Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Rebellione. Oproer.

Een gewapent Ionghman die een Kat op den Helm heeft, en onder zijne wapenen

[p. 393]

een roestige Maelrock totte knyen toe, met een Rapier dat gevleugelt is, hy sal in de perspectijf of verr-sicht zijnen rugge vertonen, siende met het hoofd over de schouderen, met een hovaerdigh, trots en dreygend opsicht. Hy sal met beyde handen en met wreede mijnen een spiesse houden, die aen beyde spitsen scharp van yser is. Op der aerde, als tot verachtinge, sal een kroone leggen, en onder zijne voeten sal hy een jock houden.

De oorsaecken waer uyt de Rebellie of oproer ontstaet, zijn seer verscheyden, onder welcke dese is, dieder ter oorsaecke van een Tyran heerkomt, en die door de aert, van zijne regeeringe, boos, ongerechtigh, wreed en veracht is, en dat door de ondraeghlijcke lasten en andere handlingen van snoode hoedaenigheden: gelijck de regeeringe was van Caligula, Vitellius, Domitianus en andere, sonder getal: diewelcke, als zy deser Tyrannen aert niet langer konden verdragen en tegenstaen, soo was het dan geen wonder, dat de Onderdaenen oproerigh worden. 't Plagh oock dickwijls wel by den Onderdaen toe te komen, diewelcke als hovaerdigh en opgeblaesen zijnde, en niet willende onder de gehoorsaemheyt van haeren Prince staen, soo verachteden zy dienselven, en staender tegens op. Van dese wil ick alleene spreecken, en niet van andere. En hierom wordt hy jongh gemaelt, om dat dees Ouder niet wil lijden, datse wort t'ondergedruckt, en dat door de wackerheyt en kracht van 't bloed, dat hy in sich gevoelt: maeckende sich stout en sterck, niet vreesende eenige tegenstand. En Aristoteles seght, dat een Ionghman een Liefhebber is van overwinninge en van dapperheyt.

Hy wort gewapent afgebeeld, om te vertoonen, dat hy met zijne wapenen vaerdigh staet, van wegen het gestaedigh quaed vermoeden en van vreese die hy heeft, om aengerant te worden of om andere te overvallen.

Hy draeght den Kat op 't hoofd: om dat dit Dier een beeld van de Vryheyt is, niet willende in bedwangh staen, maer vry zijn, en daerom voerden de oude Alanen, Burgundiers en Swaben, gelijck Merodius seyt, een Katte in haere Vaendels, om te betoonen, dat zy, gelijck de Katten, het onlijdlijck achteden, van iemant onderdruckt te werden. De roestige Maelrock, onder de rustinge, betoont, dat gelijck de roest altijd wil boven zijn, waer zy oock geleyt wort, dat oock alsoo de oproerige soeckt boven te drijven, en niet wil onderdanigh zijn. Dat hy in 't verschiet over de schouderen siet, als boven geseyt is, druckt uyt, de verachtinge, die een oproerige, aen zijn Overigheyt, doet, met dat voornemen om hem gestaedigh tegen te zijn: 't welck door 't hovaerdigh, trots en dreygend gesicht, wort uytgedruckt, moetende altijd vaerdigh en gewapent staen, om dat hy in geene plaets seecker is.

Door de beteycknisse van de Kroone, seght Pierius, dat het een kenteycken van de Wett is, waer aen oock onse leven, als met seeckere banden, gebonden en onderhouden wort. Oock seyt Pierius, dat by het Iock oock de Wetten worden verstaen: Want by de naem van 't Iock, verstaet de H. David het gewichte van de Wet. En in der waerheyt neemt het Virgilius oock soo, wanneer hy seyt dat hy de Wetten op de Menschen en steden leggen sal. Oversulx die geene, die de Wetten onderdanigh zijn, leggen haere halsen,

[p. 394]

by gelijcknis gesproken, onder 't Iock. En die geene, die op 't welgevallen van een Prins of een Machtige, sich onderwerpt, schijnt dat hy in 't Iock gaet: Waer tegens, d'oproerige, van natuyren hovaerdigh en opgeblaesen zijnde, sich kant, wesende een verachter van de Wetten: En niet op het geruste en burgerlijcke leven passende, soo weygert hy den Heere en opperste macht, daer hy wettelijck en uyt plicht aen verbondenis, te gehoorsaemen. Wy dan, willende de quaede Natuyre van de oproerige vertoonen, seggen, dat dese de kroon, met verachtinge ter aerden werpt, en 't Iock met voeten treet.