Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Apprehensiva. Begrijplijckheyt.

Een jonge vrouwe, van middelbaere groote, met een kuyf, treckende nae 't blond, in witte kleedinge, staende, seer levendigh en vaerdigh, als of zy toeluysterde, wat een ander seyde, houdende met den slincker hand een Chameleon, en in d'ander een klaere spiegel.

Begrijplijckheyt is een redelijck en natuerlijck deel van 't gemoed, door wiens middel wy lichtlijck die dingen, die ons voorgestelt worden, konnen begrijpen en verstaen.

Zy is een redelijck en natuerlijck deel: want zy is de redelijcke natuere eygen, we-

[p. 34]

sende de Mensch alleen bequaem te begrijpen, en alle begrijplijcke en verstandige dingen te verstaen, gelijck Iuvenalis seyt. 't Welck Aristoteles oock bewijst, als wanneer hy den Mensche by een gladde taefel afbeelt, waer op niet is geschreven, en daer alle geschrevene dingen konnen op gemaelt werden. 't Welck van Horatius is naegevolght: en Homerus heeft dat selve mede uytgebeeld, terwijl hy dien vermaerden Musijckmeester Phemius invoert, seggende: Ick heb 't van self geleert en begrepen, dewijl God in mijn gemoed veele konsten heeft ingestort. Zy is een deel van 't gemoed, want door haer soo weeten wy, door haer soo verstaen, en door haer soo leeren wy.

Iongh wort zy gemaeckt, om dat Aristoteles, in sijne Rederijckkonst, seyt dat de genegentheden in de jeughd groote kracht hebben, en oock de sinnen de meeste wackerheyt en bequaemheyt om te begrijpen, jae totte werckinge selve van de verstandelijcke dingen, en dat door de hittigheyt der geesten.

Van middelbaere gestalte isse gemaelt, om dat Plato seyt, dat de middelmatigheyt het beste is van alle dingen. Want de middelmaetige stand der leden vereyscht een maetige vermenginge van de humeuren, of vochtigheden, gelijck Porta in sijne Menschkenninge verhaelt, en by gevolgh, een goede bequaemheyt tot de werckinge des verstands, wesende dit waerachtigh 't geene de Philosophen gemeenlijck seggen: De zeden volgen de temperatuyre of gematigheden des lichaems.

Zy heeft een kuyf, nae 't blonde treckende, want de kuyf alsoo gemaeckt, brenght sachtigheyt van een goede gesteltheyt en begrijp. En Porta seyt: De blonde hoofdhayren brengen voort vaerdigheyt om wetenschappen te leeren, een heerlijcke scherpsinnigheyt der gemoederen en konst.

Zy heeft een wit kleed, om dat, gelijck in de schilderkonst de witte verwe de grond en het steunsel is van alle verwen, alsoo is oock het begrijp, de grond en steunsel van alle redenen en overwegingen.

Zy wort staende, wacker, vaerdigh, en als toeluysterende gemaelt, om uyt te drucken, de gestaltenisse en vaerdigheyt, waer mede wy altijt moeten gereet staen, om te leeren en te begrijpen. In de slincker hand, houtse een Chameleon, want dat dier verandert sich in wat verwe, daer het by komt, alsoo wort oock de begrijpelijckheyt heerschept in alle overwegingen en redenen, die haer voorkomen.

Zy hout den spiegel in den rechter hand, want op de maniere van den spiegel, druckt zy haere beeldenisse selver in, en eygent sich toe, alle deughden, die zy hoort, begrijpt en verstaet.