|
| |
| |
| |
Opten eersten sondach in de vasten. Matthei .iiij.
Doen wert Jesus vanden geest inder woestijnen geleyt, op dat hi vanden duuel getemteert soude worden. Ende als hi veertich dagen ende .xl. nachten geuast hadde, doen hongerde hem, Ende de tempteerder trat tot hem ende sprac: Sijt ghi Gods sone so segt dat dese steenen broot werden. En hi antwoorde ende sprack. Daer [C iiij vo] staet geschreuen: De mensche en sal niet leuen alleen bi den broode, mer van elcken woorde, dat door den mont Gods gaet. Doen voerde hem de duyuel met hem in die heylige stadt, ende sette hem op de pinne des tempels, ende sprac tot hem: Sijt ghi de sone Gods so laet v hier af, want daer is geschreuen: Hi sal sinen engelen beuelen van v, ende si sullen v op die handen dragen, op dat ghi v voeten niet en stoot aenden steen. Doen sprac Jesus tot hem. Wederom is ooc geschreuen: Ghi en sult uwen Heere uwen God niet tempteren: wederom voerden de duyuel op eenen seer hoogen berch, ende thoonde hem alle rijcken der werelt ende haer heerlicheyt, ende sprac tot hem: Dit sal ick v al gheuen, ist
| |
| |
dat ghi neder valt, ende mi aenbidt. Doen sprack Jesus tot hem gaet wech Satan: want daer is geschreuen. Ghi sult aenbidden God dijnen Heere; ende hem alleen dienen. Doen [(C v) ro] verliet hem de duyuel, ende de enghelen traden tot hem, ende dienden hem.
Mattheus bescrijft hier, hoe Christus eerst getenteert is, eer hi begonst te preken, ende is alleen gegaen, terstont na dat hi gedoopt was, om te verstaen te genen, dat die wt den geest herboren sijn, terstont werden getrocken om oncommert te sijn vant gerucht des vleescheliken leuens, ende werden terstont met veel aenuechtinge beproeft, op dat si wt dier aenuechtinge van de goetheyt Gods meer versekert werden, om die den anderen namaels crachteliker te vercondigen. Want God onderhoudt dese ordinantie in sijn wtuercoren, dat hijse eerst totten doopsel drijft, dat is tot verlochinge haers selfs, ende tot openbaer belijdinge haerder bekeeringe. Daer na geeft hi haer den H. geest, diese terstont wt tgerucht der menschen neemt, dat is, hi leytse bouen de meyninge der reden oft menschen oordeel, ende oeffentse terstont met tegenheyt, op dat lijdsaemheyt proeuinge bare, ende proeuinge hope, ende dat si onderuinden hoe goet de Heere is. Ten lesten, als si gheproeft sijn, ende Gods goetheyt onderuonden hebben, dat hijse dan wt seynt den anderen die te vercondigen. Nv volcht deuangelie.
Doen, dat is, terstont na het doopsel (so Marcus seyt) wert hi in de woestijne geleydt. Merct hier, dat, na dat ghi tot eenen sone Gods vercoren sijt, terstont der werelt, dat is, den wereltlijcken sonden, moet orlof geuen,
| |
| |
ende aengeuochten werden, [(C v) vo] daerom so moet ghi altijt waken ende bidden, dat ghi der aenuechtinge niet en consenteert. Dat hi vanden geest wert geleyt, daer mede vermaent hi ons, dat wi niet na ons selfs goet duncken en sullen doen na dat wi door dat doopsel in die gemeynte gods sijn ontfangen, mer nv als kinder gods, vanden heyligen geest, geleyt, gedreuen ende ghewracht moeten werden Ro .viij. Daerom heeft Marcus, hi wert vanden H. geest wtgeworpen in die woestijne Lucas seyt, hi wert ghedreuen, waer mede si te verstaen geuen dat die kinderen Gods haers selfs niet en sijn, maer dat si den geest moeten volgen, tegen alle valsche vryheyt. Hier om en wijcken si niet van selfs vanden biwesen der menschen, het en si datse die H. gheest in die woestijne drijft. Anders orboren si met dancbaerheyt dat haer God verleent, na datse de H. geest leyt, Christus en is niet meer dan dese reyse in die woestijne gegaen, ende dat ooc niet wt sinen goetduncken, maer wt de leydinghe ende goetduncken des gheests.
Op dat hi vanden duuel getempteert soude worden.
Dat is die vrucht, dat hi in de woestijne gedreuen wert, dat hi getemptert moeste werden. Hier blijct, dat den wtuercoren niet te vergeefs en geschiet, si werden door den geest tot allen dingen gedreuen, ende altijt tot haerder vorderinghe, al en schijnt dat niet. Ende het is den predicanten, diet rijc Gods sullen vercondigen, orboerlic, dat si getemp- [(C vj) ro] teert werden, ende dat si die onderuindinge des geloofs eer ontfangen hebben. Want so Eccl .xxxiij. vraecht. Die niet getenteert en is, wat weet die?
| |
| |
Ende na dat hi .xl. dagen. ende .xl. nachten geuast hadde, so hongerde hem.
Als Moses de wet oft geboden van God ontfangen soude, heeft hi .xl. dagen ende nachten geuast, des gelijcs Elias, also heeft Christus ooc .xl. dagen ende nachten geuastet ende vanden geselscap der menschen gescheyden geweest, eer hi der werelt de wet des leuens, dat Euangelion vercondichde, ende al vernyeude: Waer wt men verstaen mach, dat hi niet minder noch tot minder saken gheseynt en was, dan Moyses oft Elias. Ende hoe wel Christus also lange vastede ende ooc mede warachtich mensche was, nochtans is hi door Gods cracht, die hem doer den H. geest in de woestijne leyde, also onderhouden, dat hi binnen alle die tijt niet eens honger en geuoelde, mer na dien tijt der .xl. dagen, doen hi weder totten menschen soude keeren. Waer mede wij vermaent worden, hoe vaderlick God die sine voorsiet, onderhoudt ende bewaret, waer si sijn ende wat haer ghemoedt.
Hier wt blijct wel, dat dit een mirakel is, gelijct was doen Christus ouer dwater ghinc: Hier om, gelijc Christus niet op de zee en wandelde, om dat wijt hem na souden doen, so en vaste hi oock de .xl. daghen niet, dat wi hem die na souden vasten, want souden wi hem hier in na volgen, so moesten wij [(C vj) vo] ooc in de woestijne sijn onder de wilde dieren, ende wi en mochten niet hongeren binnen .xl. daghen ende nachten. Dapostelen hebben tot vasten, waken ende bidden vermaent, mer geenen sekeren tijt gheboden, want dat moet de geest Gods alleen leeren: also en soudemen ooc niemant ghebieden te vasten tot gheueynstheyt, maer men sal vierichlic vermanen te bidden, waer toe een Christelic vasten behulpich is, ende
| |
| |
na dat de viericheyt des ghebets langher duert, daer na soude tvasten oock dueren.
Maer hier en leert ons Christus niet vasten, mer meer den trec ende leydinge des geests in allen dinghen te volghen, waer toe hi ons ooc leydt, al waert dat hi ons ooc van allen geselschap der menschen leydde, welc hi doet, als hi ons so vanden menschen laet haten om des Euangelijs wille, dat si ons meer bewijsen beesten te sijn, dan menschen, verbiedende ons water ende vyer, dan sullen wi des tegenwoordigen exempels gedachtich wesen, ende vastelic geloouen, dat gelijc hem die Vader sonder spijse ende dranc onderhielt, dat hem ooc niet eens en hongerde, dat hi ons ooc niet verlaten en sal, mer dat hi ons eer die Engelen voor die menschen soude laten dienen, eer ons God soude laten bederuen. Mer wi mogen ons seluen daer niet in werpen, die geest Gods moet ons daer in drijuen, dat is, om des Heeren wille, ende niet om onser misdaet wille noch wt verkeerder heylicheyt spijse ende dranc ende ander nootdruft niet verwerpen. Als Christus bi die menschen was, so besichde hi [(C vij) ro] matelic met dancbaerheyt menschelijcke nootdruft, mer als hi vanden heyligen geest inder woestijnen was geleyt, so beual hi hem getroulic der godliker voorsienicheyt, die hem oock also versach, dat hem niet en hongherde. Also, wanneer ons God doer dienst sijnder creatueren besorcht, so en sullen wi dat niet verworpen, mer matelick ende dancbaerlick ontfanghen .i. Timo .iiij. Maer als hi ons also verre brengt, dat ons den dienst der creaturen niet gewerden en mach, so sullen wij sekerlic geloouen, dat hi ons dan also wel daer sonder sal versien als te voren daer mede, want hijt al effen wel vermach, daer sonder oft daer mede.
| |
| |
Ende als de temteerder tot hem quam, seyde hi: Sijdy Gods sone, so segt dat dese steenen broot werden.
De duyuel arbeyt bouen al, dat hi ons vanden gelooue ende betrouwen des woorts Gods soude trecken, alst aen onse eerste ouders blijct, ende aen Mosen ende Aaron, die hi aen Gods woort dede twijfelen, by het kijfwater, daerom leert ons sinte Peeter hem sterc int ghelooue wederstaen. Aldus arbeydde hi, Christum, dien hi een warachtighen mensche sach wesen, vanden gelooue der godliker stemmen te trecken, seggende. Dit is mijn wtuercoren sone, daer mi wel in behaecht, hopende, mochte hi hem daer af trecken, dat hi hem lichtelic tot alle quaet soude brengen. Ic en can niet bemercken dat hi hem tot gulsicheyt wilde tenteren, want ten had [(C vij) vo] noch gulsicheyt noch sonde geweest dat hi gegeten hadde, als hem hongerde, ende alst ter eeren Gods hadde geuordert, so en hadt geen oueruloedicheyt geweest, dat hi van steenen broot hadde gemaect, ende sinen honger verdreuen, mer hi hadde hem geerne vanden gelooue, Dat is mijn lieue sone, gestooten, Waer toe hi nochtans die oorsake des hongers gebruycte, recht oft hi hadde willen segghen. Ghi laet v duncken dat ghi Gods sone sijt, daer hem wel in behaecht, ende om dat ghi nv xl. daghen sonder spijse sijt geweest, so sult ghi v messchien willen pijnen te preken, ende alle die werelt te reformeren, mer en pijnes v niet, het is bouen v macht, noch en gelooft dier stemmen niet, want het is bedroch, gelijct ooc bedroch is dat ghi geenen honger en hebt gehadt binnen .xl. dagen, maer wildi ymmer meynen dat ghi Gods sone sijt, ende dier stemmen geloouen, so maect
| |
| |
v broot van steenen, daer mede ghi uwen honger verdrijft, welc v licht sal sijn, ist dat ghi Gods sone sijt, hoe wel v desen honger die ghi nv lijdt, billies teekens genoech soude sijn, dat ghi Gods sone niet en waret, soude die Vader sijn kint honger laten lijden?
Hi antwoorde ende sprack. Daer is gescreuen: De mensche en leeft niet alleen byden broode, maer by elcken woorde, dat door Gods mont gaet.
Christus stont vastelic op Gods woort, ende [(C viij) ro] antwoorde. Al ist dat mi hongert, nochtans ist God die van mi geseyt heeft, Dit is mijn lieue sone, et c. die my met sijnder godlijcker cracht sonder spijse mach onderhouden (also hi ooc dese .xl. dagen gedaen heeft) also dattet niet van noode en is dat ic van steenen broot make, mer gelijc hi mi sonder spijse onderhielt, doen ick wt sijnen wil alleen in die woestijne ghinc, also sal hi my ooc, als ic weder onder de menschen come, costs genoech verleenen, ende daerom en ist van geenen noode, dat hi miracule aen my doe. Ic heb des Vaders woort, daer ic op sta, al ist dat my nv hongert, ick en sal geen broot met miracule maken, daer niemant af int gelooue gesticht en soude werden, Want die mensche en leeft nyet alleen byden brode etc. Deutero .viij. Dat is, onse leuen en wert niet alleen door gewoonlike spijse onderhouden, mer meer door die cracht Gods, die ouer al ende in allen dingen tegenwoordich is, die ons also wel sonder allen dienst der creatueren mach onderhouden ende voeden, als wanneer wij het al oueruloedelic hebben. Waert datmen ons dit wijs conde maken, hoe wel soudt met ons staen, ende hoe
| |
| |
gheneycht souden wij sijn tot allen wercken van barmherticheyt: wij en souden al so nyet sorgen, noch so spaerlic den armen deylen, maer (eylaes) wi duchten dat wi van honger ende commer souden bederuen, waert dat wij den behoeuenden mildelic gauen, want wij en geloouen den godlijcken woorde nyet.
[(C viij) vo] Doen voerde hem de duyuel in de heylige stadt, ende stelde hem op de pinne des tempels, ende sprac tot hem: Sijt ghi Gods sone, so laet v hier af, want daer is geschreuen, Hi sal sinen engelen van v beuelen, ende si sullen v in de handen draghen, op dat ghi uwen voet aenden steen niet en stoot.
Dat is, Ic weet wel dat die scrift also houdt als ghi segt, nochtans lijdt ghi wel honger gelijc ander menschen, noch ghi en condt van de steenen gheen broot maken, daer ghi uwen honger mede mocht verslaen, siet hoe ghi sonder broot sult leuen, mer wilt ghi ymmer in de dolinge blijuen, dat ghi om dier stemme wille gelooft, dat ghi die lieue sone gods sijt, dien hi wel met miraculen sal voeden, also dat ghi meynt, dat v dat sonderlinge aenga: De mensche en leeft niet alleen bi den broode, so valt hier van bouen af, want de scriftuere beloeft v also wel dat ghi v niet quetsen en sult, als dat ghi sonder broot sult leuen, midts twoort Gods, want Psal .xci. is vanden kinderen Gods geschreuen, ende vanden genen die God also lief sijn, als ghi v laet duncken dat ghi sijt. Hi sal sinen Engelen van v beuelen, ende si sullen v in de handen dragen, op dat ghi uwen voet aenden steen niet en quetst. Ist dan dat ghi gelooft, dat v de ander scrift, van tvoetsel
| |
| |
des woorts v aengaet, so gelooft dat v [D ro] dese aengaet, ende daer op betrouwende so werpt v nederwaerts, op dat wi sien, dat ghi een beminde sone Gods sijt, gelijc v die stemme toesprak.
Merct dat die duyuel die scrift valschelic bibrengt, want hi laet daer wt, si sullen v in allen uwen wegen bewaren. Nv en wast gheenen wech die des menschen sone betaemde af te vallen, maer hem betaemde den menscheliken wech af te gaen, ende so souden hem denghelen bewaren. Maer want hi de scrift verkeerde, daerom antwoorde hem Christus.
Doen sprac Jesus: Tis ooc gescreuen: ghi en sult uwen heere niet tenteren
Dit vintmen Deut .vi. welc Christus den duuel antwoorde, recht oft hi seggen wilde, Ic ghelooue dat ic van dengelen bewaert worde, dat ic mi niet en quetse, welck ic niet en begere te ondersoecken, God tempterende, gelijc die Joden in Massa deden, mer ic wil in mijne wegen gaen, ende den gemeynen menscheliken wech gaen. Nv en ist geenen menscheliken wech van bouen neder vallen, waert dat ic dat dede, willende onderuinden de bewaringhe der Engelen, die de Vader belooft heeft, so to (sic) tempteerde ic God, daerom wil ick den graet af gaen, gelijc ander menschen. Hier wt blijct datmen God tercht, alsment natuerlic middel ende ghemeyn maniere, die God geordineert heeft, verlaet ende veracht, ende soect een ander onnatuerlic mirakel. Ghelijc dien God cracht ende leden heeft verleent te arbeyden, ende en willen niet [D vo] arbeyden, wachtende datse God ouer natuerlick sal voeden, willende onderuinden oftse God wil ende mach voeden, als si niet en arbeyden. Also tenteren se God, die de scrift
| |
| |
ende Christelike wtlegginge der scrift niet en willen lesen, seggende: De geest Gods sal mi dat wel leeren sonder lesen. Desgelijcs die de gaue der reynicheyt niet en hebben, ende en willen nochtans geen gade trouwen, seggende: God sal mi wel reynelick geuen te leuen etc. Dat is al God getenteert. Hierom sullen wi dat gemeyn behulp nemen met dancbaerheyt dat God daer toe verleent heeft, alst ons gewerden mach, mer alst ons niet gewerden en mach, so sullen wij God betrouwen, dat hi ons niet verlaten en sal.
Wederom voerde hem de duuel met hem op eenen seer hoogen berch, ende thoonde hem alle de rijcken der werelt ende haer heerlicheyt, ende sprack tot hem: Dit sal ic v geuen ist dat ghi neder valt, ende mi aenbidt.
Als de duyuel Christum met de voorschreuen tentatien niet en conde verwinnen, so begonde hi hem tijtlic goet valschelic te gelouen, segghende: Ist dat ic v van steenen broot heet maken, welc den sone Gods licht te doen waer, so antwoort ghi, dat de mensche niet alleen bi den broode en leeft: Ist dat ic v heete, dat ghi neder vallende, bewijst dat ghi Gods sone sijt, so antwoort ghi, dat God waer [D ij ro] getemteert, nochtans so hongert v vast. Hierom en wilt niet langer sot sijn, siet alle dese rijcken der weerelt ende haer heerlicheyt, dese behooren alle mijn, ende ic gheefse wien ic wil, laet dien Vader met sijnder stemme varen, want ghi en hebt hem niet gesien, noch dat en is God niet, die v sinen sone also laet hongheren, ende metten beesten woonen, het heeft al bedroch geweest, dat ghi gehoort hebt, hierom latet varen, aenbidt mi, ende bekent dat ic een Prince alre dingen ben, ende het sal uwe
| |
| |
sijn, ghi en sult gheenen honger meer doruen lijden noch alleen woonen, mer alle de werelt sal v dienen, ende sult al hebben dat ghi begheert.
Siet, also arbeyt de duyuel eerst, ons wijs te maken, dat Gods woort ydel ende niet is. Terstont daer na sijn valsche goeden valschelic te belouen, want wi en mogen niet met begeerte der anderen dingen geuanghen werden, voor dat wi God eerst laten varen, welc wel blijct aen ons eerste ouders seggende, si en souden niet steruen, ende belouende dat si goet ende quaet souden weten, wesende als goden.
Doen sprac Jesus tot hem: Gaet wech Satan, want daer is geschreuen. Ghi sult aenbidden God uwen Heere, ende hem alleen dienen.
In de voorgaende aanuechtinge hadde de duyuel Christo ongodlike dingen geraden, mer hier maect hi hem God ooc gelijc, waer mede Gods eere vermindert soude werden, die Christus [D ij vo] neerstelick socht, daerom en mocht hijs niet lijden, ende dreef hem herdelick van hem, ende heet hem Satan, dat is tegen God, oft een viant, want hi hem nv openbaerlic van God tot hem begeerde te trecken. Ende hi werp hem weder die scrift voor, seggende. Ghi sult den Heere aenbidden. et c. ons leerende, dat wi onsen troost alleen in die heylighe scrift tegen alle aenuechtinge sullen soecken. Met deser scrift wert ons verboden yet aen te bidden oft te dienen, dan God alleen.
Doen verliet hem die duuel, ende de Engelen dienden hem.
Siet, alsmen vastelic aent woort Gods blijft, so en can die duuel niet gewinnen, ende moet ten lesten wijcken, mer
| |
| |
so Lucas seyt, alleen eenen tijt lanc, want so langhe als wi in dese werelt sijn so moeten wi aengeuochten worden, mer God alles troosts en sal ons niet verlaten, mer den duuel van ons drijuen, ende ons doer de goede engelen oprechten, ghelijc Mattheus hier van Christo scrijft. Ende siet, dengelen (die hem altijt dienden, so Marcus seyt) die van hem schenen te sijn, doen de duuel hem temteerde, ende hi der engelen dienst niet en ghebruycte, die ghingen weder tot hem, doen de duuel van hem ghegaen was. God geue ons den duuel in vast gelooue met Gods woort te wederstaen. Welck ons God gonne tot sijnder glorien. Amen.
|
|
Auteursrecht onbekend