Ferocita. Wreedheyt, Stoutmoedigheyt.
Een jonge gewapende Vrouwe, van een ontstelt wesen, dieder blaest, raest en dreyght, houdende haer slincker hand op 't hoofd van eenen seer wreeden Tyger, staende vaerdigh om aen te vallen, in de rechter hand sal zy een eycken stock met loof en eyckels hebben, die zy als dreygende houd, om daer mede te slaen.
Iong wortse gemaelt, om dat in den meestendeel der jonge luyden, de hettigheyt van 't bloed heerscht, 't welck in haer een stoutmoedigheyt verweckt, oock een vaerdigheyt en begeerte om alles te vermeesteren, te rugge settende al het gevaer, datter voor oogen staet, hoe swaer 't selve oock soude mogen wesen, en om datselve in 't werck te stellen, soo leggense al haer kracht en verstand daer aen te koste: van welcke eigenschap Cicero in sijn Cato Major aldus seyt, daer is swackheyt in den kinderen, wreedheyt in den Iongelingen, en dapperheyt in een stantvastigh gemoed. Noch Virgilius verswijght dit in den Iongelingh Turnus niet, invoerende den Koningh Latinus, die hem aldus aenspreeckt:
O jonger Man! hoe meer u doet,
De wreedheyt stout zijn in 't gemoed:
Te meer past my een goede raed.
Doch daer nae volgen de Waepenen, want onder den Soldaeten heerscht de Wreedheyt boven al. Waerover de Prince der Poëten Homerus, die niet onbequaems voortbrenght, niet vernoeght soude wesen om zijnen Achilles alsoo te prijsen, gelijck hem Horatius in dese woorden uytdruckt, seggende, soo ghy misschien Achilles eerwaerdigh stelt, wacker, toornigh, onverbiddelijck, strengh, of dat de Wetten niet voor hem gemaeckt zijn, die moet sulx de wapenen toeschrijven. Homerus maelt hem af, dat hy van kinds-beenen aen, by Chiron, den Centaurus, in de geberghten van Thessalien, was opgevoet, alwaer hy daeghlijx met Leeuwen, Beeren en wilde Verckens, most strijden, nergens anders om, dan te doen gelooven, wanneer wy sien op den Meester zijnen voorganger, op de plaetse alwaer hy is opgebracht, en op zijne oefningen, die hy gewent was, soo konde het niet zijn, of hy most van strijdbare wreedheyt wesen. Welcke voetstappen Virgilius navolgende, beschrijft hy zijne Krijghs-Heldinne, datse soude gesooght en opgebracht zijn mette melck van een wilde Merry. En Ariosto seyt dat zijn Rugier, by 't mergh van een Leeuwe en Beyr is opgevoet. By welcke dieren de wreedheyt blijcklijck uytsteeckt. 't Past oock wel datmen dese Vrouwe wapent, want dit is de wreede niet alleen eygen, dat zy is gewaepent, maer zy toont oock in dese hettigheit, dat zy sich wil beschermen. Wesende de Wreedheyt het overtollige van de stoutigheyt, die soo wel 't eene als 't ander omhelst.
Zy houd haer slincker hand op eenen wreeden Tyger, om dat veele Poëten, door de Natuyre van dit Dier, oorsaecke hebben genomen, om de gemoederen, die wreed en hart zijn, en die door bidden noch medelijden zijn te vermorwen, aldus af te malen, seggende, datse melck van de Hircaensche Tygers hebben gedroncken. Ick vernoege my met Virgilius in zijn IV boeck van Aeneas, daer hy van desen sin verhael doet:
Geen Moeder noch geen vroom geslacht,
Heeft u ter Werrelt voortgebracht:
Maer hier een Rots of steyle ree,
Of daer de wilde woeste Zee:
Of ghy zijt door u wreed gemoed,
En Tasso, die hier in Virgilium geluckigh naevolght, voert in plaets van Dido, zijne Armida in, die tot Rinaldo, oock op deser wijse spreeckt: Sophia of de Wijsheyt, heeft u niet voortgebracht, noch ghy zijt niet van 't Attische bloed geboren, maer de dolle Zee, of de bevrosen Caucasus, of de borsten van een Hircaensche Tyger, hebben u opgevoet.
Dat zy den stock, dreygender wijse, in de rechter hand houd, is om de wreedheyt des gemoeds uyt te drucken. Want Pierius Valer. seyt, datter geen vermaerde Poëten ontbreken, die daer seggen dat de wilde, wreede, en bloetdorstige Menschen, berooft zijnde van alle Menschlijcke manieren en aerdigheden, van een harde eycke zijn voort-gekomen; 't welck over een komt met het geene Virgilius seyt:
Het volck moet van een quast, of wreed geboren zijn.
Auteursrechtelijk beschermd