Hier beghinnen de sermonen oft wtlegghingen op alle de evangelien vander vasten, metter passien, alsomen die inder kercken houdt zeer costelijck wtgeleyt
(1893)–Niclaes Peeters– Auteursrecht onbekend
[pagina 12]
| |
wil comen ende maken hem gesont. Die Capiteyn antwoorde ende sprack: Heere, ick en bens niet waerdich dat ghi onder mijn dack gaet, mer spreect een woort, so wert mijn knecht gesont. Want ic ben een mensce onderdanich eens anders macht, ende hebbe onder mi ruyterknech-[(A viij) vo]ten, ende wanneer ick seg tot eenen, gaet henen, so gaet hi, ende totten anderen, coemt hier, so coemt hi, ende tot minen knechte, doet dat, so doet hijt. Doen Jesus dat hoorde verwonderde hi hem, ende sprac totten genen die hem navolchden: Voorwaer seg ic v, sulcken geloue en hebbe ic in Israel niet geuonden. Ende ic seg v, dat vele sullen comen van oosten ende westen, sittende met Abraham, Isaac, en Jacob in hemelrijc, mer de kinderen des rijcs sullen gheworpen worden in die wterste duysternisse, daer sal sijn weenen ende knersinge der tanden. Ende Jesus sprac totten Capiteyn: Gaet henen, v geschiede als ghi hebt ghelooft. Ende sijn knecht wert inder seluer vre ghesont. In dit Euangelie wert ons geleert wat een recht ghelooue ende sijne wercken sijn. Ten eersten so ist een recht gelooue, dat alleen dat bloote woort sonder geuoelen, sonder tegenwoordicheyt eenichs | |
[pagina 13]
| |
vleeschs, ia ooc des suyueren vleeschs Christi soect, ende daer alleen aen blijft [B ro] hanghen, wetende dat het rijc Christi niet in desen wtwendigen ceremonien noch in sonderlinge plaetsen en is, mer inden geest geleghen is, den woorde alleen die gesontheyt der sielen, ia ooc des lichaems toescriuende, gelijc dese Centurio hier doet, seggende: Spreect alleen een woort ende mijn knecht sal gesont werden. Recht oft hi seggen wilde: Ic en behoeue v vleeschelike tegenwoordicheyt niet, maer alleen dat godlic woort dat ghi selue sijt, welck woort siele ende lijf ghesont ende salich mach maken. Johan .viij. Want ist sake dat mijn woort die een mensche ben onder eens anders macht, ende ooc crijsknechten (sic) onder mi hebbe, alsulcken macht heeft, dat ic dese segge, gaet, ende hi gaet, ende den anderen, coemt, ende hi coemt, ende mijnen knecht, doet dat, ende hi doetet: van wat crachten moet v godlick woort dan sijn, die een Heere ouer siecten, gesontheden, ouer doot ende leuen, ende alle creatueren sijt, also datse v alle onderdanich ende onderworpen moeten sijn, als ghi een woordeken spreect ende segt: Ledeloosheyt oft ander crancheden, gaet van dien knecht oft mensche, so moeten si v terstont gehoorsaem sijn. Hierom en is mi niet van noode, noch ic en bens ooc niet weerdich, dat v suyuer menscheyt tot mi come. O siet, dat is een oprecht bloot gelooue, also Christus hier selue belijdt, seggende: Ic en hebbe alsulcken gelooue inden volc van Israel niet geuonden, noch in sinen apostelen. Want die selue en wilden van sijnder menscheyt niet scheyden, also daer aen cleuende, dat Christus van haer [B vo] moest gaen, eer si den H. geest mochten ontfangen. Si cleefden aen sijn vleeschelike presentie, ende niet aen dat bloot woort. Ende daerom, doen haer die genomen | |
[pagina 14]
| |
wert, doen werden si gheschandaliseert. Also varen si oock alle, die beuoelicheyt, solaes oft smaec ende soeticheyt van binnen aen God soecken, Als haer die ghenomen ende Christus in haer gecruyst wert, so werden si alle gescandaliseert, geturbeert, verliesende haren vrede ende haren God. Dese en geloouen niet, mer si geuoelen, Ende als haer dat ghenomen wort, so mishopen si, ende worden cleynmoedich. Deser menschen gheuoelen, smaec ende deuotie heeft haren afgod geweest: als dien neder gestooten wert, so vallen si mede. Daer om seyt Christus wel, dat hi sulcken ghelooue in Israel niet geuonden en hadde, want die Israeliten sochten al teekenen ende geuoelen ende vleeschelike tegenwoordicheyt, gelijk oock dat Conincxken int Euangelie. Joan .iiij. Also die nv ooc Israeliten, dat is, godscouwende menschen willen sijn, soecken ooc alle beuoelicheyt, ende beuoelike tegenwoordicheyt Gods, oft soeckende dat haer aen Gode. Al hebben dese eenen heyligen schijne, si sijn nochtans al aenbidders der afgoden voor God, ende ongeloouige menschen. Mer die met desen hooftman alleen dat godlijcke woort soecken, vinden ende houden, die laten God ende alle creaturen geuen ende nemen, doen ende laten wat si willen, si en werden niet geturbeert watter gheschiet, want si houden altoos dat si begeeren, dat is dat bloote godlijcke woort, ende [B ij ro] dat en laten si haer noch van duyuel, noch van geenen creature nemen, ia noch van God selue, als hi hem stelt oft laet geuoelen oft hi anders wilde dan sijn woort, so worstelen si tegen God, gelijck Jacob Gene .xxxij. Ende houden ende verwinnen hem met sinen godliken woorde, welck hi ymmer niet loochenen mach. Ende gelijc dit woort nemmermeer en mach vergaen, al ist dat ooc hemel ende aerde vergaen, | |
[pagina 15]
| |
also en mach hi ooc nymmermeer vergaen die daer altoos aen blijft hangen. Desen ist alle leens waer oft bi wyen hi is, hi en soect geen sonderlinge plaetse, tijt noch stonde om God te behaghen, want hi gelooft dat dit woort altoos in hem woont. Dit ghelooue en luyaert niet noch en is niet stille, maer het gaet niet totten creaturen noch tot sint Jacob, Peeter, Anna, Maria. et c, maer alleen tot Jesum, die alleene onse middelaer is tusschen God ende ons, so Paulus seyt, sonder welcken middelaer nyemant tot God en mach comen, also Christus seluen seyt. Daerom dolen si alle wt der rechter banen die totten leuen leyt, die doer eenigen heylich oft creatuere tot God willen gaen, want nyemant en mach ons versoenen dan Christus alleen. Also het wordt doer Sint Jan beleden in sijn eerste Epistele, segghende: Hi is die versoeninghe voor onse sonden. et cet. Dese, so Paulus totten Hebreen seyt, treedt voor ons aen God etc. Ende als hi tot Christum coemt, so en laet hem dat ghelooue daer niet ledich staen, maer het doet hem [B ij vo] bidden, niet met veel woorden, welck Christus Mat .vi. verbiet, mer hi bidt met weynich woorden wt der herten, so hi daer den noot gheuoelt, niet alleen sijns selfs, maer sijns naesten, oock des minsten die in noot is. Ende dien noot houdt hi Gode voor, op sijn godlijck woort ende beloefte, toeseggende ons verhooringhe, maer hi en stelt hem vre noch dach, gelijc die sotten binnen so vele dagen verhoort willen sijn, als tvoorscrift van haer gebeden in houdt, maer hi thoont ende claecht den Heere den noot, ende en sedt hem tijt noch mate, mer hi beuelet sijnder godliker wijsheyt ende wille, hem niet voorscriuende, Heere doet aldus oft also, nv oft dan, maer mijn knecht leyt thuys sieck. et c. Ten anderen en gelooft hi niet dat hi dat verdient heeft | |
[pagina 16]
| |
oft dies waerdich is dat God dat doen soude, maer hi bekent hem seluen onwaerdich. Nochtans ghelooft hi, dat hijs niet te min doen en sal, mer te meer, want hi en aensiet gheen verdienst maer alleen de waerheyt des blooten woorts sijnder godliker belofte, hem ghenadelic gedaen, sonder eenige verdienst, niet betrouwende op sijn gelooue oft eenige duecht, want die en mogens niet verdienen, ooc so en sijnse des menschen niet, maer Gods des gheuers ende wercmans, ende hi is Gode des te meer schuldich, dat hijse hem ghegheuen ende in hem gewracht heeft, dan God hem, omdat hijse heeft, Ghelijck een brootbidder den geuer eender aelmoessen meer schuldich is, dan die gheuer hem. [B iij ro] Ten derden, so en is dat gelooue niet alleen niet ledich te Gode, mer ooc ten euen menschen, niet alleen den rijcken ende machtigen dienende, helpende, geuende, verbiddende ende versiende oft besorgende, mer ooc den armen, crancken, verachten, verworpenen, ia die alder meest, want sijs meest behoeuen, niet alleene den vreemden, mer eerst den huysgesinne, niet alleen den kinderen, vrienden ende maghen, mer ooc den dienstboden, niet alleen in noot der sielen, mer ooc des lichaems, ghelijck dese hooftman oock doet, welc hi daer in bewijst, dat hi sijns wel gade sloech, in dien dat hi seyt, Hi leyt: ende ooc inder manieren der siecten, seggende, ledeloos. In grootheyt der pijnen, seggende, hi wert seer gequelt. O siet, hoe nam hi sinen dienstbode ter herten, hi en stiets ooc niet wt sinen huyse, doen hi geenen dienst van hem en hadde, mer hi houdt hem in sijn huys, ende tracteert hem als sinen broeder, ende houdt hem als sine eygen siele, so Eccles .xxxiij. staet. Ende al en hadde hi dat niet gelesen, het gelooue leerde hem | |
[pagina 17]
| |
dat wel, het welck den persoon, noch verdiente noch onuerdiente der persoonen aen en siet, noch vrient noch vyandt, mer den noot oft profijt oft gerief, ende salicheyt des naesten. Want gelijc hi gelooft dat Christus hem al onuerdient goet doet, ende so hijt doer Christum al sonder verdiente ende weerdicheyt ontfangen heeft, also doet hi sinen naesten vrienden ende vianden weder, beghinnende aen de ghene die hem God sonderlinghe beuolen heeft, gelijc sijn huysghesinne, dienstbo- [B iij vo] den etc. dies behoeuen, gheloouende dat hem God die toe heeft geschict, om dat hise besorgen soude, want so Paulus seyt: Die der sijnder, sonderlinghe sijns huysgesins gheen gaey en slaet, die is argher dan een ongeloouige. O, hoe grootelick waer dit nv van noode te leeren, Want al vindt men eenige menschen die den armen goet doen, si slaen haerder dienstboden so luttel gade, recht oft al verloren ware dat si dien deden, sijn si siec oft suchtich, si en vraghen daer niet na, stootense wt haren huyse. Si geuen bi wijle den armen voor de duere tgene om Gods wille, dat si haer dienstboden verdeelen, dwelck si wel eten oft drincken souden, doende teghen den regel der charitaten, die daer leert, dat ghi soudt willen dat v de menschen deden, dat selue doet haer oock. Oft si nv in de stede der boden waren, hoe na soudt haer gaen dat si sagen datmen haer so ongheuoelick spijtich ende hart ware, als si haren boden nv sijn, Waer mede si dicwils veel quaets in haer dienstboden doen, want als si mercken datmen haer also ongeuoelic is, so verdrietet haer ende werden onghetrou, siende also lief dat het goet verloren gaet als niet, peynsende, wat leyt mi daer aen, ick en hebs niet een bete te badt. Eenighe nement heymelick, waer si connen ende moghen, van welcker onge- | |
[pagina 18]
| |
trouwicheyt si selue die sake sijn, ende doen haer seluen groote schade, want waert dat de dienstboden gheuoelden, dat sijse tracteerden als haren broeder ende hielden als haer eygen [B iiij ro] siele, so souden si liefde ende gonste tot haren regeerders vercrijghen ende neerstich sijn, om alle dinghen ten meesten profijt te brenghen, dwelck si anders verloren souden laten gaen. Dese en hebben gheen ghelooue, want waert dat si gheloofden dat haer God die dienstboden toegeschict hadde, ende dat si dien doen, dat si Christo dat selue doen, si souden haer ymmer ontsien dat si also ongheuoelic daer mede souden leuen. Ende gheloofden si dat God veel hoogher ende weerdiger bouen haer is, dan si ouer haer dienstboden, ende dat hi haer nochtans also vriendelic is ende niet en verdeylt dat hi heeft, si soudens haer schamen. Ende saghen si de natuere aen, ende dat si van euen edelen stof sijn, ende dat [si] oock creatuerkens Gods sijn metten seluen dierbaren bloede ghecocht, daer si mede ghecocht sijn, natuere soudt haer verleeren, ende bouen al, dat Gode also seer mishaecht, want tghene dat hi haer verleent heeft, dat verleent hi haer, niet alleen voor haer seluen, maer voor haer huysgesinne, dienstboden, ende voor diet behoeuen. Hierom beual God de kinderen van Israhel also dicwils, dat si beuoelick met haren dienstboden souden leuen, aenmerckende dat si oock slauen in Egypten hadden gheweest. Des gelijcs so waert ooc grootelic van noode, datmen de dienstboden onderwijsde dat si getrou ende gedienstich waren, niet te aensiene, alleen dienende haer Heeren, meesters, ende vrouwen, maer altoos ende in allen plaet-[B iiij vo] sen, so Paulus leert Eph .vi. Want doen si anders dat sal haer God scherpelic eysschen. Welc haer alle beyde, gelooue ende tleuen des geloofs, dat is die | |
[pagina 19]
| |
liefde wel leeren soude, waert dat sijt hadden. Mer dat en can niemant van hem seluen ghehebben, God moet alleen inder sielen comen wercken, ghelijc hi eerst in Capernaum quam, eer dese Centurio tot hem conste gecomen, Ja hi moet den mensche eerst den wille daer toe geuen, so Paulus seyt. Maer als hi ons die geeft, so vallen wi daer bi metten onsen, dat is, soeckende ons selfs profijt daer in oft onse salicheyt, ende niet puerlijc sijn eere, daer hi se om gheeft. Ende al bidden wi dan daerom, wij en vercrijgense niet, om dat wi [in] ons selfs naem, dat is, om ons selfs profijt daerom bidden, Daerom soude hi ons verhooren, so moest hi die eygen begeerte die wi hebben om tghelooue oft andere duechden te hebben, die wij hooren dat so goet ende profitelic sijn, ende niet alleen aen en sien datse God also eerlic sijn, dusdanige begeerte moet hi eerst al weder dooden, ende wercken een nieuwe begeerte in ons, om tgelooue oft ander duechden te hebben, alleen om dat hem eerlic is, dat is dan in sinen naem begeert, ende dan volbrengt hi sine sweerende belofte, seggende Joan .xvi. Voorwaer seg ic v: al dat ghi in mijnen naem bidt etc. Maer als een mensche dit weet, ende hi beuint die eygensoeckelicheyt in hem teghen sinen danc, ende hi soudse so gheerne quijt sijn, nochtans hi lijdtse ootmoedelic als eenen moyeliken slach, peysende: Heere [(B v) ro] aldus eygensoeckeliken mensche ben ic, mi en behoort anders niet toe, alst v belieft, so moechdi mi daer af verlossen, ende die also lange in ende met mi lijden om uwer liefden oft om die rechtueerdicheyt: dan en machse niet schaden, maer wel veel baten, ende also geleden, is si God also veel aengenamer dan wtwendich lijden, als inwendicheyt beter is dan wtwendicheyt. Ende God houdt dan de begeerte totten duechden daer mede in ootmoedicheyt: also dat die | |
[pagina 20]
| |
mensche peyst, Al heb ic dese goede begeerte van God, ick ontsuyuerse met mijnder eygensoeckelicheyt etc. Dit waer bouenal van noode, datmen den goetwillighen menschen leerde. Want hier wt comet dat veel menschen altoos ontbliuen, ende niet en vercrijgen dat si begheeren, om dat si daer in haer seluen soecken, ende die eyghensoeckelijcke begeerte also voor duechde ende goet houden, die sonde ende quaet is. Mer als si die voor quaet houden, ende dat onwillige gheuoelen also wt puerder liefden oft om die rechtueerdicheyt lijden, so mede wercket haer al te goede, ende God oeffent dat gelooue daer oock fijn in, als si vanden Heere connen ghehebben te geloouen, dat God haer also genadich door Christum is, dat hi die onuolcomenheyt ghenadelick voor goet ontfangt, ende veredeltse metter volcomenheyt Christi. Ende alst den Heere dan tijt dunct dan werct hi alsodanigen volcomen gelooue inden mensche. Ende al en sijn si niet vanden kinderen des rijcs, mer comen van Orienten ende Westen, si sullen [(B v) vo] met Abraham, Isaac ende Jacob rusten, die dat volmaecte gelooue hebben gehadt. Maer die kinderen des rijcs, dat sijn dat volc der wercken, diet rijcke Gods met haren wercken wanen te verdienen, sullen in die wterste duysternissen werden geworpen, daer huylen ende knersen der tanden sal sijn. Dese sullen also met haren wercken bedrogen werden, Mer den gelouigen en sal haer gelooue niet faelgieren, want si sullen met Centurione hooren, Also ghi gelooft hebt also geschiede v. Ende inder seluer vren genas sijn kint. Welc onser sielen ooc geestelic geschiede ter eeren Gods Amen. |
|