Hier beghinnen de sermonen oft wtlegghingen op alle de evangelien vander vasten, metter passien, alsomen die inder kercken houdt zeer costelijck wtgeleyt

Opten dinxdach. Mathei .xviii.

Indien dat v broeder sondiget in v, so gaet ende straft hem tusschen v ende hem alleen. Hoort hi v, so hebdi uwen broeder ghewonnen. Hoort hi v niet, so neemt tot v noch eenen oft twee, op dat alle sake sta in drie of in viere ghetuyghen mont, En hoort hi v niet, so segghet der [(N viij) v^o] ghemeynten. Hoort hi de gemeynte niet, so houdt hem als een Heyden ende tollenaer. Voorwaer seg ick v, wat ghi sult binden opter aerden, dat sal ooc inden hemel gebonden sijn, ende wat ghi ontbinden sult opter aerden, sal ooc inden hemel ont-

[p. 172]

bonden sijn. Noch segge ick v, wat twee onder v eens worden opter aerden, van alle dinc dat si begeeren, dat sal haer geschieden van minen Vader inden Hemel. Want daer twee oft dry vergadert sijn in minen naem, daer ben ic int midden onder haer. Doen ghinc Petrus tot hem, ende seyde: Heere hoe dicwil moet ic dan minen broeder vergeuen, ist ghenoech aen seuenmael? Jesus sprac tot hem. Ick en segghe v, niet seuenmael, maer seuen ende tseuentich mael.

Christus hadde hier voor geleert, datmen niemant scandalizeeren en soude, nv wil hi voort in dit Euangelium leeren, oft yemanden misdaen waer, hoe hi hem daer inne hebben sal, seggende. Ist dat v broeder tegen v, dat is tegen de gemeynte sondi- [O r^o] ghet, want dat is de maniere des godliken monts dat hi de gemeynte in dat getal van eenen aenspreect, om dat si eenen sin, wil ende ghemoet in Christo behooren te hebben. Gelijc Deu. xxxij. ende Psal .lxxx. ende in veel plaetsen der heyliger scrift also heetet hi hier tegen v, tegen de gemeynte. Indien dat hi seyt, sondicht, daer mede wil hi, dat dit niet en sal geschieden dan om sonde, ende niet om schult van gelde, oft om eenige ander dingen die gheen sonde en sijn. Mer alst sonde is, dat is tegen tgene dat God geboden oft verboden heeft so gaet, dat is, en loopt niet met eenen haestigen grammen sin oft smadelike woorden, mer met goeden coelen sinne ende ghesaetten moede, met vriendeliker herten. Want so Jacob .i. staet. Die gramschap

[p. 173]

des menschen en werct gheen rechtueerdicheyt, dat is, niet om dat vertoornt is, mer eyghen wrake ende onrechtueerdicheyt, Om aldus te gaen met ghesaetheyt, so is van noode dat die mensche vanden Heere neme eerst sijns selfs quaetheyt aen te sien, so beuint hi ten eersten, dat alte cleyne is, dat de misdadige gedaen mach hebben bi sijns selfs quaetheyt, dien God veel meer gracien ende behulps gedaen heeft, dan den genen dien hi vermanen sal, ende dat hi tghene daerom hi hem berispen sal, dicwils selue gedaen heeft, ende al en hadde hijs metten wercke van buyten niet gedaen dat hijt dicwils metter herten oft begheerte ghedaen heeft, oft en heeft hijs niet derren begeeren dat hi dat meer wt schaemten van biechten oft wt [O v^o] vreesen, oft om loon gelaten heeft, dan om Gods wille, welc voor Godt gesondicht is, Ende oft geen van al desen geschiet en ware, dat dat sijn schult niet en is, mer Gods die dat belet heeft, die hem met sijnder gracien gebonden hadde, dat hijs niet en soude doen. Gelijc dat een dief niet te prijsen is, als hi geuangen ende gebonden is, dat hi dan niet en steelt. Midts desen wert hi wel so coel, dat hi niet seer en loopt, maer wel gracelic gaet, ia dat hi hem ontsiet yemanden te berispen.

Ten anderen, dat hi de sake van die sonden heeft geweest. Want Godt lact dicwils een sonde, om eens anders wille geschieden, om dat hi van sijns selfs weghen daereen verkiesen in heeft, oft om dat hi te wreet ouer de sondaers is, dat hem Godt daer door tot genadicheyt soude brenghen.

Ten derden, dat een creatuerken Gods is, op dat hi daer compassie mede soude hebben als een lidt metten anderen. Wie anders loopt, al heeft sijn naeste tegen de ghemeynte ghesondicht, die doet tegen dit gebot. In welcke onse Heere seyt gaet, ende niet loopt. Ooc tegen de wet der natueren,

[p. 174]

want niemant en soude willen datmen hem also met toornighen gemoede berispte. Ende alsmen aldus gaet om te berispen, so en sals de mensche hem niet pijnen te doen, maer den Heere bidden dat hijt doer hem doe, so het hem alder eerlijcste is, Ende dat hi van binnen wercke, want het is anders al verloren, watmen hem van buyten seyt. Ende dan sal men hem also berispen, vermanen oft straffen, also [O ij r^o] men aldermeest winnen mach, ende den naesten also luttel seer doen, alst de wonde sijnder misdaet toelaet om te genesen. Ende dit sal hi doen, niet in de gemeynte oft daert yemant hoort, mer tusschen haer beyden, hem vriendelic te kennen geuende, hoe verre hi vander broederlicker liefden doelt etc. op dat hi mercken mach dat hi niet anders en soect dan in liefde weder te stichten. Ende diten sal hi niet van sijns selfs wegen doen, maer vander andere wegen, die hi weet dat dese veronrecht heeft. Also soude die een Christen voor des anders onrecht staen om dat te beletten, om dat niemant hem seluen en wreke. Ist dat hi hem dan also houdt van de secrete vermaninge, dat hi dat quaet laet ende sijn schult bekent, ende versoeninge begeert, so en mach hi hem niet blameren oft sijn misdaet yemanden te kennen geuen, mer heymelic verberghen, so salt hem genoech sijn dat hi sinen broeder gewonnen heeft. Mer ist dat hi also verhert is, dat de secrete vermaninghe niet baten en mach, so en sal hi noch niet terstont mishopen, mer hi salder noch een oft twee met hem nemen, op dat hi doer schaemte der andere bekeert werde, ende nochtans niet geheelic gediffameert en werde, mer ist sake dat hi so verhert is dat dat ooc niet en helpt, so en moetmen hem in sijn sonde niet laten, den Heere nochtans voor biddende, dat hi hem kennisse wil gheuen. Mer op dat hi als een vuyl lidt die andere niet

[p. 175]

en bederue, so salment der gemeynten te kennen geuen, en die sal hem noch eens door haren dienaer ver- [O ij v^o] manen. Ist dat hi die ooc niet hooren en wilt, so sullen si hem wt haer gheselschap doen, ende niet anders houden dan eenen Turck ende openbaer sondaer. Welc nochtans niet wt wreetheyt geschieden en sal, mer met herteliker compassien, daerom seyt hi, broeder, Ende dat tot dier meyninge, dat hi doer schaemte bekeert werde, als hi siet dat hem elc schouwet, oft dat hi andere niet met sijnder boosheyt en besmette. Ende dit is dat swaert der Christeliker vergaderinge, dat welcke so staet dat hi noch leuende blijft, die bekeert mach werden, ende dat nochtans die andere de sonde oft siecte der sielen daer niet beulecken noch halen en mogen, om dat hi van haer geselschap gesneden is. Desen sweerde behoort toe niet te verdoen mer te behouden ende genesen. Nochtans so en is dit geen slecht oordeel, want ten si dat si bekeert worden, si sijn voor God verdoemt die also afghesneden sijn. Ende niemant en derf dit verachten, want dat also tot een beteringe ende niet tot een wrake toegaet op der aerden, dat houdt God van weerden inden hemel. Noch God en sal dit nymmermeer breken, ten si dat de verdoemde mensche vanden Heere neme te verdoemen dat hi misdaen heeft, want het en is der ghemeynten vonnisse niet, mer des heyligen gheests doer die gemeynte. Maer als de sondaer de vrolike bootschap der Euangelischer waerheyt hoort, het si in de vergaderinghe oft van eenen alleen, ende hi vanden Heere can gehebben dat te geloouen, ende door dat ghelooue van- [O iij r^o] den sonden tot God te keeren, so is hi voor God ontbonden ende een kint Gods, want so Christus seyt Mar .xvi. Die gelooft die is salich, ende Joan .i. Hi heeft haer macht gegeuen

[p. 176]

kinderen Gods te werden. Mer ist dat hi dat niet en gelooft, so is hi ghebonden ende een kint der verdoemenisse. Dit sijn de rechte slotelen, te weten, dat godlick woort der vroliker bootschap, ende dat ghelooue daer in, Desen sluetel heeft Christus Petro beloeft, ende ooc ghegeuen, niet Petro seluer, maer der gemeynten in Petro. Also hier wel blijct, gelijc oft een vader onder sijn kinderen een hadde die wat ghedaen oft geseyt hadde dat den vader seer wel aenstont, seyde. Jan oft Peeter ghi sijt een goet knecht, ic wil v een schoone rijcke huysvrouwe gheuen. Daer mede en meynt de vader niet dat hi den anderen sone ooc sulcken huysvrouwe niet en wil geuen, mer hi doet den anderen dat ooc metter daet. Also heeft Christus de slotelen Petro ooc beloeft Mat .xvi. mer hi en heeft hem niet verbonden dat hise den anderen niet en soude gheuen, want hi heeftse haer hier alle metter daet gegeuen, seggende: Al dat ghi lieden bindt etc. Dat Christus Petrum niet alleen en meynde, dat blijct, want Petrus antwoorde voor alle de andere, ende daerom beloefde hise in de eenheyt Petri alle der geesteliker gemeynten. Ghelijc oock Mar .vi. Christus alle den Apostelen vraechde. Hoe veel brooden hebt ghi, daer staet dat si hem al geantwoort hebben, hoe wel Andreas hem voor al- [O iij v^o] le de andere antwoorde, gelijc Jo .vi. wel blijct, ende dat Christus de slotelen niet alleen gegeuen en heeft sijn Apostelen, mer alle gelouige, getuycht hi Mar .xiij. seggende: Dat ic v lieden segghe, dat seg ic allen (verstaet geloouighen). Ende hi en heeft haer ende sinen geloouigen niet alleen gegeuen sulcken macht de sonden te vergeuen, ooc niet alleen veel oft eender grooter gemeynten, mer daerder .ij. oft .iij. doer sinen geest eens werden in eenighe saken, so wat si begeeren

[p. 177]

dat sal haer vanden Vader geschieden. Want daerder .ij. oft .iij. in sinen naem vergadert sijn, daer is hi int midden. Ende daerom, wat tot sijnder eeren ghedaen wordt, dat heeft God door haer gedaen. Hier wt machmen mercken, Ten eersten, dat niemant macht en heeft yemanden te bannen, hoe veel hi ooc misdaen heeft, ten si bi consent der Christeliker gemeynten, ende dat na die voorscreuen maniere. Des anders ban, en is van geender weerden voor God. Ten anderen, hoe cleyn de gemeynte is, al en waerder ooc mer .ij. oft .iij. doen si yemanden na de voorschreuen maniere inden ban, die is voor Godt ghebannen. Ten derden, de wereltlicke iustitie, meer van noots weghen gheschiet dan si te prijsen is, oft ooc van God niet ingesedt, mer toeghelaten, Ten vierden, waert datmen de voorschreuen maniere van vermaninge ende wt den geselschap der gemeynten te doen wel onderhielt, dat si meer profijts soude doen, dan alle de excommunicatien des Antechrists rijc. Ende also lange als die niet weder geuseert en wert inder Christenheyt [O iiij r^o] so en salter nemmermeer salichlic gaen. Ten vijfsten, dat elc mensche also dicwijle schuldich is te vergeuen, als sijn euen mensche tegen sijnen persoon misdoet, al waert ooc .lxxvij. werf op eenen dach, also voort int selue capittel volcht, Maer als hi tegen tgodlic woort misdoet, leerende anderen menschen tegen dat woort Gods, daer moet men hem int openbaar wederstaen op dat hem niemant en ghelooue, Want het is beter dat een mensche sijnder eeren berooft worde, dan dat hi vele sielen verleyde. Daerom so ist merckelick dat Christus seyt teghen v, ende niet teghen mijn woort ende godlike waerheyt, die ons God altoos geue te verstaen ende te volgen tot sijnder eeren. Amen.