|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
Opten Aschwoensdach Mathei int .vi. Capittel.
[A ij ro] Als ghi vast, so en sult ghi niet suer sien, gelijc de hypocrijten, want si verstellen haer aensichten, op dat si voor die menschen souden schinen te vasten. Voorwaer ic seg v, si hebben haren loon ontfangen. Mer als ghi vast, so salft v hooft, ende wascht v aensicht op dat ghi voor de menscen niet en scijnt te vasten, mer voor uwen Vader, die int verborgen is, ende v Vader diet int verborgen siet salt v loonen int openbaer. Ghi en sult v niet scatten vergaderen opter aerden daerse de roest ende motten eten, ende daer de dieuen na grauen ende stelen, mer vergadert v scatten inden hemel daerse noch roest noch motten en eten, ende daer de dieuen niet na en grauen noch en stelen. Want waer uwen schat is, daer is v herte,
Dit Euangelion wert int begin der vasten gehouden, om dattet van de vasten spreect. Niet dat de Heere hier gebiet te vasten, gelijc hi oock niet en [A ij vo] gebiedt
| |
| |
op seker tijden te bidden oft aelmossen te gheuen, mer hi vermaent alsmen vast, datment niet en sal doen, om vanden menschen gepresen te worden, mer alleen ter eeren Gods. Want die hemelsche God, die hem heeft gewaerdicht ons vader te sijn ende die ons salich maken sal metter eewiger erffenisse dien sullen wi alleen begheeren te behagen. Want hi heet ons vercoren dat wi kinderen Gods sullen sijn, den welcken gheen dinc also seer mishaecht, als geueynstheyt. Ende wat is ydelder dan prijs der menschen te begeeren, daermen anders niet af en verwacht. Hier om sullen wi alleen vasten, dat wi van Gode ghesien werden, ende dat hi alleen weet, dat wij vasten.
Dat Christus seyt, dat wi ons hooft sullen saluen etc. daer mede wil hi te verstaen geuen, dat wi sullen verbergen voor die menschen, dat wi vasten: Want die gesalft ende gewasschen zijn, die en schinen niet te vasten, dat is, haer lichaem ende haer vleeschelic leuen te mismaken, Welc vasten niet en is, noch ooc voortijts niet en was, alleen eens daechs suyuel oft visch te eten, mer alle weelde te laten, ende een bedructheyt ende een gherechte castijdinghe des lichaems te oeffenen, gelijc Paulus .i. Cor .ix. vastede, seggende: Ic castije mijn lichaem, ende maect dienstbaer etc. Ende op datmen soude meynen, dat die gheueysde (sic) Phariseen also vasten, so verduysterden si haer aensichten, ende maecten haer gelijc den bedructen ende mismaecten, welcker geueystheyt (sic) dat wasschen ende saluen recht contrarie was, gelijc wel in veel [A iij ro] plaetsen der Bybelen blijct. Daerom dat de Heere den kinderen Israels geboden hadde inden dach der versoeninge welc den thienden dach der seuenster maent was, en hiet niet vasten, mer een mismakinge oft
| |
| |
vernederinghe des gemoedts. Want also staet Leuit. .xxiij. Inden tiensten dach der seuenster maent, sal den dach der versoeninge sijn, welc ghi den Heere feestelic sult houden, ende sult v siele, dat is, des wtwendigen mensch leuen quellen. Ende een weynich daer na, So wat siele in dien dach niet mismaect en is, die sal van haer volc wtgesneden werden. Aldus was dat vasten, alst niet meer dan ontholden van spijsen is, alleen een deel des vastens dat den kinderen van Israel geboden was, dat is een deel der vernederinge ende der castijdinge des lichameliken leuens, oft des wtwendighen menschen.
Dit blijct ouer al in de schrift, dat vasten niet alleen onthouden der spisen en beteekent, mer van alle wellusten des lichaems, Als Judi .xx. daermen leest dat de kinderen Israels weenden ende vasten totten auent toe. Desgelijcs was dat vasten des volcs in Mitzpah, daer si haer sonden beleden ende bedruct waren .i. Re .vij. Also vasteden die borgers Jabes doen si Saul ende sijn sonen beweenden .i. Reg .xxxi. Also vaste Dauid ende die met hem waren, weenende ende vastende tot sauents toe .ij. Re .i. Also beweende Dauid zijn kint ende vastede. Alsodanich was tvasten, dat Esdras instelde, Esd .viij. Ende dat Nehemia twee dagen vastede, weenende, ende den Here biddende, om de verwoestinge Jerusalems ende des [A iij vo] Joetschen lants. Nehe .i. Item dat Hester metten haren drie daghen vastede, doen si totten Coninck soude gaen, Van die vasten leest Jere .xxxvi. Danie .ix. Johelis .i. ende .ij. Jone .iij. Zacha .vij. ende .viij. Wt alle dese scriften blijct, dattet veel een ander maniere van vasten was, dat die oude heyligen vasteden, dan dat die hypocriten nv een deel iaren hebben gheuast.
Want die oude heyligen vasten om grote allendicheyt,
| |
| |
oft wt sonderlingen berouwe der sonden ende vernederden haer ende baden ootmoedelic voor God. Ende dat stelden die Coningen oft die ouerste des volcs. In somtijden wert dit vasten van sonderlingen personen aengenomen om eenigen noot, gelijc Dauid voor sijn siec kint. Mer God hadde den volcke van Israel alleen een vasten ingestelt, dat was den tienden dach der seuender maent. Dit vasten ginc also toe, dattet volc also lange niet en adt, als si baden, biddende ende haer verootmoedigende voor den Heere, bewijsende dat leedtwesen ende smerte oft mismakinghe haers ghemoedts met schoren haerder cleederen met aendoen van sacken, met bindinghen haers hoofts, met asschen op haer hooft te werpen, ende met crom te gaen. Men plach om elcke merckelike openbare sonde, een gemeyn vasten te houden, op dat God niet om eens oft weynich menschen sonden wille, op allet volck gram soude sijn. Ende alsmen leest dat si tot tsauents toe gheuast hebben, is te verstaen, dat si den heelen dach [A iiij ro] sonder eten hebben gheweest, alsser staet dat si twee dagen geuast hebben, gelijc Nehemia salmen verstaen, dat si twee daghen sonder eten waren. Esther was drie dagen ende nachten sonder spijse ende weende ende badt. Dese vasten hebben die godloose hypocriten geueynst na te volgen van buyten sacken aendoende, haer cleederen schorende ende haer hoofden met asschen bestroyende, sonder inwendich leedtwesen, waer af haer God door sijn Propheten straft, gelijc Isaie .lviij. seggende: Dat en ist vasten niet dat ic vercoren hebbe, dat die mensche sijn siele quelt, ende dat hi sijn hooft bindt, eenen sack aendoet, ende stof stroyt.
Dese voorscreuen vasten en heeft niet ongelijc geweest, dat de Apostelen ende andere heyligen des nieuwen testa- | |
| |
ments geuast hebben, als dat de Propheten ende leeraers God ootmoedelic biddende, geuast hebben Actu .xiij. Item dat Paulus ende Barnabas Act. xiij. geuast hebben. Ende van sodanigen vasten ist oock te verstaen, dat Christus Matt. xvij. seyt, dat dien aert van duuelen niet wtgeworpen en wort, dan midts vasten ende bidden. Een aendachtich ghebet en mach niet wel gheschieden dan midts vasten, ende dat lichaem van alder wellusticheyt ontreckende. Alsulcken vasten heeft int begin der kercken gemeyn geweest, gelijc wel blijct wt dien dat Paulus .i. Cor .vij. seyt. En hoont malcanderen niet, dan midts uwer beyder consent, op dat ghi v tot het ghebet ende vasten gheeft. Item ij. Corint .vi. In waken ende vasten.
[A iiij vo] Hier wt zijn die gemeyne vasten gecomen, die de broeders in die eerste kercke met gemeynder begeerten ontfanghen hebben, nochtans en wert niemant met geboden daer toe gedrongen. Mer Montanus die ketter heeft de cristelike vrijheyt eerst met wetten beswaert. Mer die heylige Vaders der eerster gemeynten, plegen tvolc te vermanen ende te verwecken tot verootmoedinge ende ghebet, met vasten ende vernederinge, als die gemeynte in eniger noot was, oft als si fellic veruolcht wert oft datse eenige sware gebreken der crancker broeders daer toe drongen, Ende dat volc dat een herte ende siele inden Heere hadde, plach alsulcken vasten ende gebeden willichlic te ontfanghen, alsse die Prochianen daer toe vermaenden, Want si hadden gheleert metten droeuen droeue te sijn, ende des anders gebreken, voor haer selfs ghebreken te houden, ende si werden gebrant, als yemant gheargert wert, Mer niemant en wert daer toe ghedwonghen, noch niemants conscientie en wert belast. Ende elck Vader des huysgesins plach om sonderlinge
| |
| |
saken, sonderlinghe vastene in sijn huys te oeffenen.
Somige hebben die quatertemper ingestelt wt onrecht verstant der woorden Zacharie, seggende: int .viij. cap. Dat vasten des vierden, dat vasten des vijfsten, ende dat vasten des seuensten, ende dat vasten des tienden, sal den huyse Juda tot blijscappen ende genoechten sijn, ende tot leckere hoochtiden, hebt lief die waerheyt ende den vrede, Maer Zacharias meynt dat dese vasten, dat is, die daghen des [(A v) ro] drucs sullen in vrolike hoochtijden verandert werden, in welcke si vrolick ende in weelden souden sijn, ende niet weenen noch haer mismaken, gelijc si in de vastendagen plagen te doen: Dat was in Christus tijt veruult. Aldus en hebben noch dese vasten noch ooc ander vasten, die nv langen tijt ingesedt hebben geweest, christelic geweest: Want christelike vastenen, sijn neerstige castidingen des vleeschs ende een onthouden van allen wellusten eenen tijt lanc, om God te herteliker te bidden. Mer de lieden en leuen in alt iaer niet wellustiger in groten cost ende oueruloedicheyt van spijse ende dranc, dan als si meynen dat si seer wel vasten, gelijc inden Aduent ende in de vasten, want si verladen haer met dien alderbesten wijn ende visschen, ende eten ende drincken nog eens so veel als si op ander dagen doen, Ja elcken vastdach heeft drie gulsige maeltijden, also dat si niet alleen onbequaem en sijn tot bidden, maer oock tot allen wercken, alleen bequaem tot slapen ende droomen. Ende willen de lieden op een dootsonde verbinden, die vastene te houden, dies si nochtans gheen macht en hebben. Want gelijc si gheen macht en hebben yet in te setten, daermen God mede eert oft dient, also en moghen si ooc niet verbieden, daer God mede vertoornt wert, alsoment breect oft doet, dan alleen als si vermanen tot dien dat God geboden heeft. Want so
| |
| |
hi Matt .xv. seyt: Te vergheefs vreest ende eertmen God met menschen gheboden. Hierom so doen si somigher menschen conscientien ongodlick beuen ende vreesen, daer geen vreese en is. Christus [(A v) vo] noch alle sine Apostelen en hebben niet eenen dach geboden te vasten, Ja den Joden en was niet meer dan eenen dach int heel iaer geboden te vasten van God, hoe derren si die Christene dan verbinden op die eewige verdoemenisse also vele dagen te vasten, die Christus met sinen bloede vrij gemaect heeft van allen wtwendigen geboden? Si souden tvolc tot warachtigen vasten ende waken vermanen, ende haer die nootsakelicheyt te kennen gheuen. Si en mogen dat vasten niet meer gebieden, dan droeue oft vrolick van herten te sijn, welck oock in ons selfs macht niet en staet.
Te verbieden oock seker spijse, als vleesch, eyre etc. Recht oft God aengenamer waer, datmen den buyck met visch dan met vleesch vulde, ende en weten niet, dat vasten is, niet eten, ende als die viericheyt des biddens ophoudt inden mensche, het si sauents oft snoenens, ende die noot des lichaems dat eyscht, so gonnet ons onse goede Vader wel, dat wi sijn goede creatueren orboren, die hi ons gheschenct heeft, om te nutten met dancbaerheyt. Alsmen vast, so en salmen niet met allen eten. Alsmen eedt, so salmen met dancbaerheyt alderhande spijse die God verleent, matelick eten.
Mer dat sommige seggen, datmen met vasten genade van God verdient, ende de sonden wtdoet, dat is daldermeeste quaet, welc Christus alleen met sinen dierbaren bloede gedaen heeft, want daer ontrectmen Christo sijn eere. Noch dat vasten en behoort niet eygentlic te gheschieden, om tvleesch te [(A vj) ro] temmen (hoe wel het daer ooc somtijden toe dient) mer om dat gemoet hem
| |
| |
te aendachteliker totten bidden soude mogen voegen, daerom staen dese twee gemeynlic bi een in de heylige scrift, te weten, vasten ende bidden. Ende men sal niet vinden, dat de warachtige heyligen geuast hebben, dan om des biddens wille, dat si te bequameliker souden mogen bidden. De soberheyt daermen tvleesch mede in sinen dienst houdt, heet in de scrift geen vasten, maer soberheyt, welck men altoos moet houden, waer toe ons Christus ende syn Apostelen dicwils vermanen, sonderlinge Luce .xxi. Wacht v dat v herten niet beswaert en werden met eten noch drincken, noch met sorchfuldicheyt deser werelt. Ende Paulus Roma .xiij. Niet in brassen ende dronckenschap. Ende Tit .ij. Laet ons soberlic rechtueerdelic ende godlic leuen in dese werelt. Dese maniere van leuen, verstaet hi, so waer hi van soberheyt vermaent, datmen den lichaem alleen sijn nootdruft geue, ende hem alle oueruloedige weelde ontrecke, op dattet niet te weeldich en werde, maer men en can altijt niet vasten noch bedruct sijn, want men moet somtijden eten ende vrolick sijn.
Nochtans en sullen wi ons niet geheelick van vasten vernederen ende bidden onthouden, ende in wellusten leuen, gelijc somige nv doen, mer ons somtijts tot die voorscreuen oprechte vasten keeren, gelijc ons God door den Propheet Johelem int .ij vermaent, segghende: Keert v tot mi in gheheel- [(A vj) vo] der herten, in vasten ende weenen ende schreyen, ende snijt v herten, ende niet v cleederen. Want het nv sonderlinge van noode is te bidden ende te vasten, om dat de christenheyt nv wreedeliker veruolcht wort dan eenige misdaet, met yser, vier, water ende galgen, somige beschimpense, somige die niet oprecht en sijn, diffameren dat Euangelion, ende onder die
| |
| |
cleyne gemeynte is ooc so groote crancheyt dagelics dat die glorie Christi daer doer verduystert wert, also dat wi wel behoeuen te bidden, ende ons te verootmoedigen voor God met weenen, vasten, ende hem onsen ende sijnder gemeynten noot te clagen. Mer wee onser onachtsaemheyt, dat wi die gramschap Gods niet en mercken noch ter herten en nemen. Voorwaer waert dat wi die gene waren, die wij willen schijnen te sijn, wi en souden den genen die warachtelic geweest sijn dat wij scijnen te wesen, also ongelijc niet leuen, noch wi en souden die genade Gods niet te vergeefs ontfangen, maer wij souden neersticheyt doen, dat wi in desen aengenamen tijt, in welcke ons nv claerliker die genade Gods verschijnt, dan si in duysent iaer heeft gedaen, ons te bewijsen in allen dingen als dienaren Gods in groote lijdtsaemheyt, in mismakingen, in bangicheden, in slaghen, in arbeyt, in vasten, in waken, ende in de dingen die Paulus .ij. Cor .vi. verclaert. Ende die gehoude personen souden haer ooc matigen in vleescheliken wellusten ende ander weelden, op dat si haer tot vasten ende bidden mochten geuen als Paulus .i Corin .vij. seyt. Oock en souden wi [(A vij) ro] niet min sorchfuldich sijn te vasten ende te bidden, ende ons te verootmoedighen voor de sondighe broeders, die met swaren sonden die glorie Christi, ende des Euangelijs beulecken, ende den Heere bidden dat hi des duyuels temptatie ons also niet en liet beswaren ende douerhant nemen.
Ende die Euangelische predicanten souden tvolck haer sonden neerstelic vermanen, ende haer die nootsakelicheyt des biddens ende vastens voorhouden, op dat si also cout niet en bleuen van oprechten vasten ende bidden, tot so grooter argernisse der gheender die Christum niet ontfan- | |
| |
gen en hebben, ende op dat si ontsteken werden in de liefde Gods, ende sijn eere ter herten namen, ende sijn oneere sorchfuldelic beletten, ende haer selfs ende der andere sonden swaerheyt bekennen, ende daer leedtwesen af hebben, ende Gods goetheyt ende ghenade te verwonderen, ende te eeren, op dat si ontsteken worden, om die vorderinge der glorien Gods te bidden, ende af te bidden, dat daer tegen is, so sullen si wel beweecht werden, om Christelic te bidden ende te vasten, also dat men ons niet en soude mogen verwijten, dat wij noch en vasten, noch en baden, noch en arbeyden, mer alleen wellustelic leefden, ende die mate van vasten, soude na viericheyt des biddens geschieden.
En wilt v gheen schatten vergaderen opter aerden, daerse die. etc.
Hier begint Christus die geloouige af te trecken van die giericheyt ende van begeerlicheyt veel [(A vij) vo] te hebben, ende seyt: Wilt ghi schatten vergaderen, ende warachtelic rijc werden, so en vergadert geen verganckelike schatten opter aerden, die v genomen mogen werden oft bederuen, want sodanigen schat is der edelder sielen te snoode, mer vergadert v eewige schatten inden hemel, die v niemant ontnemen noch verderuen en mach. Wie en soude niet lieuer eewige ende hemelsche schatten hebben, dan aertsche verderffelike die terstont vergaen sullen. Alsoo vermaent Paulus ooc .i. Tim .vi. Vermaent de rijcke van deser werelt, dat si niet hoochmoedich en sijn, noch gheenen hope en setten in onseker rijcdommen, twelc schatten is vergaderen opter aerden daerse den roest ende motten eten, mer inden leuendigen God. Siet, dat is schatten vergaderen inden hemel, dat is in sekeren ende geesteliken goeden, ende dat si milde sijn om mede te deylen etc.
| |
| |
Want waer uwen schat is, daar is oock v herte.
Also geringe als een mensche begint neerstich te sijn om tijtlic goet te vergaderen, so wert sijn herte aen dese snoode dingen verhangen, weder hi wil oft niet en wil. Want ist dat hi schatten vergadert opter aerden, so is al sijn herte opter aerden, daer sinen schat is. Wat mach onsaliger sijn dan dat herte op verganckelike dingen deser werelt te setten, ende van die hemelsche goeden te vallen. Welc recht also vele is, als of een mensche gheen goede spijse en wilde noch en mocht eten, maer [(A viij) ro] wilde menschen dreck eten, ende hem daer mede verlustigen. Desen seluen sin sedt Lucas die cause van eenen die van Christo de erffenisse gedeylt wilde hebben, daer wt nam Christus een oorsake tegen die quade begeerlicheyt te spreken. Want so Paulus .i. Timo .vi. seyt. Die rijck willen werden, die vallen in des duuels becoringhe, ende in veel sotte begeerlicheden, die de mensche in verderffenisse verdrincken. Waer voor ons God beware door Christum tot sijner glorien Amen.
|
|
Auteursrecht onbekend
