Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Malvagita. Quaed-aerdigheyt, Schelmerie.

Een oude Moorinne en seer leelijcke Vrouwe, gekleet in 't geel, wiens kleed beset is met Spinnen, doch soo groot datmen dieselve wel sien kan: en in plaets van

[p. 423]

de hoofdhayren salse met een dicke nevel of roock omschaduwt zijn.

Zy houd mette rechter hand een Mes, en mette slincker een Beurse, die stijf is toegebonden, en op d'aerde aen de rechter sijde, sal een Pauw staen met zijn staert in 't ronde opgesteken, en van de slincker sijde sal een Beer staen, die gram en verstoort schijnt te wesen.

Oud wort zy vertoont, om dat veele oude persoonen van quaeder aert zijn. En streckt sich de quaedaerdigheyt in alle dingen, altijd ten arghsten; gelijck Aristoteles seght.

Zy wort een Moorinne geschildert, om dat het swart of duyster, gelijck Pierius verhaelt, by den Romeinen, voor een schandlijcke en schaedlijcke gewoonte was gereeckent, waer uyt mede dit spreeck woort is gekomen, voor 't swart moet sich een Romeyn wachten.

Van seer groote leelijckheyt isse gemaelt, om dat de leelijckheyt een mismaecktheyt is, van eenige daed die schandigh en lasterlijck is.

Het geele kleed bediet quaedaerdigheyt, verraet, listigheyt en veranderinge van gedachten: in 't kort, dese verwe kan niet tot eenige Deughd gepast worden, om dat zy geen vaste noch bestandige grond in sich heeft.

De Spinnen op 't kleed, bedieden quaedaerdigheyt, en de quaedheyt van ons leven is den Spinnen gelijck, diewelcke, hoewel zy swack en teeder zijn, soo breyden zy nochtans sekere bedrieghlijcke netten voor den Vliegen, die daer in worden gevangen, alsoo zijn oock de quaedaerdige en schelmachtige Menschen, die altijd besigh zijn, om valsche dingen te versieren, waer toe zy gantsch zijn genegen; gelijck Cassiodorus seyt.

De dicke en groote roock die uyt haer hoofd gaet, bediet, gelijck de roock voor de oogen schadelijck is, dat alsoo oock de snoode schelmerie schadelijck is aen die dieselve ter hand neemt: waer uyt lichtlijck is te vergelijcken, wat een leelijcke sonde of roock de schelmerye is, wesende als een duystere nevel, die 't gesichte des gemoeds verdonckert.

Zy houd het Mes mette rechter hand, om dat de aert van de quaedwillige, boos en wreed is: Waer over het Mes by de Oude voor een voornaeme beteycknisse van de wreedheyt wierde genomen, want de Egyptenaers waeren gewoon Ocho den Koningh van de Perssen, met desen naem te noemen, alsoo hy boven alle andere, de wreedste was, diewijl hy, waer hy oock aen quam, alles met moorden en dooden vervulde, gelijck Pierius in 't XLII boeck van zijne Hierogliph. verhaelt.

In de slincker hand houd zy een Beurse, die vast is toegebonden, om dat de quaedaerdigheyt niet alleen wreed, maer oock gierigh is, heerschende daer in een ongematigde begeerlijckheyt en geld-dorst, 't welck in den Mensche wreedheyt, bedrogh, tweedracht, ondanckbaerheydt en verraderye baert, weghnemende in 't geheel de Gerechtigheyt, Liefde, Geloof en Trouwe, Godsaligheyt en alle zeedelijcke en Christelijcke deughden.

De Pauw isser ter eender sijde by gedaen, om de natuyre van de quaedaerdigheyt af te beelden, waer in ook de Hovaerdie heerscht, 't welck een opgeblasentheyt en stoutigheyt des gemoeds is, waer door de Mensch sich laet voorstaen, dat hy alles, door zijn eygen macht, kan uytvoeren, passende op God noch Mensch. Een saecke voorwaer die boos en ongerechtigh is. En om dat de sonde nimmermeer alleene gaet, maer dat d'eene sonde de andere treckt: en om te betoonen dat eene boosheyt veele sonden in haer bevat, soo isser de Beer, aen d'ander sijde, voor de Gramschap, daer by gedaen. De dichten hier van, siet in 't beeld van de Gramschap.