De held van Spionkop. Verhaal uit den Boeren-oorlog (1899-1902)

2. Een Onderhoud.

Op een hoogen heuvel, in de schaduw van een sterken eik, stond Louis Botha, de wakkere Transvaalsche generaal, en hij tuurde naar het Zuiden. Hij stond daar in den vollen glans van zijn mannelijke kracht: de flaphoed iets naar achter geschoven op het hoofd, de korte pijp in de hand, de broekspijpen in de ruiterlaarzen, de valkenoogen naar de verte gericht.

Hij geleek op den eik, in wiens lommer hij stond: sterk, krachtig en trouw.

Hij was in 1864 in dit Natal, in het stadje Greytown, onder de Engelsche vlag, geboren, en toen zijn moeder den kleinen Louis in slaap suste, kon zij niet vermoeden, dat hij nog een der ridders zou worden van de Afrikaansche vrijheid.

[p. 30]

De ruige kop van een kleine pony werd thans boven een der omringende heuvels zichtbaar, en ros en ruiter waren spoedig duidelijk te onderscheiden.

Er kwam een trek van voldoening op het gelaat van den generaal.

‘Eindelijk,’ zeide hij: ‘eindelijk!’

Geen vijf minuten later stond Louis Wessels vóór hem, den generaal hartelijk de hand schuddend.

‘Kom, laten we hier gaan zitten,’ meende Botha; ‘het zit bij die geduchte hitte hier heerlijk in het dichte lommer.’

Zoo zetten zij zich dan naast elkander neder in het lange gras, staken de pijpen aan, en praatten als twee vrienden samen.

't Was ook geen wonder - zij waren vrienden in de diepe, innige beteekenis van het woord, en al werd Louis Botha reeds beschouwd als de toekomstige opperbevelhebber, zoo de grijze, aan een maagkwaal lijdende Piet Joubert mocht komen te vallen, en al was Wessels slechts veldkornet, dan kon dit aan hun warme vriendschap toch geen afbreuk doen.

‘Hoe staat het ginds?’ vroeg Wessels, met de hand achterwaarts wijzend, naar Ladysmith, van waar nu en dan de dreun van een kanonschot door de ijle lucht over kwam.

‘Niets bizonders. Wij bakkeleien soms met elkander, om niet in slaap te vallen, en dat is alles - wat voor nieuws breng jij mee?’

De jonge jager vertelde met eenige uitvoerigheid het groote gevaar, waarin hij had verkeerd, en prees de wakkerheid van vrouw Potgieter, die hem in de kist, en vervolgens in de kast had verborgen.

Louis Botha moest er hartelijk om lachen.

‘En hoe is de stemming onder de Natalsche burgers?’

[p. 31]

‘Velen zijn ons welgezind, maar wij moeten flinke, stoute daden doen, om hen uit den hoek te krijgen.’

‘Natuurlijk,’ meende de kommandant, en hij staarde peinzend naar de verte, waar de rookpluimen van eenige eenzame boerenhoeven langzaam omhoog kronkelden.

‘Zal ik je eens wat zeggen, Wessels? Ik ben een geboren Nataller, en ik ken mijn volkje. Zij zouden zich bij geheele kommando's scharen onder onze vlag, indien wij krachtige stooten konden doen.’

Wessels zweeg en keek den spreker vragend aan.

‘Wat is het geval?’ ging Botha voort. ‘Toen het gevaar voor een vijandelijken inval ons bedreigde, zijn onze burgers naar de grenzen gestormd met een geestdrift en een vaderlandsliefde, die ons verbaasden. Het zijn dagen geweest van een groote, nationale opwekking, die tot groote dingen in staat kan stellen, als de oorlog zich tot eenige weken beperkt. Maar....’

Hij hield even in.

‘Maar - het wordt anders, als de oorlog van langer adem wordt. In de eentonigheid van den veldtocht bluscht de geestdrift. Het is nòoit anders geweest, en het zal ook wel nòoit anders worden. Onze artillerie en onze bereden politie hebben in dezen oorlog bewezen, dat militaire oefening en krijgstucht van onze Afrikaners soldaten kunnen maken, die voor de beste soldaten der wereld niet behoeven onder te doen, doch onze kommando's missen natuurlijk die krijgstucht, en laten zich in hun ongebreideld vrijheidsgevoel weinig gezeggen.’

‘Gij zijt niet vroolijk gestemd vandaag, Generaal.’

‘Er spookt ons volk een illusie door het hoofd, Wessels, doch het is niets dan een illusie.’

‘Wat bedoelt ge?’

[p. 32]

‘Onze burgers verwachten de tusschenkomst der groote mogendheden, doch 't is een ijdele verwachting.’

‘Ze zullen toch wel bloed voor 't hart krijgen, als ze zien, dat de van gouddorst jankende wolf ons te machtig wordt.’

Botha trok de breede schouders op.

‘Ik weet het niet,’ zeide hij. ‘Chamberlain heeft zich van de onzijdigheid der christelijke mogendheden verzekerd, vóórdat hij dezen oorlog begon, en de christelijke regeeringen van Europa laten ons gerust dood bloeden, als de verontwaardiging der volkeren hen niet te machtig wordt.’

Hij klopte zijn korte houten pijp uit.

‘De hoop op Europeesche of Amerikaansche tusschenkomst is niets dan asch,’ zeide hij: - ‘dáár ligt het!’

En hij wees met den vinger naar de asch, die uit zijn pijp was gevallen.

Hij stutte het hoofd in de hand en zuchtte.

Wessels verstond den generaal, omdat de almachtige God in zijn eigen hart, evenals in dat van Louis Botha, de vlam der vaderlandsliefde krachtig had ontstoken, en beider ziel was zeer bekommerd over het lot van hun vaderland.

‘Was er nog maar strikte onzijdigheid,’ ging Botha voort: ‘maar zij heulen met den Engelschen geweldenaar, leveren hem paarden en muildieren, schenden de neutraliteit, en verraden dit kleine Boerenvolk voor een handvol goud.’

Hij wachtte even, om dan voort te gaan: ‘Daarbij hebben wij in onze gelederen halven en halfslachtigen, twijfelmoedigen en lafhartigen, Laodiceërs en verraders, en mocht de tegenspoed komen, dan zult ge zien, hoe de moed van vele burgers zal verstuiven als kaf voor den wind.’

[p. 33]

‘Maar de Gideonsbende, de kern van het volk, zal stand houden,’ zei de jonge jager met klem.

‘Ja, dat zal zij, in de mogendheid des Heeren!’ riep Louis Botha.

Hij rukte zich los uit zijn zwaarmoedige gepeinzen, stond op, en een ontembare geestkracht deed zijn valkenoogen tintelen.

‘Wij hebben het recht aan onze zijde, Wessels; wij hebben den God onzer vaderen, Die voor ons is geweest een toevlucht van geslacht tot geslacht, aangeroepen als den Scheidsrechter in dezen gruwelijken oorlog, en wij zullen 't nìet opgeven, en wij zullen 't nòoit opgeven, omdat wij verdedigen het heilige pand, dat de Heere aan onze handen heeft toevertrouwd. En nòg hebben wij slechts ééne nederlaag geleden - bij Elandslaagte, terwijl onze vlag zegevierend wappert bij Mafeking, bij Kimberley, op de grenzen der Kaapkolonie en hier bij Ladysmith. Wij zullen onzen standaard verder dragen het Zuiden in. Morgen rukken wij op naar Escourt - morgen!’

‘Kan ik mee, generaal?’

‘Natuurlijk gaat gij mee. En wij zullen de Vierkleur nog eens laten wapperen in 's vijands land, dat het zoo'n aard heeft - voor mijn part tot aan Durban, tot aan den Oceaan!’

Zijn gestalte scheen te rijzen; de geestdrift kleurde zijn door de zon verbrande wangen, en deed het vuur in het hart van Louis Wessels vlammen. Hij schudde de zwaarmoedige gedachten van zich af als een akelige nachtmerrie, en zijn jonge moed zag zijnen held reeds aan de spits van gevleugelde kommando's, die niet te keeren waren: door bergen noch rivieren, door lyddietbommen noch vijandelijke legers, voortjagend en voortstormend in een onmetelijken zegetocht, de vijanden voor zich uit drij-

[p. 34]

vend als de orkaan het dorre gebladerte in den herfst....

Maar het was slechts een vizioen, een schitterend vizioen, en het duurde niet langer dan een oogenblik.

‘Heden avond is het krijgsraad, Wessels; jij zult daar met de andere verkenners, die reeds terug zijn, verslag afleggen van je tocht.’

Zij daalden nu samen den heuvel af, en bereikten Botha's grooten voshengst, die gekniehalsterd was.

‘A propos,’ meende de generaal, in het zadel stijgend: ‘heb jij ook niet een vos gereden?’

‘De Rooibaatjes hebben hem mij afhandig gemaakt, Generaal.’

‘Zoo - dat is niet mooi van onze Rooibaatjes. En hebben ze jou dat aftandsche, suffe beest er voor in ruil gegeven?’ vroeg de generaal, naar de pony wijzend, die met droefgeestig neerhangenden kop lusteloos naast zijn meester voortstapte.

‘Dat hebben ze niet eens gedaan, Generaal - ik heb dat beest onderweg opgedaan.’

‘Zulke schelmen,’ lachte Botha: ‘nu, we zullen zien, of we jouw vos niet terug kunnen vinden aan den overkant van de Tugela.’

Hij sloeg met de karwats de muggen weg, die om den kop gonsden van zijn paard, en reed snel heen.

De jonge jager keek hem nog even na.

‘'t Is een veldheer,’ zeide hij langzaam: ‘een geboren veldheer, een veldheer bij de gratie Gods!’

Toen nam hij het oude beest bij den teugel, en leidde het stapvoets naar het kamp der Boeren.