Dat stomme economenvolk met zijn heilige koeien

[p. 162]

39. Poujade herleeft onder de studenten^*

Een van de platste waarheden omtrent de collectieve voorzieningen is, dat ergens iemand woont die er voor moet betalen, en dat hij dat in de regel niet erg prettig vindt. Zeer onzeker daarentegen is of deze onlustgevoelens iets te maken hebben met het profijt, dat de betaler heeft van de voorziening. Alva liet de opbrengst van de tiende penning niet ten goede komen aan degenen van wie het geld afkomstig was, en de invoerrechten die de Britten hieven op de thee die ze de Amerikaanse koloniën binnenbrachten werden evenmin besteed op een manier die de bewoners van Boston het gevoel gaf dat hun belangen zichtbaar werden gediend - in beide gevallen kwam er oorlog van.

Maar tegenwoordig krijg je wel eens de indruk dat juist bij aanwijsbaar profijt meer protest tegen de betaling wordt aangeheven. De loonbelasting wordt zonder veel gemurmureer gedragen (en afgewenteld) maar o wee als de PTT en het spoor duurder worden - de ingezonden stukken zijn niet van de lucht.

De verhoogde collegegelden worden besteed aan de universiteiten en zijn bedoeld als een kleine vergoeding van gemaakte kosten. Toch hebben velen er iets tegen - ze hadden liever gezien dat anderen dan de studenten dat geld op tafel legden. Deze opvatting komt vooral voor bij de studenten zelf, die ex-minister De Brauw bij voorkeur hebben afgeschilderd als ware hij de tweede Alva.

Wij hebben hier te doen met een bijzonder geval van de algemene regel, dat belastingen bij voorkeur door de anderen moeten worden betaald. Deze wens leeft ook bij het wegverkeer, de aangeslagenen in de vermogensbelasting (het rendement is toch al vrijwel nihil), de betalers van kijk- en luistergeld, de vennootschappen (de vennootschapsbelasting is samen met de inkomstenbelasting, een dubbele heffing), de getrouwde vrouwen, de ongetrouwde vrouwen en mannen, de lagere inkomenstrekkers (belastingvrije voet moet omhoog) de middengroepen (altijd het kind van de rekening) en de hoge inkomenstrekkers (het moordende marginale tarief).

Nu spreekt het vanzelf dat de argumenten van al deze groepen moeten worden aangehoord. Zij hebben allemaal wel een beetje gelijk. Iedere belasting is een verkeerde belasting, dat kan ik bewijzen; en de belanghebbenden kunnen het nog beter. En zelfs al steken eigenbelang en kortzichtigheid aan alle kanten door hun redenering heen, dit is een vrij land, en wie wil protesteren en demonstreren moet het vooral niet laten. Mocht het overbelaste wegverkeer met zijn vrachtauto's dwars op de weg gaan staan dan haalt de politie ze wel weer

* Het Parool, 17 juli 1972.

[p. 163]

weg, en mochten studenten de universitaire gebouwen bezetten dan laten we ze daar stil zitten - dat is tenminste de praktijk.

Maar intussen gaat de belastingdienst natuurlijk kalmpjes door met de wet uit te voeren. Dat wil zeggen: de fiscus slaat aan, vordert en int, óók van degenen die eigenlijk vinden dat de anderen liever hadden moeten betalen, omdat ‘anderen’ daar nu eenmaal voor gemaakt zijn. Wie niet betaalt krijgt last, en dat moet ook, want waar blijven we anders.

Hier nu kan een kink in de kabel komen. Tot nog toe heeft de ANWB zijn leden niet aangeraden de wegenbelasting onbetaald te laten passeren. Zou dat wel gebeuren dan zou de controle stellig voor moeilijkheden komen te staan. Als de ondernemers de loonbelasting niet langer afhouden en afdragen kunnen we een financiële chaos verwachten en misschien gaat de loonbelasting dan wel evenzeer naar de haaien als de loonbeheersing. Zulke dingen zijn nog niet gebeurd. Weliswaar heeft in Frankrijk de heer Poujade een poging ondernomen om de middenstand in belastingstaking te laten gaan, maar 't is hem niet gelukt.

Daarom kijk ik met veel belangstelling uit naar het succes van de poujadistische propaganda die thans onder studenten wordt gemaakt. De activisten, verenigd in het Landelijk Overleg Grondraden (LOG), proberen een grootscheepse actie op gang te krijgen - betaal het oude collegegeld, niet het nieuwe - om de administratie te ontwrichten en de tachtigjarige oorlog tegen de universitaire regenten in te luiden.

Enkele universiteitsbestuurders hebben al bij voorbaat aangekondigd dat ze wanbetaling niet kunnen of willen tegengaan. Dat kan interessant worden. Hoewel ik zelf, als voorstander van inkomensnivellering, ook voorstander ben van een collegegeldverhoging (duizend gulden lijkt me aan de lage kant) betrap ik me toch af en toe op de stille hoop dat deze fiscale boycot succes heeft. Het zou aardig zijn om te weten of de ondernemers van het wegverkeer, de aangeslagenen in de vermogensbelasting, de tv-kijkers en de vennootschappen het voorbeeld volgen. En misschien komt straks het NVV de universiteit bezetten en stuurt de studenten naar huis - dat zou eigenlijk logisch zijn.

Uiteraard zullen de aanstichters van de boycot ongaarne met de vulgaire heer Poujade worden vergeleken - zij vinden immers hun motieven veel edeler. Maar daarbij moet niet worden vergeten dat de Franse stakingsoproep werd ingegeven door de alleszins nobele wens, de middenstand te redden uit de fiscale wurggreep. En verder is niet iedereen er van overtuigd dat het zo wenselijk is, de strijd tegen een kabinet binnen de universiteit te voeren.

Er bestaat een theorie dat de hele duizend-guldenkwestie door de bewuste klassenstrijders als een voorwendsel wordt gebruikt om de herrie weer eens goed op gang te krijgen, nu dat langs andere weg niet is

[p. 164]

gelukt. Zoveel is zeker dat de geslaagde democratisering verscheidene activisten oprecht verdriet doet. Maar dan deden zij er beter aan eerlijk voor hun bedoelingen uit te komen: zij willen, dat het op de universiteiten hard tegen hard gaat, want alleen dan komen de ‘concrete verhoudingen van het kapitalisme’ aan het licht. Zolang zij dit marxistische uitgangspunt niet duidelijk uitspreken lijkt de vergelijking met Poujade niet onrealistisch.