Hier beghinnen de sermonen oft wtlegghingen op alle de evangelien vander vasten, metter passien, alsomen die inder kercken houdt zeer costelijck wtgeleyt

Opten vrijdach Joan .xi.

Daer was een crancke genaemt Lazarus van Bethanien, int casteelken Marie ende Marthe sijns susters. Ende het was die Maria die den Heere ghesalft hadde met salue, ende sijn voeten ghedroocht hadde met haren hayre, wiens broeder Lazarus cranck lach. Daerom

[p. 263]

seynden sijn susteren tot hem segghende. Heere, siet, den welcken ghi liefhebt, die is cranck. Doen Jesus dat hoorde, seyde hi. Dese crancheyt en is niet totter doot, mer totter eeren Gods, op dat de sone Gods daer doer geeert soude werden. Ende Jesus hadde lief Martha, ende haer suster ende Lazarum. Als hi nv hoorde dat hi cranc was, bleef hi twee daghen in de selfde plaetse. [(V viij) v^o] Daer na seyde hi tot sinen discipulen, Laet ons weder in Judeen gaen. Die discipulen seyden hem. Meester, nv laetste sochten v die Joden te steenigen, ende wildy daer weder gaen? Jesus antwoorde: En sijn daer niet twaelf vren inden dach? Wie des daechs wandelt, die en stoot hem niet, want hi siet dat licht deser werelt, maer wie des nachts wandelt, die stoot hem, want daer en is gheen licht in hem. Dit sprack hi, ende daer na seyde hi haer. Lazarus onse vrient slaept, ende ic ga om hem te verwecken vanden slape. Doen seyden sijn discipelen Heere ist dat hi slaept, so sal hi genesen. Maer Jesus seyde dat van sinen doot, ende si meynden dat hi dat seyde vanden lichameliken slaep: daerom seyde Jesus openbaer tot haer: Lazarus is gestoruen, ende ic verblide om v

[p. 264]

dat ick daer niet geweest en ben, op dat ghi gelooft, mer laet ons tot hem gaen [X r^o] Doen seyde Thomas die daer ghenaemt is tweelinck, totten discipelen. Laet ons ooc gaen ende steruen met hem. Doen quam Jesus ende vant hem dat hi vier dagen inden graue gelegen hadde. Ende Bethanien was na bi Jerusalem ontrent vijftien stadien. Ende veel vanden Joden waren gecomen tot Martham ende Mariam om haer te troosten van haren broeder. Als Martha hoorde dat Jesus quam, ginc si hem te gemoete, ende Maria bleef thuys sitten. Doen seyde Martha tot Jesum, Heere, waerdi hier geweest, mijn broeder en waer niet ghestoruen, maer ick weet oock noch wat ghi van God begeert, dat sal v God gheuen. Jesus seyde tot haer, V broeder sal verrijsen. Martha seyde tot hem. Ic weet wel dat hi verrijsen sal inder verrijsenisse ten ioncsten daghe. Jesus seyde tot haer, Ic ben de verrisenisse ende dat leuen, wie in mi ghelooft, die sal le- [X v^o] uen, al waert oock dat hi storue, ende wie daer leeft ende ghelooft in mi, die en sal niet steruen inder eewicheyt, Gelooft ghi dat? Si seyde: Heere, ia ic hebbe gelooft dat ghi Christus de sone Gods sijt die toecomende was in de werelt.

[p. 265]

Ende als si dat geseyt hadde, ginck si wech ende riep haer suster Mariam heymelic seggende: De Meester is daer, ende roept v. Als si dat hoorde, stont si haestelic op, ende quam tot hem, want Jesus en was noch int casteelken niet ghecomen, maer hi was noch op de plaetse daer hem Martha te gemoet quam. De Joden die bi haer inden huyse waren ende haer troosten, als si sagen dat Maria haestelic op stont ende wt ginc, sijn si haer na geuolcht, segghende: Si gaet tot dat graf om te weenen. Als nv Maria quam daer Jesus was, hem siende, viel si tot sijn voeten, ende seyde tot hem: Heere, waert ghi hier gheweest, mijn broeder en [X ij r^o] waer niet gestoruen. Als Jesus haer sach weenende, ende de Joden die met haer quamen oock weenende, so versuchte hi inden geest, ende verstoorde hem seluen ende seyde: Waer hebt ghi hem geleyt? Si seyden Heere, coemt ende sietet. Ende Jesus wert weenende. Doen seyden de Joden. Siet, hoe lief hadde hi hem. Ende somige van haer seyden. Heeft hi de blinde haer oogen op gedaen, en conde hi dan niet maken dat dese niet en waer ghestoruen? Ende Jesus versuchte weder in hem seluen, ende quam

[p. 266]

totten graue, ende twas een speluncke, ende daer was een steen opgeleyt. Jesus sprac, heft den steen af. Doen seyde Martha de suster des verstoruen. Here, hi stinct, want hi is van vier dagen. Jesus seyde tot haer: En heb ict v niet geseyt, waert dat ghi geloofde so suldi sien de glorie gods. Doen hieuen si den steen van daer die gestoruen lach. Ende Jesus hief sijn oogen op ende sprac: [X ij v^o] Vader ic danck v dat ghi mi gehoort hebt, doch weet ic dat ghi mi altijt hoort, maer om des volcs wille dat hier staet, heb ict gheseyt, op dat si souden geloouen dat ghi mi gesonden hebt. Als hi dit gheseyt hadde, riep hi met luyder stemmen: Lazare coemt wt. Ende die gestoruen was quam wt, gebonden met grafdoecken aen voeten ende handen, ende sijn aensicht was bewonden met een sweetdoec. Jesus seyde tot hen lieden: Ontbindt hem ende laet hem gaen. Ende veel vanden Joden die tot Mariam gecomen waren ende saghen wat Jesus dede, gheloofden in hem.

In dit Euangelie leert ons Christus ten eersten dat hi niet viant en is, dien hi siecten van buyten ende van binnen toeseynt. In dien dat hi Lazarus die sijn sonderlinge vrient was, siec liet liggen ende ooc den natuerliken doot steruen, op dat wi dat niet voor viantschap met murmu-

[p. 267]

ratie vanden Heere en souden nemen te ontfangen, mer voor daldermeeste vrientschap met dancbaerheyt, ia als een costelick heylichdom, dat wi niet weerdich en sijn aen te tasten, als ons God crancheden, doot, ende alderhan- [X iij r^o] de teghenspoet toeseynt, om dat hi weet dat ons so alder orborlicste is, ende hem alder eerlicste. Ten anderen, in dien dat sijn susters tot Jesum seynden, ontbiedende hem. Heere, siet dien ghi lief hebt, die is cranc, Heeft hi ons geleert, want wi alle susters ende broeders sijn, die eenen oprechten Vader inden hemel hebben. Matt .xxiij. Als wi hooren dat yemant siec in lijf oft in siele is, dat wi vanden Heere sullen nemen hem alle behulp te doen, dat wi vanden Heere gehebben connen, ende dat wi niet en vermogen dat wi dat aen eenen anderen sullen versoecken op dat onsen naesten geholpen werde, aen de gene die rijc sijn, want daer toe heeft hi de somige rijcdom verleent, op dat si de behoeuende daer mede dienen ende helpen souden. Merckt dat si niet eerst totten medecijn noch ooc tot de sancten, mer eerst tot Christum selue seynden, wil hi dan door den medecijn als een instrument wercken, dat en salmen niet verachten, wetende dat die de siecten alleen opleyt, ooc alleen af nemen mach. Mer alst sodanigen sake is, die God alleen aengaet, die sullen wi aen Christum versoecken, hem gheen tijt noch mate stellende, mer hem slechs den noot te kennen geuende in geheelen betrouwen, ende in vasten gelooue, dat hi dien mensche niet en haet al schijnet, mer sonderlinghe bemint, die hi met teghenspoet slaet, midts welcken gelooue ons God meer verwect dien behulp te doen, dien wi gheloouen dat God so lief heeft, hoe souden si dan gelaten die god lief hebben, si en souden hem ooc liefde bewijsen, seggende: [X iij v^o] Heere ouer siecte

[p. 268]

ende gesontheyt, ouer doot ende leuen, ende alle creatueren, die ghi lief hebt, welc ghi hem met desen dierbaren schat des lijdens te schencken bewijst, die leyt cranc, siet den noot, ende gewerdet ghi voort daer mede. Weder ghi dese crancheyt in ende met hem wt puerder liefden lijdt, oft dat ghi hem daer tot uwer eeren af verlost, dat setten wi in v godlike wijsheyt, hoe dat uwer liefden sal belieuen te voegen. Jesus dit hoorende seyde hi: Dese crancheyt en is niet totter doot, mer totter glorien Gods, op dat de sone Gods daer door geeert soude werden. De crancheyt en was niet totter bliuender doot, want Christus wilde hem verwecken, oock so en heet Christus de natuerlicke doot, die ons om ons eerste ouders sonde opgeleyt is, nymmermeer de doot in die geloouigen, want hi heeft haer cracht met sijn doot gebroken. Ende daerom was Christus beloeft dat hi daer af ende van alder wraken om der sonden wil ons opgeleyt, soude verlossen. Niet dat wi gheen lijden en souden hebben, maer om dat ons niet so swaer en soude vallen, als wi sijn liefde aensiende, gewillich werden geerne om sijnder liefden te lijden, ooc aenmerckende dat wijs dan niet en dragen, mer Christus in ende met ons. Dan en is tlijden eenen geloouigen niet tduysenste deel also swaer als een ongeloouige. Ooc niet dat wi in sonden steruen, maer dat de doot de geloouige so hert niet aen en mach comen, die gelooft dat Christus haer gewelt met sijn doot ghebroken heeft, die haer wreetheyt ende [X iiij r^o] hare scherpe angel alleen te recht geuoelt heeft voor sine geloouige, Ooc heeft hise daer af verlost, om dat si de sielen der gheloouiger niet schadelic noch veruaerlic en mach sijn, mer seer orborlic ende begeerlic als een duere open gedaen om te verhuysen wten kercker des lichaems, in

[p. 269]

tvrolike vaderlant, Roepende met Paulo Phil .i. Rom .vij. Ic begeere ontbonden te sijn, ende met Christo te wesen, welc niet te recht geschieden en mach, ten si dat dese leemen wandt ons lichaems door de doot gebroken werde. Daerom so roept de geloouige siele noch met Paulo Ro .vij. Wie sal mi van desen dootliken lichaem verlossen, mer den ongelouigen is de doot veruaerlic, om dattet teergelt daer si op betrouwen, dat sijn haer goede wercken ende verdienten te cleyn valt, ia dan sien si dat al hare goede wercken sonden sijn, welc si nv niet en willen geloouen, ende daerom vertwijfelen ende mishopen si dan. Och wist de mensch hoe sorchlic dattet is op eygen wercken te betrouwen, hi en soude van den duyuel also seer niet veruaert sijn als van dien betrouwen, Seer troostelic ist ooc dat God door ons quaet als doot, siecten ende alle wrake die ons om der sonden wil opgeleyt wert, gheeert wert, ooc in onse inwendige crancheden ende gebreken tegen die stercheden ende heylicheden der werelt, want i. Cor .i. staet. God heeft die crancke dinghen vercoren, op dat hi de stercke beschamen soude. Daerom so is dat cruyce een instrument der glorien Gods. Hierom, elcken die een cruyce [X iiij v^o] opgeleyt is na sinen roep, di salt vanden Heere nemen te dragen, als een instrument daer God door geeert sal werden, al duncket hem dicwil contrarie. Ende dat sijn al goede wercken, hoedanich si schijnen, die God den mensche in sijnen staet voor een cruyce opleyt. Die anders soect of een ander maniere van leuen, die doolt wt den rechten wech. Die in desen rechten wech staende sal blijuen, dien moet Christus voorgaen, als een columne der wolcken ende viers den kinderen Israel voorginc inder woestijnen. Exo .xiij. Dat is, Christus moet ons eenen moedt ende stercheyt met sijnen woorden geuen,

[p. 270]

dat wi geloouen dat wi door den goeden genadigen wil ons Vaders geproeft werden, niet twijfelende, onse getrouwe Vader sal onse lijden door sijn genade wel tot eenen salighen eynde voluoeren, Ende sulcken is proeuinge geen proeuinge. Desen goeden wille en connen wi niet bekennen dan in Christo dat is, ten si dattet herte door dwoort Christi geuesticht werde, so dat wi geloouen dat wi instrumenten der glorien Gods sijn. Die van desen genadighen wille Gods twijfelen, die en lijden de proeuinge niet inden geloue, mer peynsen. Ezec .viij. De Heere en siet ons niet ende heeft onse aerde verlaten. Ten derden, Jesus beminde Mariam, Martham ende Lazarum, daerom so en quam hi niet terstont, mer beydde twee dagen tot dat Lazarus doot was, om dat hi haer gelooue soude oeffenen ende stercken, Ooc principalic om dat si haer geheelic ende grondelic den godliken wille soude resig-[(X v r^o] neren, ende haer ghetroosten watter af comen mach, welc de sommige een vre of eenen dach of langer vanden Heere nemen te doen, mer God wilt totten eynde toe hebben, gefigureert int oude testament bi dien dat God geboot den steerte metter beesten te offeren. Leui .iij. dat is totten laetsten toe, ende watter ten eynde af comen mach, tsi leuen oft doot, deruen oft bederuen. Hierom vertooch Christus dat so lange, Ende dat is ooc de sake noch, waerom God dicwil lange vertrect ons bi te staen, te verlossen ende te verhooren in wtwendigen ende in inwendigen saken, om dat hi ons geerne tot dier grondigher duechde der gelatentheyt, resignatien of ouergeuen soude brengen, dat is, dat wi vanden Heere souden nemen, ons geerne ouer te geuen altoos in de tegenheyt, quaet, ende onsalicheyt eewelic te blijuen, het si wtwendich of inwendich onse siele also verliesende, so veel als

[p. 271]

ons selfs oft onsen profijte oft salicheyt aengaet, getroost wesende watter na coemt. Also lange als de mensche so verre noch niet gebracht en is, so ist noch al vleesch ende nature dat in hem leeft, ende niet geest. Ende dat bewijst hem God somtijden, daer mede dat hi hem niet en verhoort, ende hem ende de sijne in pericule laet comen gelijc hi Lazarum hier liet steruen, daer si hem niet in ouer en wilden gheuen. Och waert dat dit wel geleert werde, hoe menich mensche soude lichtelic door alle quellagien ende onsalicheyt comen, daer hi nv al sijn leefdagen in blijft, ende so ongelatender of qualicker gheresigneert hi daer in is, so [(X v) v^o] hi in meer ende in onsaliger coemt, Want daer en is so onsalighen quaet niet, God en wil dat die mensche van sijnen wegen ende van sijnder vrienden wegen, ia van alder creatueren wegen daer in geresigneert ende ghelaten sta, Noch daer en is so saligen volmaecten goet noch duechde niet, God en wil dat de mensche van hem neme, hem grondelic ouer te geuen, dat alle sine leefdagen, ia inder eewicheyt te deruen, also veel als hem oft den sijnen oft den creatueren aengaet, maer dan so begeert God dat selue in ende met den menschen, alleen om dat God eerlic is, ende dit is dan geest, Want daer wert dan die mensche noch die creatueren niet gesocht, mer alleen puerlic God, die alle dinghen om sijns selfs wille geschapen heeft, gelijc Prouer .xvi. staet, dit meynt Paulus .ij. Cor .x. daer hi seyt, dat niemant dat sine, mer dat Gods is soude soecken. Item .i. Cor .xiij. die godlike liefde en soect dat hare niet, Ende al soect si ander menschen profijt ende salicheyt, ten is niet om der menschen wille, maer om de eere Gods. Hier in en wort niet alleen dat lichaem, maer ooc die siele ende alle creatueren verloren, mer diese so verliest die

[p. 272]

vintse in God Joan .xij. Dit gaet alle wtwendige martyrium ende bloetstorten om Gods wille al so veel te bouen, als die siele ende salicheyt beter is dan den lichame ende alle sijn weluaert. Ooc so laet Christus Lazarum steruen, op dat hi ons soude troosten, dat den gheloouigen geresigneerden noch hope ende goeden raet is int midden der doot. [(X vj) r^o] Ooc ontsiet hem God cleyn wercken te volcomen ende den geloouigen gelaten cleyn hulpe te doen, mer hi begeert wat heerlicx te doen, op dat sijn macht ende goetheyt claerliken blijcken soude. Ten vierden als de mensche also grondelic geresigneert staet, seyt hi tot sijnen discipulen. Laet ons int Jootsche lant gaen, dan wil Christus den mensche helpen wat het cost, Mer sijn discipulen scroemden daer voor seggende: Heere gaet ghi weder derwaerts, daer si v wilden steenigen? Waer mede ons god troost dat hi also goet ende gonstich tot ons is, dat hi onse crancheyt geerne lijt, om ons tot ootmoediger kennissen te houden, ende voor ydel glorie of behagen ons selfs te behoeden. Voort so onderwijstse ende stercse Christus, seggende En sijnder niet .xij. vren sdaechs? ende die inden dach wandelt, en stoot hem niet Recht of hi seggen wilde: En sijt niet veruaert, ghi die mi aenhangt, die tlicht der werelt ben, want al heeft de nacht ydel vreese, den dach en heeft sulcke veruaernisse niet, die in dlicht des daechs dan wandelt, die en stoot hem niet, mer ten is gheenen eewigen dach, dats, den tijt mijns diensts en is niet eewelic, Maer so lange als den tijt mijns diensts duert, en mach ic niet ledich sijn, Ende minen dienst genoech sijnde, ende mijnder roepinge dienende, so en sal ic mi niet stooten. Den nacht en sal voor sijnen tijt niet comen, wat dinc datter geualt, dat sal door den wil Gods geschieden, dien ic diene. Hier leert Christus elcken sinen

[p. 273]

roep volgen, Ende die dien volgen, dat die int licht sijn, ende sullen hen niet stoten, [(X vj) v^o] die sijnen roep ghenoech is, hoe geerne dattet de Duyuel ende de werelt beletten souden, Ende dat de gene die haren roep genoech sijn, al lijden si persecutie, dat God al aenghenaem is. Ten vijfsten, so seyt Christus onse vrient Lazarus slaept, ende ic ga hem opwecken, Ende ic verblijde mi, dat ic daer niet geweest en ben, op dat v gelooue gesterct worde als ghi siet dat ic hem, siec sijnde niet en ghenese, mer vier dagen doot sijnde verwecke, ende dat ick ooc in dat midden der doot tegenwoordich ben ende helpe. Thomas ghelijc Petrus, noch stout, om dat hi noch niet geproeft en was, heeft gheseyt: laet ons met hem gaen steruen. Mer sijn ontrouwe ende onghelooue wort namaels openbaer, op dat wi souden leeren, dat in onser macht niet en is te gheloouen, ende ons niet beroemen, Op dat die hoocheyt (so .ij. Cor .iiij. staet,) der cracht Gods si ende niet wt ons. Ten sesten, so is Jesus gecomen om hem te verwecken, Waer mede Christus ooc tot allen geloouigen gebracht wert, als si dit hooren ende geloouen, haer siele leuende makende, Gelijc hi Jo .v. seyt, seggende: Die de stemme des soons Gods hooren, sullen leuen, Ende hier seyt hi, Die in mi gelooft, al waer hi doot, hi sal leuen, Want gelijc de leeringen der menschen hier niet en vermogen Lazarum te verwecken, al so en mogen si de siele ooc niet verwecken of wt den sonden daer si in gegrauen leyt, noch de begeerte van ende wt den aertschen dingen tot God brengen, maer meer verwerren ende van God verureemden, [(X vij) r^o] maer dat godlike woert verwect alleen de sondige siele, ende trectse wt den stinckenden graue der aertscheyt, ende brengtse tot God, welck ons oock geschiede tot sijnder eeren heerlicheyt. Amen.