De helden van Zuid-Afrika

Hoofdstuk VII.

‘De Kaap,’ zoo ving de Jong aan, die wegens zijn kennis een zekere vermaardheid onder de Boeren had verkregen, ‘is een der zuidelijkste punten van Afrika, en werd in 1486 door den onverschrokken Portugees Bartholomeüs Diaz ontdekt. Hij noemde haar de Kaap van alle Stormen van wege het noodweer, dat hij bij die Kaap had moeten doorstaan, maar zijn koning Jan de Tweede schudde het hoofd en zeide: “Wij zullen haar noemen de Kaap de Goede Hoop, want zij is een hoopvol baken op den langen tocht naar de Indiën.” Zoo werd de Kaap genoemd de Kaap de Goede

[p. 43]

Hoop, en dien naam heeft zij behouden tot op den huidigen dag. Later kwamen er andere zeevaarders, even moedig als de matrozen van Bartholomeüs Diaz, maar zij waren koeler van aard. Zij kwamen uit het noorden: uit Holland, ons moederland. Met verwonderde gezichten zagen de inboorlingen, de Hottentotten, hen landen, maar de matrozen stoorden zich daar weinig aan en onderzochten het land. Nu bleek het, dat het land vruchtbaar was, en er kronkelden rivieren door heen met frisch, helder water. En de matrozen rapporteerden hunne bevindingen aan de Hollandsche Oost-Indische compagnie, die zeer machtig was aan geld en aan luiden. En de bewindvoerders der Compagnie lachten, toen zij de gunstige rapporten vernamen, en zij pikten een extra snuifje uit hunne gouden snuifdoozen en zeiden: “Wij zullen van de Kaap een pleisterplaats maken voor onze vele schepen, die op de Oost varen, en wij zullen er voor zorgen, dat er water en brandhout, versch vleesch en groenten te verkrijgen zijn voor de schepelingen!” Daarom werd er een fort gebouwd aan de Kaap, en tuinen werden er aangelegd: alles op last en ten behoeve van de Compagnie, die zeer machtig was.

Nu woonde hier ver van daan, in het kleine stedeke Wijk bij Duurstede in Holland, een dokter, wiens naam was Jan Antonie van Riebeek. Gij moet dezen naam goed onthouden, want deze schrandere, krachtige man kon nog iets anders dan aderlaten en beenen afzetten; hij verstond namelijk de kunst om kolonies te stichten. Met een honderdtal personen: landbouwers, handwerkslieden, soldaten, bootsgezellen enz. stevende hij in 1651 op drie gebrekkige vaartuigen uit Texel, en liet op een goeien dag het anker vallen in de Tafel-Baai. De landverhuizers werden ontscheept, en vestigden zich aan de Kaap als kolonisten.

Zoo ontstond de kolonie, de Kaapkolonie, en van Riebeek kan er de geestelijke vader van worden genoemd. Maar deze merkwaardige man, die van zessen klaar was, had niet alleen een helder hoofd maar ook een Godvreezend hart, en hij begon zijn ernstigen, gewichtvollen arbeid met een gebed, waarin hij den Allerhoogste om licht en wijsheid smeekte.’

Voor degenen onzer lezers, die dit gebed nooit hebben gelezen, laten wij hier het slot er van volgen. Het is te vinden op de eerste bladzijde van het door Van Riebeek bijgehouden Archief, gedateerd 9 April 1652, en luidt als volgt:

[p. 44]

‘Wij bidden U derhalve, Allergenadigste Vader, dat Gij ons met Uwe vaderlijke wijsheid wilt bijstaan, en in deze vergadering presideerende, onze harten zult verlichten, dat alle verkeerde hartstochten, misverstanden en dergelijke gebreken van ons mochten geweerd blijven, ten einde onze harten van alle menschelijke effecten rein, en onze gemoederen zoo gesteld zijnde, wij in onze raadslagen niet anders voornemen noch besluiten als hetgeen mag strekken tot grootmaking en lof van Uwen allerheiligsten Naam en tot den meesten dienst van onze heeren en meesters, zonder eenigermate op eigenbaat of particulier profijt achtte nemen. Dit en alles wat noodig is tot uitvoering onzer bevolen diensten en onze zaligheid bidden en begeeren wij in den naam van Uwen lieven Zoon, onzen Heiland en Zaligmaker Jezus Christus.’

‘Dit gebed,’ zoo ging de Jong voort, ‘was het sterk en stevig fondament, waarop van Riebeek als een voorzichtig bouwmeester de muren zijner kolonie heeft opgetrokken. Het was intusschen voor de eerste kolonisten eene heele overgang, en zij stonden bij vele dingen raar te kijken. Terwijl zij b.v. hier aan de Kaap het Kerstfeest hielden midden in den zomer, waren zij gewoon geweest, het in Holland in den winter te vieren.’

‘In den winter?’ vraagde Willem met verwondering, maar ook de gelaatstrekken der andere jonge Boeren drukten bevreemding uit.

‘Zeker, in den winter,’ antwoordde de Jong met een glimlach.

‘Dus in Juli of Augustus?’ hernam de vrager.

‘Neen, in December, net als wij. Maar ik zal 't u gauw duidelijk maken. Als het hier in Zuid-Afrika zomer is, dan is het in Holland winter, en is het hier winter, dan is het in Holland zomer. De beide kerstdagen, 25 en 26 December, vallen hier midden in den zomer, in Holland midden in den winter.’

Nu was het raadsel opgelost, en allen begrepen het.

De Jong zette thans zijn geschiedenis voort.

‘De bodem,’ zeide hij, ‘was vruchtbaar, en de vooruitzichten voor de landverhuizers gunstig. Daarom vestigden zich al meer en meer Hollanders aan de Kaap, die zich meest allen aan den landbouw wijdden, en de kolonie breidde zich uit. Het eerst kwamen de Hollanders in aanraking met de Hottentotten, en van hen kocht van Riebeek den noodigen grond. Hij nam den grond niet, maar hij kocht

[p. 45]

hem. Onthoud dat goed! Het land is geroofd noch gestolen; het is door de Hollandsche Boeren, onze voorouders, op wettige, eerlijke wijze verworven. Maar de Hottentotten hadden hunne eigenaardige begrippen van het mijn en dijn, en van Riebeek had heel wat moeite, om het hen aan het verstand te brengen, dat zij het land kwijt waren, dat zij hadden verkocht. Hij zeide tot de Hottentotten: “Hier, rondom Tafelberg, is het nu ons Holland, en daar bij die hooge bergen dat is uw Holland.”

Daarom wordt die streek tot op dezen dag genoemd: “Hottentotsch-Holland”. De Hottentotten waren intusschen niet kruimelig in het landverkoopen, want zij dachten: Achter ons ligt de heele wereld, en die is van ons, - maar hoor ik daar niet een vreemd geritsel in het kreupelhout?’

‘'t Is de wind maar,’ zeide een der jonge Boeren, ‘die wat opsteekt.’

‘De Hottentotten,’ hernam de Jong, ‘vergisten zich echter hierin, want na verloop van tijd aan de Vischrivier gekomen, die hier langs ons lager heenstroomt, stootten zij op de Kafferstammen als op een ijzeren muur. Nu zaten zij in het zuiden door de Boeren en in het noorden door de Kaffers bekneld; velen hunner staken de zuidelijke grenzen over, en verhuurden zich als veehoeders bij de Boeren, terwijl de anderen, in ongeregelde benden langs de grenzen zwervend, naar het westen trokken. Alle volksbewustzijn ging zoodoende verloren en -’

Maar verder kwam de Jong niet, want allen waren plotseling opgerezen.

‘Een tijger,’ fluisterde Dirk, ‘daar, in het kreupelhout!’

Het was afgesproken geweest, dat voortaan met het oog op de menigvuldige sporen van wilde dieren, die men had ontdekt, elken nacht door twee personen de wacht zou worden betrokken. Voor dezen nacht waren Gert Kloppers en zijn zoon Dirk met die taak belast, en met dat doel hadden zij geladen geweren bij zich.

De tijger had zich verraden door het knakken der twijgen, en nu zagen ook de anderen de vage omtrekken van het roofdier tusschen het donker gebladerte schemeren. Zijn oogen blonken in de duisternis als twee gloeiende spijkers.

Terwijl allen met gespannen aandacht naar die gloeiende spijkers staarden, legde Dirk voorzichtig aan.

‘Raak hem tusschen zijne oogen,’ zeide Gert Kloppers zacht, terwijl hij zijn eigen geweer ook aanlegde.

[p. 46]

Dirk knikte en brandde los.

Met een akelig gehuil beantwoordde de tijger het schot.

Hij deed een geweldigen sprong, maar midden in den sprong viel hij met een harden slag tegen den grond.

Dirk had hem genoeg gegeven.

Voorzichtig slopen de Boeren nu met toortsen naderbij, en wachtten bedaard zijn laatste stuiptrekkingen af. Toen het roofdier dood was, onderzochten zij in de eerste plaats de plek, waar de kogel was doorgedrongen. Dat is altijd hun eerste werk. Voor zij de waarde van den buit taxeeren, gaan zij de waarde van het schot taxeeren.

‘Een mooi schot,’ zeide de achttienjarige Kees Bouwer tot Tijs, den zoon van ouderling de Jong.

Dat Kees deze opmerking bepaald aan Tijs de Jong maakte, had een bijzondere reden. Kees was wat plaagachtig van natuur, en hij wist, dat er tusschen Dirk Kloppers en Tijs eenige naijver bestond op het punt, wie van beiden het beste kon schieten. Trouwens wat de edele schutterskunst betreft, zijn de jonge Afrikaansche Boeren altijd eenigszins jaloersch op elkander.

‘Zoo goed kunt gij het toch niet,’ liet Kees er minder edel op volgen.

‘Och,’ zeide Tijs, de schouders ophalend, ‘'t is een gelukkig schot.’

‘'t Is een meesterlijk schot,’ antwoordde Kees, ‘en tegen Dirk moet je 't afleggen.’ ‘Goed, laat me 't dan afleggen,’ zeide Tijs wrevelig, en het gezelschap den rug toekeerend, riep hij: ‘Wel te rusten, en zegen met den tijger!’

Toen ging hij naar zijn tent, en wierp zich ontstemd op een bos hooi neer. Maar spoedig viel hij in slaap en droomde van wilde avonturen met tijgers, leeuwen en olifanten.

Ook de anderen zochten nu spoedig hunne tenten op. Men gaf elkander de hand, terwijl Gert Kloppers en Dirk nieuwe brandstof op het vuur wierpen en zich voor de koude met een schapenvacht dekten.

Van achter het gebergte klom de maan thans op in stille majesteit, en terwijl de toppen der bergen en de velden baadden in haar zacht glanzend licht, hing boven de spleten en kloven van het gebergte tastbare duisternis. Witte dampen stegen op, en aan den diep blauwen hemel schitterden de sterren als juweelen op het nachtelijk kleed van den Almachtige.

Maar scherper klonk uit de verte het gehuil der gevlekte

[p. 47]

hyena en de rauwe kreet van den hongerigen panter. Sultan legde zijn kop op Dirk's knie, terwijl hij nu en dan een dof gebrom liet hooren. Maar alles bleef rustig, en zonder verdere avonturen ging de nacht voorbij.

Maar geen acht dagen later had de familie Kloppers een ontmoeting met het geweldigste aller roofdieren, den leeuw, waarbij het geen haar had gescheeld, of de kleine Hannie was het slachtoffer geworden.