Hier beghinnen de sermonen oft wtlegghingen op alle de evangelien vander vasten, metter passien, alsomen die inder kercken houdt zeer costelijck wtgeleyt

Opten vrijdach Johannis .v.

Hier na wast feestdach der Joden, ende Jesus ghinc op na Jerusalem: bi dat vleeschuys, is eenen viuer, genoemt opt Hebreeusch Bethseda, hebbende vijf portalen, in welcken lach een grote menichte der crancken, blinden, lammen ende verdorreden, verwachtende de roeringhe des waters, want den Enghel quam neder in eenen sekeren tijt inden viuere ende roerde [(F vi) v^o] dat water. Ende de eerste die neder quam inden viuer, na die roeringe des waters, die wert ghesont van alle crancheyt die hi had. Ende daer was een mensche die acht en dertich iaren cranc had ghelegen, Als Jesus desen sach liggen, ende bekende dat hi daer so lange tijt cranc gelegen hadde, seyde hi tot hem, wilt ghi gesont worden? De crancke antwoorde hem. Heere, ick en heb geenen mensche, wanneer dat water geroert wort, die

[p. 76]

mi inden viuer brenget, ende als ic come, so is een ander voor mi neder gedaelt, Jesus seyde hem. Staet op ende neemt v bedde ende wandelt, ende terstont is die mensche gesont gheworden, ende hief op sijn bedde en wandelde, ende het was sabboth in dien dach. Doen seyden de Joden totten ghenen die gesont geworden was, Het is sabboth, ghi en moget v bedde niet dragen. Hi antwoorde haer, Die mi ghesont ghemaect [(F vij) r^o] heeft, die heeft mi geseyt, Heft op v bedde ende wandelt. Ende si vraechden hem. Wie is die mensche die v seyde, heft op v bedde ende wandelt? Ende die gesont gheworden was, en wiste niet wie hi was, want Jesus was geweken om datter vele volcs was. Daerna vant hem Jesus inden Tempel, ende seyde hem. Siet, du biste gesont geworden, en wilt voort aen niet meer sondigen, op dat v niet arghers en geschiede. Doen ghinc die mensche ende vercondichdet den Joden, dattet Jesus was die hem gesont gemaect had.

Dat water met vijf portalen besloten, beteekent die wet, die niet gesont en maect, mer meer gramschap werct, so Paulus seyt. Het en si datse door den geest beweget wert, gelijc ooc geen woort sonder inwercken des geests die sondighe conscientie gesont en maect, want al ist een

[p. 77]

woort vanden heyligen geest gesproken of geschreuen, het en is inden leser of hoorder geenen geest, dat is, het en geeft geen liefde om te volbrengen, het en si dattet de H. geest weder beroere, ende daer door inden mensche diet hoort oft leest, wercke, daerom en ist niet [(F vij) v^o] ghenoech, dat God het woort eens gesproken heeft, maer hi moet altoos weder leuende maken inden genen diet hoort oft leest, ende vernyeuwent, ende geuen hem een siele inder herten des menschen. Daerom, alsment woort Gods hoort oft leest, so en moetmen niet alleen na die woorden sien, mer ooc na den beroerenden ende leuendichmakenden gheest, die dat ziele, dat is, een ziele gheue, welck die liefde is, op dat het woort niet doot en si inden mensche, mer leue doer gelooue ende liefde. Anders en maket niet gesont, mer doodet, so Paulus .ij. Corint .iij. seyt. De letter doodet, mer die geest maect leuende. Desgelijc so en geneset dwater des doopsels niet sonder dat doopsel des geests. Want het water des doopsels is een teeken dat die mensche doer dat doopsel des geests salich gemaect is, mer sonder den gheest en macht niet salich maken, want ten can het gelooue niet gegeuen, mer dat moet die geest alleen geuen. In dese portalen lagen veel siecken, blinden, cropelen et c. inden lichaem. Ende om dat Christus dat wel wiste, so quam hi daer, om dat hi vele menschen soude helpen inden lichaem. Ende hi quam daer opter Joden feestdach, te weten, Pinxtene, om datter dan vele Joden quamen, op dat hi salich soude maken, waer inne hi ons heeft willen leeren, welc die rechte wercken sijn, die God van ons eyscht, te wetene, vele menschen te helpen, te dienen et c. na dat elcken ter eeren Gods van node is. Mer dat Christus onder alle die mer eenen ge- [(F viij) r^o] sont en maecte beteekent datter so

[p. 78]

luttel sijn die in hem geloouen, die nochtans sijnder hulpen so wel souden behoeuen. Oock dat hi dien gesont maecte alleene onder alle die siecken die daer so gelegen hadden, bediet, dat God niemanden te recht inder sielen en geneset, het en si dat hi sine crancheden also lange om die liefte Gods geleden heeft, dat hi daer grondelic in gelaten sta, die alle sine leefdage geerne wt puerder liefden te lijden, getroost wesende watter hem af coemt, op dat Gode eerlic si, seggende met Paulo. Ic sal mi geerne in mijn gebreken verblijden, want als ic cranck ben (in mi seluen) dan ben ic stercker in God. Want so hem een mensche crancker geuoelt, so hi min op hem seluen ende op sijns selfs doen betrout, ende so hi min op hem seluen betrout, so hi meer gedwongen wert tot Christum te gaen, als totten eenigen medecijn meester der sielen. Die sonder dat teeken des waters gesont maect ende sonder drager, dat is, sonder leeraer, op dat hi ons wilde leeren, in geenen dingen betrouwen, dan alleene in Christum. Daerom so en moghen wi op dat wtwendige teeken des doopsels niet betrouwen, mer alleen in die belofte Christi, seggende. Die ghelooft ende gedoopt is, die sal salich sijn. Ende mogen wi daer niet op betrouwen, hoe vele te min op onse eygene wercken wtwendich oft inwendich. Dat Christus den mensch die daer .xxxviij. iaren siec hadde gheweest, gesont maecte, die nyemant en hadde die hem hielpe, [(F viij) v^o] wil hi ons te kennen geuen, hoe lange wi in onsen sonden gelegen hebben, dat hi ons niet en wil versmaden, mer meer ende eer gesontmaken inder sielen. Ist dat hi vanden Heere can gehebben dat vastelic te geloouen, dan die so sondich niet en sijn, noch so cranc, noch so lange niet gelegen en hebben, want die medecijn is den alder crancsten aldermeest van noode. Dit is seer

[p. 79]

troostelic voor eenen mensche die also lange, in sinen sonden heeft geleeft, dat hem Christus meer ende eer salich wil maken dan die so sondich niet en sijn, ya niet alleen salich maken, maer alle sijn boosheyt en sal hem geen letsel sijn totter opperster perfectien te comen, ist dat hi vastelic gelooft, dat hem God doer Christum also genadich wil sijn, Ghelijc de H. geest door Ezechielem getuycht, seggende: Den boosen en sal sijn boosheyt niet letten oft schaden etc. Ooc dat Christus hem gesont maecte die niemant en hadde die hem behulpelic was, leert hi ons, dat so wi meer van alle menschen behulp verlaten sijn, so ons God meer ter herten neemt, ende vasteliker bi staet in alle onser noot. Want so Dauid seyt Psal .ix. Die arme ende verlatene, is Heere v gelaten, ghi moet hem helpen. Want daer moet God vader af sijn denckende. O die arme mensche is van allen menschen verlaten, mijn goetheyt en can haer niet onthouden, si en moet ende wil hem helpen, mer die God die gelatenheyt oft verlatenheyt in haren gebeden voorhouden, seggende met Hester. Heere, helpt mi verlatene die [G r^o] gheen ander hulpe en heeft, dan v, O dat beweghet tvaderlike herte so seer, dat hi dien gheen hulpe ontseggen en can. Waert datmen de sondaren dit te recht vercondichde, hoe souden si haer mogen onthouden, si souden also genadigen Vader lief hebben, ende God soude de menschen daer door ontsteken haren behoeuenden naesten ooc bi te staen in haerder noot. Dat Christus desen verlatenen siecken dit op dien hoogen feestdach van Pinxten heeft willen doen, is tot onser leeringen geschiet dat wi sonder wtnemen der persoonen, sonder aensien van hooge oft leege vierdagen, onsen naesten helpen ende troosten etc. welc de geueynsde heyligen niet en willen

[p. 80]

toelaten, ia gelijc dese Joden desen armen mensche verboden sijn bedde opten Sabboth te dragen, die van God gheboden was te vieren, also roepen si nv ooc, als een arm mensche sijn broot met sinen arbeyt op feestdagen winnet, oft dat de rijcke arbeyden om den armen te geuen, seggende: Ja die ende die en vieren niet, welc vieren nochtans niet van God gheboden en is int nieuwe testament. Ende al sit yemant op sulcke dagen al den dach ledich voor sijn dore, ende voedt sijn sinnen met al dat daer voorbi gaet, oft gaet ydelic clappen, ia al gaetmen droncken drincken, spelen ende dobbelen daer en roeptmen niet op. Alsulcken vieren en mach God niet behagen, maer hi roept door de propheten Esa .i. ende. Amos .v. Ic hate v vierdagen, ende v feestdagen en sal ic niet meer lijden, ic salse verworpen als menschen drec. Ende ledich gaen [G v^o] is doch een gote daer alle quaet wt coemt. Hierom so en werden nemmermeer meer sonden gedaen, dan op sulcken daghen, ende elck verciert hem dan met beter cleederen, recht oft God behaechde datmen costelic op sulcke dagen gecleet ginc, ende dattet God ooc also geerne saghe, als curiose menschen. Och neen, het is contrarie. Hierom en sijn wi die dit niet en mercken, niet alleen blint, mer meer dan sot. God heeft ons alle dagen inden nieuwen testament vrij gelaten, gelijc hi desen siecken sijn bedde teghen de wet wech hiet dragen. Also hi wel bewijst Luc .vi. daer hi seyt, Dat de sone des menschen oock een Heere vanden Sabboth is Mar .iij. ende Matth .xij. Daer hi sijn discipelen verantwoort, dat si den sabboth braken, Ende wil seggen dat sijn discipelen oock heeren ouer den sabboth waren, ende macht hadden dien te breken. Want elc Christen mensche die in Christo gelooft, is een broeder Christi, so Paulus Ro .viij. Gal

[p. 81]

.iiij. ende inden .xxi. Psalm bewijst. Want so S. Jan int .i. seyt. Hi heeft haer macht ghegeuen kinderen gods te worden, die in sinen naem geloouen. Daerom gelijc Christus een heere ouer alle vierdagen ouer alle menschelike insettingen is, also is ooc een gheloouich mensche een heere daer ouer ende heeftse macht te breken, alst de liefde eyscht, Ja so Christus Mat .xv. ende ooc Esaie .xxix. seyt. Si dienen oft vreesen hem te vergeefs, met geboden der menschen. Siet, hi noemt dat eenen vergeefschen dienst ende vreese die te vergheefs is. Dit bewijst Paulus ooc i. Cor. int .iij. Het is al v, het si Petrus of [G ij r^o] Paulus, doot oft leuen, het is al uwe, ghi sijt Christi. Christus is Gods. Hierom, so mogen alle Christen menschen, alle wercken, wtgenomen sonde, in allen daghen doen ende arbeyden, Ja ende dat waer duysentmael beter, dan een ydel woort op eenigen dach gesproken oft een sondich gepeyns. Dat dit warachtich is, dat getuycht ons de heylige geest, door Paulum totten Collo. int .ij. cap. seggende. Den sabboth, vierdagen ende feestdagen hebben al maer een figuere vander toecomender waerheyt geweest, ende daerom, nv de waerheyt gecomen is, so nemen alle figueren een eynde. Daerom en sal v niemant oordeelen in vierdagen, feestdagen Dit is ymmer claer ende opelic ghenoech gesproken, dat een Christen mensche geen dagen en heeft die hi schuldich is te vieren, Ja Paulus seyt totten Gala .iiij. Ghi onderhoudt dagen, maenden ende tijden. Ic sorge dat ic te vergeefs aen v gearbeyt hebbe. Dat vieren oft de waerheyt vanden vieren der figueren een[en] Christen mensche is, dat hi alle dage sal vieren oft ledich sijn van sijns selfs wercken, dat is, van sonden ende eygentheyt, op dat God sijns godliken wercs ongehindert altoos inden menschen mach becomen. Van

[p. 82]

desen vieren seyt God door den propheet Esaiam. Het sal den eenen vierdach na den anderen sijn, dat is, daer sal eenen tijt comen, dat de geloouige altoos arbeydende, sullen vieren van haer eygen ende sondige wercken. Daerom, als de ypocriten ende Joedtsche heylighen beschuldighen, dat wi op vierdaghen arbeyden, so sullen wij haer [G ij v^o] met Christo vragen, oft geoorloeft is opten vierdach wel te doen oft niet. Arbeyden, is wel doen, want God heeft Gen .iij. geboden, Int sweet ws aensichts suldi v broot eten. Ende Paulus berisptse so scherpelic die niet en willen arbeyden, ende hi wrocht selue, ia ooc snachts, op dat hi niemanden lastich en soude sijn. Is arbeyden dan weldoen so machmen sonder alle faute opten vierdach wel arbeyden. Mer men moet somige dagen ordineren, om tvolc te vergaderen dat si dwoort Gods hooren, als dat geschiet is, so machmen vrijlic arbeyden. Ende als die Joetsche heyligen dat verbieden seggende: Ghi en moecht v bedde opten vierdach niet dragen oft niet arbeyden, so sullen wi met desen siecken antwoorden: Die mi gesont heeft ghemaect, die heeft mi geheeten te arbeyden. Die onse sielen gesont maect, die heeft wel macht ons te gebieden, ende dat ons die gebiet, dat mogen wi wel vrijlic doen, al verboden sijt ons alle die leefden, ons aen sijn godlic woort houdende, vastelic gheloouende dat hem wel behaecht dat sijn woort in houdt, seggende: Hi heuet mi geseyt, het is mi genoech dat ic sijn woort hebbe. Doen vraechden si hem. Wie ist die v dat geheeten heeft. Hi en wiste dat niet. Het is genoech dat wi sijn woort in ons herte bewaren, ende ons dat niet en laten nemen, al en kennen wi Christum na den vleesche niet, twelc Christus ooc niet en begeert, Ja dat vleesch Christi moet ooc al van ons ghenomen werden,

[p. 83]

gelijc Jesus hier vander scharen wijct, ende [G iij r^o] gelijck hi van sinen Apostelen opuoer, op dat wij met Paulo mogen seggen: Al hebben wi Christum na den vleesche gekent, wi en kennens nv niet meer. Ende al wert een Christen mensche van sinen arbeyden gheblameert, hi en sal hem daer niet af verslaen, want si hebbent Christo ooc gedaen, ia so Joannes hier seyt. De Joden veruolchden Christum. Daerom, de discipel is niet bouen sinen meester. Waer op Christus antwoorde. Mijn Vader werckt tot nv toe, ende ick wercke, dat is mijn hemelsche Vader, waer af ghi geestelike dienaers geacht wilt sijn, die v den Sabboth heeft ghegheuen, al heeft hi opten .vij. dach gerust van meer te scheppen, hi en heeft hem also niet totter ledicheyt verbonden, hi en mach arbeyden al dat hi wil, ende alst hem belieft, ia hi en houdt niet op vanden wercke daer hijt al mede regeert ende en laet nemmermeer af wel te doen den menschen, ende alle dat hi geschapen heeft, so en werde ick die sijn sone ben oock niet behindert opten Sabboth te volbrengen dat mijn Vader geboden heeft. Prijsdi minen Vader van sijn sulcke wercken, waerom veruolcht ghi mi dan vanden seluen, dat ic desen siecken opten Sabboth genesen hebbe. Den welcken Christus niet alleen genesen heeft, mer hi vermaende hem ooc dat hi niet meer en wilde sondigen, op dat hem gheen arger en geschiede. Aldus vermaent ons de vaderlicheyt Gods ooc altemet van binnen, als wi getenteert werden tot sonden, dat wi ymmer niet meer en willen sondighen, welc hi ons verleene Amen.