strooye beenen:Ga naar voetnoot1053 Ick sieter al vol wonder aen,Ga naar voetnoot1054 1055[regelnummer] Het onderst' sie ick boven staen, Het kruyd is in mijn scheenen.Ga naar voetnoot1056 Doch ick heb noch so frisschen moed, Ick ben so rijck van geld en goed, Ick pas op Schout noch Heeren: 1060[regelnummer] Ick stap met stappen wijd van schree, Ick ben oock van de grootste mee, Wat grootsheyd sou my deeren? O Bacchus met u eele wijn! Die komt van Keulen langs den Rijn; 1065[regelnummer] Ghy hebt my overwonnen: Ick heb mijn krieck so byster vol,Ga naar voetnoot1066 Ick ben so nors, so dwars en dol,Ga naar voetnoot1067 Dat komt my van u tonnen. Holla! ick voel een vreemd gewoel, 1070[regelnummer] Ick suysel van dit groot kryoel:Ga naar voetnoot1070 Mijn buyck begint te rasen, Te romlen, stomlen, onder een, Wat boven is, wil na beneên, Dat komt van al mijn blasen.Ga naar voetnoot1074 1075[regelnummer] Mijn oogen sien oock groen of geel, Dan wir, voor swart, al waer ick scheel, Mijn hoofd begint te suysen: Mijn ooren tuyten, vol van vyer, Mijn lippen jancken noch nae 't bier,Ga naar voetnoot1079 1080[regelnummer] En ick begin te duysen. Hou vast, ick stae, ick gae, ick val, Waer is hy die my houden sal? O my! wat ben ick bange! O Mof! ô Frans-man! mijn verdriet,Ga naar voetnoot1084 1085[regelnummer] O Spangiaert! die my dus verriet, De dood heeft my bevangen. O Knoet en Deen! ô Bremer vocht!Ga naar voetnoot1087 Ghy hebt my in 't verderf gebrecht, Nu moety oock weer lyden:Ga naar voetnoot1089 1090[regelnummer] Ghy syter in, ghy moeter uyt, O waerje slechts al uyt mijn schuyt,Ga naar voetnoot1091 Dan soud' ick my verblyden.
[pagina 124]
Ga naar margenoot+ De groote schroeven, vol van wijn,Ga naar voetnoot1093 Met een Menniste boordelijn,Ga naar voetnoot1094 1095[regelnummer] Die heb ick uyt-gesoffen:Ga naar voetnoot1095 Dat lecker Rotterdammer nat, Dat sloegh ick in mijn leddren vat,Ga naar voetnoot1097 Dat heeft my nu getroffen. De rook, de smook, dat dolle kruyd, 1100[regelnummer] Dat krieuwelt my door al mijn huyd, En timmert vreemde kuren:Ga naar voetnoot1101 Ick fnies, ick hoest, ick spouw, ick quijl, En stinck so selsaem onderwijl, En kan by niemant duren.Ga naar voetnoot1104 1105[regelnummer] Her-uyt je Vogels, wilt van Geest, Her-uyt je Nar, en vunse beest, Met al dijn groote kroesen: Her-uyt je kalvers! vuyl van stanck,Ga naar voetnoot1108 Hier leyt de Mof en Fransman kranck, 1110[regelnummer] Dat komt my van 't avousen.Ga naar voetnoot1110 By schaed' is oock profyt gevoeght, Ick vinde weer dat my genoeght, Ick winn' veel schoone saken: Carbonckels, Peerl en Diamant,Ga naar voetnoot1114 1115[regelnummer] Rubijn, Tourkoys, veel kostel pand,Ga naar voetnoot1115 Die sietmen in mijn kaken. Al gaeter dan mijn goedjen deur, Dat acht ick minder als een leur,Ga naar voetnoot1118 't Goed moet ter werreld blyven:Ga naar voetnoot1119 1120[regelnummer] Al loop ick als een licht Schavuyt, En vaer in 't schip van Sint Reyn-uyt, En moet op riemen dryven:Ga naar voetnoot1122 De Calis bend, dat vrolijck goed, Die leyt te vast in mijn gemoed, 1125[regelnummer] En daer wil ick mee swerven: Maer dit quelt meest mijn groot verstant Dat sy berooyt loopt achter 't land,Ga naar voetnoot1127 En moet in 't gast-huys sterven. ‘Wie vrolijckheyd by mate voeght, 1130[regelnummer] ‘Mach leven stil en wel-vernoeght, ‘Met rust en onbekommert: ‘Maer wie de maet te buyten treedt, ‘Die maeckt sich tot den val gereedt, ‘En snelt sich na de Lommert.Ga naar voetnoot1134 1135[regelnummer] EYNDE. T'AMSTELREDAM, Gedruckt by Paulus Aertsz van Ravesteyn. ANNO 1628.	voetnoot614 (marge) bibi aut abi: drink of vertrek (Lat.) margenoot+ Bibe aut abi, voetnoot623 Wie niet op de juiste wijze reageert, t.w. op een dronk voetnoot624 met gelijcke mate: a. in gelijke mate; b. met dezelfde hoeveelheid drank groet: een toost uitbrengt voetnoot625 al is 't pijn: al kost het moeite voetnoot627 aen de kant: aan de rand (van de tafel?) voetnoot629 een halve ty: halverwege margenoot+ 126 voetnoot631 stoot: slaat, stompt voetnoot632 Het kost je je leven voetnoot633 bestaet: uitvoert voetnoot635 fiel: schurk voetnoot639 sweert: vloekt voetnoot643 recht op sijn gangh: in een rechte lijn lopend voetnoot644 danck: wil voetnoot645 op strooye beenen gaet: waggelt, onzeker loopt (vgl. vs. 1053) voetnoot646 Die kruyst den wegh: die gaat zigzaggend over straat hout de maet: houdt zich aan onze regel voetnoot648 plengt: giet (vgl. vs. 584) voetnoot654 schelt: beledigt voetnoot657 sietmen (...) op: let men op voetnoot661 mond: aanstaat voetnoot663 sich spreyen: uitlopen voetnoot665 dapper: in hoge mate geleert. bekend voetnoot669 na het hof geçiert: volgens de mode van het hof uitgedost voetnoot671 schyven: geldstukken voetnoot672 bende: gezelschap in sijn gelagh: op zijn kosten margenoot+ Loosheyd van de Calis-bende. voetnoot673 hy houd een groote staet: hij maakt veel vertoon voetnoot674 buhay: poeha voetnoot675 Calis-bende: doordraaiersgilde voetnoot676 leven (met): (met) iemand optrekken voetnoot677 't selve gild: t.w. de Calisbende uit vs. 675 voetnoot678 Ioncker: hier: zijn maatschappelijke status als jonker voetnoot679 haer broeders: hun kameraden, gildebroeders beswijcken: aan het lot overlaten voetnoot680 En: hier gebruikt als deel van de ontkenning haer seyltjen laten strijcken: onderdoen (voor iemand) margenoot+ 127 voetnoot681 bruyct sijn konst: wendt zijn vaardigheid aan schrobt: schraapt voetnoot683 geraeckt: komt bij; het is eveneens mogelijk dat hy een zetfout is voor by. voetnoot685 sleur: gewoonte voetnoot686 Sint Reyn-uyt: patroon van de drinkebroers voetnoot688 na den tijd: zoals de tijd dat voorschrijft seltsaem: zonderling voetnoot689 snof: mode gehackelt en gesneên: gescheurd en ingesneden (ironisch bedoeld) voetnoot690 wambays: kledingstuk dat onder het bovenkleed werd gedragen, wambuis voetnoot692 Rethorijckers tuygh: kleren zoals de rederijkers die op het toneel dragen. voetnoot695 t' soeck: zoek voetnoot697 strijcken: bestrijken, insmeren voetnoot698 na de konst: volgens de regels van de kunst ander: anders, in het andere geval graeu: grauw, grijs (t.g.v. het straatvuil?) voetnoot699 quispels: kwasten voor de leus: voor de schijn ter syden: t.w. van het been voetnoot700 kap: bepaald soort mantel haer lyden: zich tevreden stellen voetnoot702 gedraeyt: gedraaid, gewend na de Signory: zoals het een heer betaamt voetnoot703 het ander halve deel: t.w. van de kap voetnoot704 verset: verpand gescholen: verpand margenoot+ Ambacht, dat daer meest gepleeght wort. voetnoot707 hoveeren: brassen voetnoot708 tuysschery: dobbelen voetnoot709 Rooms-steeck: roemsteken, ofwel ‘romestecq’ (Fr.). Kaartspel waarbij het roemen, d.w.z. het open op tafel leggen van de roem, de hoofdrol speelde. Mogelijk is de benaming ‘Rooms-steeck’ hier een satirische verwijzing naar het katholieke volksdeel. Gelders troef: kaartspel dat met 9 kaarten door 4 personen gespeeld werd voetnoot710 Cornuffel: in het Duits, ‘Karnöffel’ geheten; het was een echt gokspel Gefthem: geest hem (?) hoc: uit Frankrijk afkomstig kaartspel. De vaste ruilkaarten werden ‘hoc’ genoemd Lants-knecht: de internationale benaming is ‘lansquenet’. Een van de oudste Duitse kaartspelen blinde schroef:? margenoot+ 128 voetnoot711 des teerlinx loop: het rollen van de dobbelsteen Ticketack: spel met schijven en dobbelstenen, tegenwoordig ‘triktrak’ geheten voetnoot713 Verkeeren: spel met dobbelstenen en schijven Premier, la Force, Duyvel-jacht: verschillende dobbelspelen voetnoot714 aerdigheid: vernuftigheid voetnoot716 dan sweertmen dat het roockt: dan vloekt men vreselijk voetnoot718 gestort: neergegooid voetnoot720 Bier-snuyten als Kalkoens: (...) met neuzen zo rood als kalkoenen wel-versochte: zeer ervaren, bedreven voetnoot721 Zegh-broeders: ‘gelag’-broeders (vgl. Du.: Zeche = gelag) rous: roes voetnoot722 avous!: proost voetnoot725 doch: toch, in elk geval voetnoot727 hals: ‘de hals breken’ = sterven voetnoot728 doch: zeker voetnoot730 licht: hoogstwaarschijnlijk noch: bovendien groene rancken: t.w. wijnranken voetnoot733 graed: stand voetnoot736 banier: vaandel voetnoot738 fooy: afscheidsdronk troostelijck: hier gebruikt m.b.t. het overlijden voetnoot739 sonderlinghe: bijzondere, speciale treck: neiging eerst: vóór ieder ander margenoot+ 129 voetnoot742 manlijck: manhaftig margenoot+ Doodt eens Capiteyns. voetnoot745 yvrigh: vlijtig boven aen: op de hoogste plaats voetnoot748 Kampioen: krijgsheld voetnoot749 tocht: legerschare in 't geweer: onder de wapenen (hier bedoeld als: glazen) voetnoot751 dobble knoop: wellicht een zekere hoeveelheid drank (?) voetnoot754 Geraeckt' hy om den hals: kwam hij om het leven na: naar voetnoot757 mient: nastreeft voetnoot759 Staten: rangen, standen voetnoot760 bestemt: gezongen Prelaten: geestelijken (met eretitel) voetnoot762 Kitte-broers: drinkebroers margenoot+ Haer begravingen. voetnoot765 Ganymeed: schenker van de Goden (myth.) voetnoot768 Silenus: opvoeder van Bacchus voetnoot769 quicken: grappen margenoot+ 130 voetnoot771 Dies: aldus, zo voetnoot772 Zege-feesten: triomstochten pompen: pracht en praal voetnoot773 verheven: a. versierde, opgetooide; b. hoge lof: gebladerte, lover voetnoot774 Capitolisch Hof: het ‘Capitolium’ is de tempel die in de oudheid het religieuze centrum was van het antieke Rome voetnoot776 lof: betekent hier zowel ‘eer’ als ‘lover’, vgl. vs. 779 voetnoot777 spruytjens: uitlopers, knoppen van een gewas voetnoot778 ayrkens: korenaren klim: klimop voetnoot780 Geschildert: zeer mooi versierd (vgl. vs. 802) voetnoot781 schilden: wapenschilden geweer: wapenuitrusting voetnoot782 betoonden: toonden aan voetnoot784 sonderling gewoelen: uitzonderlijk gewoel, rumoer voetnoot785 over-mits: ten gevolge van margenoot+ Bacchus. voetnoot787 haer: hun voetnoot788 koets: staatsiewagen gedreven: bewerkt voetnoot789 Bacchus werd veelvuldig voorgesteld met hoorns op het hoofd en met wijnranken omkranst voetnoot791 Deze dieren treffen we vaak in de omgeving van Bacchus aan voetnoot792 begosten: begonnen. voetnoot795 Heeren: titel van hen die gezag uitoefenen. De Adel en de Heeren vormen samen d'hooghe Staet, d.w.z. de hoge stand voetnoot796 ruyterlijck: zoals een krijgsman, flink sich (...) geneeren: zich gedragen voetnoot797 fluyten: glazen (hoog, smal model) na de grond: tot bijna op de grond margenoot+ Bierana. voetnoot799 verwen: kleuren voetnoot800 strenghels: strengen, lokken margenoot+ 131 voetnoot802 Geschildert: zeer mooi versierd (vgl. vs. 780) voetnoot803 veem: gezelschap, gilde voetnoot804 vaenen: potten margenoot+ Brandamoris voetnoot808 brave: statige, fraaie aengevaren aangereden voetnoot809 soopjen van canneel: slokje kaneellikeur voetnoot811 braef geçiert: fraai uitgedost voetnoot812 't Musijck: de muziekinstrumenten voetnoot813 dat: opdat voetnoot815 kreegh de snof: kreeg het in de gaten mee: eveneens blincken: schitteren voetnoot816b niet hinkend zoals hij gewoon was voetnoot817 Maer: geeft hier geen tegenstelling aan t.o.v. het voorgaande, maar dient slechts ter inleiding van een nieuw tekstgedeelte Tabaksbladeren werden destijds in rollen verhandeld margenoot+ Vulcanus. voetnoot818 Mopsus: In de klassieke mythologie slechts bekend als herder-figuur. De relatie met Vulcanus is ons niet duidelijk. voetnoot820 smoock: tabak op haer banden: tussen hun hoedbanden (destijds was het gebruikelijk de pijp tussen de hoedband te dragen) voetnoot822 soete: aangename margenoot+ Camerarius describit Epitaphium cujusdam Bibuli. Heus hic suus est Ofselius, Bubalus, Bibulus, qui dum vixit aut bibit aut minxit.Heus hic suus est Offelius, Bubalus, Bibulus, qui dum vixit aut bibit aut minxit. voetnoot823 (marge) Over het grafschrift van Camerarius, zie Aantekening 4, blz. 127. ervaren: bedreven, bekwaam voetnoot827 t' wylen: terwijl voetnoot828 Phoebus: bijnaam van Apollo, de god van (o.a.) het licht. Vss. 827-828a zijn derhalve te interpreteren als ‘nacht en dag’ voetnoot829 kampten: streed voetnoot830 Van boven met een stroom ingietend, zodat het er van onder met een plas uitkwam margenoot+ 132 voetnoot832 plucken: verkrijgen voetnoot833 Versierden eenen vond: bedachten een aardigheid voetnoot834 En wien: en wel dat men voor hem (?) margenoot+ Men bouwt desen Held een Kapelle. voetnoot836 gesucht: gezucht, als uiting van droefheid kostelijcke: lekkere, ook: dure voetnoot837 Wandelaer: pelgrim voetnoot838 beproeven: proeven voetnoot841 innigh: vroom voetnoot842 Naer 't tuyghen van 't gemoed: volgens of na het belijden van zijn overtuiging eerlijck: fatsoenlijk voetnoot843 op te wecken: te waarschuwen voetnoot844 kannen (...) trecken: kannen te voorschijn halen klocken trecken: klokken luiden. N.B. klocken kan ook ‘glazen’ betekenen voetnoot846 't braefste van sijn deughd: het beste van zijn karakter voetnoot850 waerste: betrouwbaarste vroomste: dapperste voetnoot851 innigh: vroom verschuylen: zijn toevlucht zoeken bij margenoot+ Mimi, waren die alles naebootsten. voetnoot855 Mymers: In de Griekse en Romeinse literatuur: de speler van een ‘mimus’, d.i. een realistisch kluchtspel dat gebeurtenissen uit het dagelijks leven uitbeeldde. Mimiek nam in deze spelen een steeds grotere plaats in. Later kwamen hieruit de pantomimes voort. voetnoot856 over-geven: toegewijd margenoot+ De Duytschen seggen: VVein komt van weinẽ. margenoot+ 133 voetnoot862 hem: zich voetnoot863 Terwijl: doordat Toen hij in de wijn lag te drijven en zich er telkens in onderdompelde (contaminatie van lagh en, resp. lagh te?) voetnoot864 ontluycken: vrolijk worden voetnoot868 geveeght: leeggedronken margenoot+ Hare beluydinge over de dooden. voetnoot869 allarm: groot rumoer (marge) beluydinge: het luiden van de klok margenoot+ 134 voetnoot873 slagh: aard, soort voetnoot871-874 Hier zijn de aanhalingstekens bedoeld om de lezer te attenderen op de vergelijking voetnoot874 geklagh: geweeklaag voetnoot876 Charon: gold in de antieke wereld als de oude veerman die de schimmen van de overledenen in ontvangst nam en ze over de Styx zette in een wrakke boot voetnoot881 traf, traf, traf: klanknabootsing voor het geluid van de trommels voetnoot883 even so: op dezelfde wijze margenoot+ Graf-schrift. voetnoot886 versocht: beproefd Venus: Rom. godin van liefde en schoonheid. De combinatie van wijn en liefde (resp. Bacchus en Venus) is een bekend literair motief voetnoot887 Phoebus: bijnaam van Apollo, beschermer der kunsten, m.n. de dichtkunst; aanvoerder van de muzen, de zanggodinnen speelnoots: hier: muzen voetnoot887-888 zoals Phoebus (...), zo zijn uit Bacchus' geest (...) voetnoot888 heer gevloten: voortgekomen voetnoot892 die: aan wie voetnoot893 besint: liefgehad voetnoot894 wind: adem voetnoot895 ten eynde hy mocht sweven: opdat hij in de geest (van de nabestaanden) zou voortleven. Kennelijk doelt Pers hier op de functie van de poëzie als medium om personen onsterfelijk te maken (vgl. vs. 890: dit gedicht tot sijn onsterflijck lof). der Helden tong: de tong van de helden (t.w. de helden in het drinken) voetnoot897 blaerden: schreeuwden voetnoot898 belckten: schreeuwden, m.n. gezegd van dronkaards (vgl. vs. 482) margenoot+ 135 voetnoot899 Era di Majo: het was in de mei (N.B. Het is niet bekend om welke melodie het hier gaat). Bierhanen: drinkebroers voetnoot900 Ninnaerts: drinkers voetnoot901 vaenen: inhoudsmaat voor drank, m.n. voor bier voetnoot902 vat: doodkist. Let op de dubbele betekenis van dit woord; immers, de gestorvene wordt in een echt wijnvat begraven (zie: gravure) voetnoot911-912 Al ons vermaak hangt alleen af van uw edel vocht, t.w. de wijn voetnoot914 kiesen: verkiezen, de voorkeur geven aan tocht: gemoedstoestand. Bedoeld wordt hier: een gemoedstoestand die beter is dan het sorgh en waken in vs. 913 voetnoot915 d' ed'le traen: hier: de wijn voetnoot918 Kampioen: strijder, krijgsman voetnoot920 vermoên: verwachting voetnoot925 Wilt daarom vergroten (...) voetnoot926 hendiadys: de lof van zijn rechtschapen aard voetnoot932 doch: toch, niettemin. In vss. 931-932 worden de aanwezigen dus opgeroepen treurigh te zijn zonder daarbij een te naer (d.w.z. te somber) geluyt te maken voetnoot935 vloten: rollen (fig.) voetnoot937 also haest: zodra margenoot+ Hoe lang sy in dees Stad mogen bancken. voetnoot938 t' eenemael: tegelijkertijd voetnoot939 men siet hem over dwars: men kijkt hem minachtend aan grennickt: lacht verachtelijk van ter syden: van opzij voetnoot940 (marge) bancken: verblijven, met de bedoeling om te eten en te drinken Paep: priester Ninna: afgeleid van het ww. ninnen: drinken. Zeer waarschijnlijk een door Pers zelf bedachte naam. mach: kan lyden: verdragen voetnoot941 derst: mist schyven en de klanck: geld voetnoot942 dan heeft hy geen geloof: dan vertrouwt men hem niet dan gaet de broeder manck: dan mist de broeder iets voetnoot943 eer hy gaet haes-op: voor hij weggaat voetnoot944 uyt-springen: te gelde gemaakt worden voetnoot945 pand: bezittingen voetnoot946 voor Venus aen de wand: ter ere van Venus (laat hij zijn zijn bezittingen) aan de wand margenoot+ 136 voetnoot947 konstjens: kunstjes, trucs om schynen noch in d' oogen: om in de ogen van anderen nog wat te lijken voetnoot948 logen: valsheid voetnoot949 Vogelaer: volgelvanger vermeynden: gewaande, bedrieglijke voetnoot950 soeckt: hard bezig is jancken: schreeuwen (t.w. van verlangen) voetnoot951 hy laet Violen sorghen: uitdr.: hij maakt zich geen zorgen om de afloop voetnoot952 de kraen is dan verstopt: hier: hij krijgt niets meer te drinken borghen: geld lenen voetnoot953 ter sluyck: tersluik, heimelijk margenoot+ Spelẽ haes-op. voetnoot957 fluyten op den duym: uitdr.: niets te eten of te drinken krijgen holle tas: lege buidel voetnoot958 krauwt: krabt. voetnoot958-959 pots dis und das (...): bastaardvloek voetnoot959 loose vonden: valse voorwendselen voetnoot960 dit zijn de loose vonden, waarvan in vs. 959 sprake is voetnoot961 Men speelter banckerot: men stuurt het aan op een bankroet voetnoot962 een gepluckte Gans: zegswijze om aan te geven dat men geheel berooid is voetnoot964 hosen: a. kousen; b. broek voetnoot965 knap: vlug voetnoot966 Het lappen (...) is immers te veel geknoei, gedoe voetnoot967 verschiet: grote hoeveelheid voetnoot968 alder-braefste: allermooiste voetnoot970 geveegh: gesleep voetnoot971 hy kan (...) hem geneeren: hij kan het stellen (met), zich behelpen (met) voetnoot972 dapperlijcken: heel goed voetnoot973 lastigh: onaangenaam, ook: moeilijk voetnoot973-974a Om ver weg te gaan, terwijl men door schoenen wordt gehinderd voetnoot976 confraters: collega's, ambtsbroeders (hier ironisch gebruikt) margenoot+ 137 voetnoot981 schoontjes uyt: helemaal afgelopen (dat verwijst naat 't geloove) voetnoot982 sich spenen van: zich onthouden van voetnoot983 schoon: helemaal voetnoot984 geswelgh: brasserij voetnoot985 vast: al voetnoot986 groots: trots, fier margenoot+ Verkeeren dan in de berooyde Dorpen. voetnoot988 als: namelijk Vonck: dorst slorpen: slurpen voetnoot990 als: zoals (vgl. vs. 988) Troost: hulp (ook: verkwikking, lafenis) versmacht: omgekomen voetnoot991 Spae-berouw: laat-berouw Licht-hert: opgewekt voetnoot993 Sint Reyn-uyt: patroon van het door-draaiersgilde (vgl. vs. 686) voetnoot994 Aen (...) schiet: zich uitstrekt tot Calis: berooid (vgl. vs. 675: Calis-bende) voetnoot995 't Hoofd der goeder hope: zinspeling op Kaap de Goede Hoop margenoot+ De goede hope wort veracht, en de wanhope ter hand genomen. voetnoot996 eerelijck: loffelijk voetnoot998 verhoogt: vooruitgaan in eer of aanzien voetnoot999 leyt ter syden: is dicht in de buurt voetnoot1002 verwijzing naar Christus? (vgl. I Tim. 1:1). voetnoot1003 hier (2de): d.w.z. op de goede weg voetnoot1004 passen op den dienst: zorg dragen voor de dienst, het werk voetnoot1005 beroep en zeghen: werk en voorspoed voetnoot1006 sien te moet: afwachten margenoot+ 138 margenoot+ Godloos bedrijf, dat de Dronckerts by der hand nemen. voetnoot1008 na: naar voetnoot1009 met een tast: met één greep voetnoot1013 druypter een ter sy: gaat iemand van de grote weg af voetnoot1014 gestroopt: overvallen, beroofd voetnoot1015 vlytigh: nauwkeurig voetnoot1016 konstjens: listen margenoot+ Verkeerde overleggingẽ, en quaed ingeven. voetnoot1017 Al-gemist: woordspeling op ‘alchimist’, d.i. iemand die de oude kunst verstaat om onedele metalen in goud en zilver te veranderen. (N.B. Al-gemist is bovendien een woordspeling op ‘alles gemist’). Lapis: Lapis philosophorum, d.i. de steen der wijzen. N.B. lap: dronkaard voetnoot1018 als kax: schijnbaar, kwansuis voetnoot1019 haken (naer): verlangen (naar) voetnoot1020 liegen dat het roockt: uitdr.: liegen dat hij zwart ziet wit: doelwit voetnoot1023 strenghen: touwen voetnoot1025 gepranght: geklemd geschraeght: op een pijnbank gelegd voetnoot1026 geplaeght: gekweld voetnoot1027 staghe: aanhoudende plagen: ziekten voetnoot1028 steen: nier- of galsteen graveel: ong. hetzelfde als steen gicht: jicht voetnoot1030 Veel harder of: veel harder dan wanneer voetnoot1031 al-gemeen: aan alle mensen gemeenschappelijk margenoot+ Valsche en godloose vertroostingen. voetnoot1034 Hencker: beul dees: de laatste voetnoot1035 dees: de eerstgenoemde voetnoot1036 Na de terechtstelling werd het lijk van de misdadiger naar het zg. galgenveld gebracht, waar het opnieuw opgehangen werd of op een rad vastgebonden. Vandaar dat het lijk van een geëxecuteerde aan de raven ten prooi viel margenoot+ 139 voetnoot1037 recht: bepaald, zeker voetnoot1038 swert: erg voetnoot1039 viese-vasery: onbelangrijke kleinigheden romp: lijk voetnoot1040 verdryven: een einde maken aan voetnoot1041 ydelijck: zinloos geraes: geklets voetnoot1042 roof: prooi voetnoot1045 sus: zo, op deze wijze voetnoot1050 wonder: wonderlijk voetnoot1051 ranck: onvast, wankel voetnoot1053 Ick gae op strooye beenen: ik loop op wankele benen (benen als van stro) voetnoot1054 wonder: verwondering voetnoot1056 Het kruyd is in mijn scheenen: de drank is mij in de benen geraakt (?) voetnoot1066 krieck: lichaam voetnoot1067 nors: slecht gehumeurd dwars: weerbarstig voetnoot1070 suysel: duizel voetnoot1074 blasen: drinken voetnoot1079 jancken (...) nae: verlangen naar voetnoot1084 O Mof! ô Frans-man!: personificaties van resp. Duitse en Franse wijn mijn verdriet: die mij de ellende aandoen voetnoot1087 Knoet: verachtelijke benaming voor bewoners van Noord-Duitsland. N.B. Pers was zelf afkomstig uit het Noordduitse Emden! voetnoot1089 lyden: gaan voetnoot1091 schuyt: lijf margenoot+ 140 voetnoot1093 schroeven: glazen (vgl. vs. 584) voetnoot1094 Menniste boordelijn: zekere wijze van een glas te vullen (vgl. vs. 320) voetnoot1095 uyt-gesoffen: leeggezopen voetnoot1097 leddren: hier: als leer, zo droog als leer vat: lichaam voetnoot1101 timmert: veroorzaakt voetnoot1104 duren: het uithouden voetnoot1108 kalvers: braaksel (vgl. vs. 361) voetnoot1110 avousen: drinken op iemands gezondheid (vgl. avous) voetnoot1114 Carbonckels: edelstenen met gloeiend rode kleur voetnoot1115 Tourkoys: blauwgroene of hemelsblauwe steen kostel: kostbaar voetnoot1118 leur: lor, ding zonder waarde voetnoot1119 het geld moet rollen voetnoot1122 moet op riemen dryven: moet voor mezelf zorgen (vgl. ‘op eigen riemen drijven’) voetnoot1127 achter 't land lopen: landloper zijn, zwerven voetnoot1134 Lommert: bank van lening, die geld leent op onderpand van goederen

Vorige Volgende

Wetten vande Suyp-stad.

Rouw-dicht, Stem: Eradi Majo.

De dronckaert.

Rouw-dicht,
Stem: Eradi Majo.