Roosje zonder doornen
(1842)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 61]
| |
Eerste tooneel.DE BESTIERDER, EEN KRANKWACHTER.
de bestierder.
Zie hier Firmin, eene kaert van toelating voor den korporael Mathieu met zyne juffer, die nu reeds drie achtereenvolgende weken, stiptelyk eens per dag, het verlof komt vragen om by dien gekwetsten Pruississchen krygsgevangene toegelaten te worden; gy zult hem die ter hand stellen zoodra hy zich op nieuw aenbiedt.
de krankwachter.
Zeer wel, heer Overste! het zal hem recht vermaek doen... die goede invalide verlangt er zoo naer.
de bestierder.
Het is myne schuld niet... gy weet in wat staet hy hier gebragt is; het hoofd schier geheel verpletterd.
de krankwachter.
Ik geloof het wel... in plaets van de touw van het heiblok, gelyk zyne medelotgenooten, op 't gegeven sein los telaten, hield de dwaes wat hy hield, liet zich onvoorziens naer om hoog medeslepen en viel met een geweldigen smak, van boven naer beneden, tusschen het paelwerk neder.
de bestierder.
Ook zweefde hy in de eerste dagen van zyn ongeluk tusschen leven en dood, en zou er zeker van gestorven zyn, hadden de heelmeesters niet spoediglyk besloten tot het trepaneren over te gaen. Deze kunstbewerking, ik moet het zeggen ter hunner eer, schynt buitengemeen wel geslagen te hebben; want niet alleen is hy het doodsgevaer, door zyne wonde veroorzaekt, ontkomen, maer ook schynen zyne gekrenkte hersenen, van dag tot dag, meer tot | |
[pagina 62]
| |
hunne natuerlyke werkingen weder te keeren. Maer ik ga aen myne bezigheden... Draeg zorg de invalide en de juffer wel aen te bevelen van de veelvuldige vragen, de vermoeijende en het gemoed schokkende gesprekken nauwkeurig te vermyden; dus luiden de bevelen der heelmeesters. Ik laet u.... (Af.)
de krankwachter.
Ik groet u, heer Overste. | |
Tweede tooneel.DE KRANKWACHTER, alleen.
Welnu! ik ben te vrede dat mynheer de directeur eindelyk toestemt, primo voor my, om dat ik zoo dikwils den ingang niet meer zal moeten weigeren; dat doet pyn als men een gevoelig hart bezit, zoo een mensch onmedoogend te moeten weg zenden; inzonderlyk als er u daer, aen den arm van een invalide, een paer lieve oogen staen te smeeken, terwyl er uit ieder een dikke traen biggelt; en secundo voor Mathieu; want eindelyk, 't is een kameraed... wy hebben nog te samen den slag van Eylau by gewoond, toen ik nog by de Ambulantie stond. Hy verloor er een arm en ik kreeg er een kogel door de bil; het was juist genoeg om ons beiden als onbruikbare affuiten van kant te stellen. (Men belt.) Het ware nog al aerdig dat van hem sprekende... (Hy gaet opendoen.) Parbleu! hy is het zelf... Kameraed Mathieu, mejuffer, treedt binnen, treedt binnen.. ik stond juist aen u te denken.
| |
Derde tooneel.ROZA, MATHIEU, DE KRANKWACHTER.
mathieu.
Waerlyk? welnu... gy ziet dat wy niet afhouden. Wy zeggen zoo tegen elkanderen, terwyl ik mejuffer den arm bied: Welaen op Gods genade! wy gaen er nog eens naer toe; het zal toch één mael lukken. Saperbleu, met uw verlof, wy zyn zoodanig aen eene weigering gewoon dat het ons recht zou verwonderen indien het anders moest zyn. | |
[pagina 63]
| |
Maer geduld, kameraed! wy zullen u toch zoo lang komen plagen tot dat wy eens eene toelating zullen bekomen, is et niet waer, mejuffer? (Roza knikt van ja).
de krankwachter.
En wat zoudt gy zeggen, indien gy er heden eene bekwaemt?
mathieu.
Saperbleu! kameraed, dat gy de Phenix der krankwachters zyt.
de krankwachter.
Welnu, daer...
mathieu.
Honderd duizend veldbataillons! gy hebt een verlof...
roza,
verheugd.
Is het mogelyk!
de krankwachter.
Ja, ja, mejuffer... goed in orde.
mathieu.
Ja! daer is hy, die schelm van verlof, waer voor gy ons gedurende drie weken, een-en-twintig keeren den aftogt hebt doen blazen... Saperbleu! moest eene papierenvodde zoo als deze, dan zoo veel moeite kosten?
de krankwachter.
Ja... maer zoo lang de heelmeesters het verboden hadden... gy weet...
mathieu.
Ik uit geen woord meer... Het wachtwoord is heilig by den heelmeester gelyk by den krygsman... ibidem! Geef my de vyve, kameraed! ik dank u voor uwe goede zorg en voorspraek... A propos, wy gaen hem zien, niet waer?... want ik verhoop dat wy nu geen verlof bekomen hebben om heen te gaen gelyk wy gekomen zyn.
de krankwachter.
Een oogenblik... geene overhaestigheid; eene schielyke aendoening mogt hem rampzalig zyn... ik ga hem voorbereiden, zeggen dat er hem eene oude kennis wenscht te spreken, en dan... | |
[pagina 64]
| |
mathieu.
Begrepen. - Welaen, schik me dat eens goed, oude! maer dat het kort zy, hoort ge... de lading in twaelf tempos, en niets anders... ik houd my daer by... saperbleu! met uw verlof! daer is zoo geen tweede ding in de wereld.
de krankwachter.
Zyt gerust, ik vlieg derwaerts. (Langzaem af).
| |
Vierde tooneel.MATHIEU, ROZA.
mathieu.
En dat heet de krankwachter vliegen... duivelsche lanterfant! het verwondert my niet dat hy by de Ambulantie gestaen heeft; hy was achterblyver van ambstwege. - Nu, mamzel Roza, met uw verlof, waerom zoo neerslagtig... het schynt dat gy niet te vrede zyt... gy ziet er treurig uit gelyk eene nederlaeg en nogthans hebben wy hier het stuk papier, waer wy zoo lang naer verlangd hebben... de papierenvodde die ons vergund uw broeder te mogen zien en spreken.
roza.
O ja! wy zyn zeker gelukkig, goede Mathieu... maer het onderhoud zal zoo kort zyn en ik heb hem zoo veel te zeggen... zoo veel te vragen....
mathieu.
Maer, mamzel, met uw verlof, vergeet gy dan dat, zoodra hy eenigzins van zyne wonden hersteld is, wy van den commandant reeds voorop de toestemming bekomen hebben om hem t' huis voorts te mogen verzorgen.
roza.
't Is waer! maer dit oogenblik schynt nog zoo ver verwyderd, en het is zoo lang als men wachten moet.
mathieu,
ter zyde.
Zy heeft gelyk; ik ondervind het ook.
roza.
En ook, ik weet niet, maer ik ben bevreesd. | |
[pagina 65]
| |
mathieu.
Bevreesd! en waerom? N.o 20 Wyze: De l'Apothicaire.
Gy ducht dit onderhoud, mamzel...
Maer haest zult g'er u in verblyden.
Het eerst is al; onthoud dit wel,
Het gaet om 't even in het stryden.
Korts voor het vuer is men een' meeuw,
By d'eerste scheut is men een reiger;
Reeds by de tweede is men een leeuw;
Maer by de derde is men een tyger.
En om u een voorbeeld te geven... 't was geloof ik in den slag van... maer Saperbleu!.. met uw verlof, wat ging ik u nu vertellen van den slag van Eylau... dat komt hier wel te pas. Spreken wy liever van uwen, van onzen vriend; want het is nu vast besloten dat uwe vrienden de myne worden. Zie, mamzel, als ge wilt, gaen wy een verdrag sluiten. Gy bemint vriend Alfried gelyk gy hem moet beminnen, gelyk uw broeder, dat is klaer... Ik, ik bemin u reeds gelyk... gelyk eene zuster... ja, saperbleu! met uw verlof, mamzel, gelyk eene zuster, gelyk myne beste myne dierbaerste zuster. Welnu! laet ons alle drie elkanderen lief hebben gelyk zuster en broeder, gelyk broeder en zuster en laet ons tegen myne goede oude moeder zeggen: ‘Goede oude moeder, met uw verlof, gy hadt maer één kind om u te beminnen, thans hebt gy er drie... bemin ze als uwe kinderen, en laet ons, Saperbleu! met uw verlof, allen gelukkig zyn.’
roza.
O Mathieu, Mathieu! gy hebt het edelste hart dat God ooit den mensch gegeven heeft... Waerom kan ik u niet beloonen gelyk gy het verdient.
mathieu.
Mamzel, zwyg... geeft gy my niet genoeg?... gy geeft my uwe vriendschap en gy staet my toe dat ik u broederlyk bemin.
roza.
Maer geduld... als myne gelukstar het toelaet... Later, | |
[pagina 66]
| |
o ja! later... reken op my, Mathieu... Ik zal niet ondankbaer zyn, ik beloof het u... gy zult nimmer over Roza Weiler moeten klagen.
mathieu.
Mamzel! met uw verlof... No 21. Wyze uit: une Faute.
Zoo 't wreede lot door myne smart bewogen,
Eens wilde dat myn broêr 't verstand herkreeg,
Dan zei ik u, van vreugd 't hart opgetogen:
‘Hoor myn geheim, dat ik tot nu verzweeg.’
Het waer' myn wensch, mogt ik u eens na dezen,
't vertrouwen doen dat gy zoo wel verdient!
Want 't zou 't geluk eens teêdren broeders wezen,
En tevens 't loon van een getrouwen vriend.
| |
Vyfde tooneel.
De vorigen, DE KRANKWACHTER.
de krankwachter.
Welaen, hy volgt my... maer om alle schielyke aendoening te vermyden, begeeft u in deze naestgelegen kamer. Ik zal u komen waerschuwen en u halen als ik zie dat het oogenblik gunstig is. Gaet; ik hoor hem.
mathieu.
Kom, nog eens af gemarcheerd. Het schynt dat men hier het gehoor met de gevelde baijonnet niet verovert, om het even; eerbied aen de tucht van het huis en daerom... links om keer!.. met uw verlof, mamzel.... (Hy neemt haer den arm en vertrekt in de zykamer.)
| |
Zesde tooneel.DE KRANKWACHTER, vervolgens ALFRIED.
de krankwachter.
Daer is hy... hoe zwak en bleek nog... maer ook, wat heeft hy niet al geleden sedert hy hier is.
alfried,
komt lang zoem op. - Het hoofd is met een zwarten doek verbonden.
Firmin! de zon schynt zoo helder; het weêr is zoo goed; zou ik dezen namiddag niet eens mogen uitgaen? | |
[pagina 67]
| |
de krankwachter.
Ik denk van neen, mynheer.
alfried.
En waerom niet? ik bevind my zeer wel.
de krankwachter.
Het is mogelyk... maer gy weet wel dat de geneesheeren het verboden hebben. Zy beweren dat gy nog te zwak zyt.
alfried,
met een zucht en gaende zitten voor eene kleine tafel.
Ik zal dan wachten.... Ik gevoel nogthans dat de opene lucht my zulk goed doen zoude, maer vermits zy het verboden hebben... En wanneer zal ik mogen schryven?
de krankwachter.
Dat weet ik niet, mynheer. Voor alsnog is het my stiptelyk aenbevolen u geen letter op 't papier te laten zetten.
alfried.
Firmin! men vreest dan dat ik hervallen zou.
de krankwachter.
Dat moet wel waer zyn, mynheer.
alfried.
Zeg hun, Firmin, dat ik hun hartelyk dank toedrag voor de zorg welke zy voor my hebben.
de krankwachter.
Daeraen zal ik niet onbreken, mynheer.
alfried.
Het is wel. - Wilt ge my nu een oogenblik alleen laten.
de krankwachter.
Volgaerne... maer alvorens moet ik u een bezoek aenkondigen.
alfried,
bedaerd.
Een bezoek... van wien... gy hebt my daer reeds over gesproken. Ik ben hier voor elk een vreemdeling... myne vrienden, zoo ik er nog heb, zyn verre van my, in eene andere landstreek, in myn vaderland... en myne bloedverwanten betreuren misschien op dit oogenblik myne dood. | |
[pagina 68]
| |
de krankwachter.
Uwe zuster welligt niet, mynheer, en indien...
alfried.
Myne zuster! (Hy bedenkt zich.) Ik heb nimmer eene zuster gehad... ik had maer een broeder... hy heette... Juliaen... ja, dit was wel zyn naem.
de krankwachter,
ter zyde.
Hy herinnert zich niet. (Luid.) Gy zoudt haer toch wel herkennen indien gy haer zaegt?
alfried.
Firmin, die u gezegd heeft dat ik eene zuster heb, heeft u bedrogen... ik heb geene...
de krankwachter.
En de korporael Mathieu by wien zy woont...
alfried,
verwonderd.
De korporael Mathieu!...
de krankwachter.
Ja, ja, sedert al een ruimen tyd... sedert dat zy u in de vesting heeft weêrgevonden, toen gy nog... (Ter zyde.) zeggen wy hem dat niet; dat mogt hem beledigen.
alfried.
Ik ken noch den korporael Mathieu, noch de zuster waer van gy spreekt.
de krankwachter,
ter zyde.
Komaen, er is geen ander middel. (Luid.) Tot wederziens, mynheer.
(Af.)
alfried.
Firmin! | |
Zevende tooneel.ALFRIED, alleen.
Ik zou willen uitgaen; ik heb ongelyk, ik gevoel dat de eenzaemheid my goed doet. Myn hoofd is beter in zyn schik en myne gedachten kan ik beter aen een schakelen. Wat is er my dan overgekomen dat ik zoo geheel myn geheugen verloren had. Men heeft my gezegd dat ik eene gevaerlyke heelkundige bewerking ondergaen heb en ik ben als het ware uit eenen doodelyken slaep ontwaekt. Ik | |
[pagina 69]
| |
ben dan wel ongelukkig geweest... Ik herinner my toch wel dat ik het Pruissisch leger was gevolgd... wanneer? ik weet het niet meer, het was, geloof ik, toen de Bondgenooten tegen Frankryk optrokken... Ik had een graed... ik werd gewond aen het hoofd, geloof ik, en als krygsgevangen op het slagveld door de overwinnaers opgenomen. Myn geheugen strekt niet verder. Wat er van my geworden is, weet ik niet. Ik ben nog in Frankryk en weet niet of ik er vry ben of gevangen, maer zoodra ik mag schryven, zal ik het weten, men zal my zeggen hoe veel tyd er verloopen is... Ik zal my alles herinneren, met ter tyd, ja... ik had eene moeder, o! ja... en dan... zy... o God! deze herinneringen zyn pynelyk... ik wil ze niet inroepen. (Hy wischt een traen af en blyft met de hand onder het hoofd, in diep gepeis verzonken, zitten).
| |
Achste tooneel.ALFRIED, ROZA, MATHIEU, DE KRANKWACHTER.
de krankwachter,
zacht.
Welaen, mejuffer, goeden moed.
mathieu.
Dat zeg ik immers ook, mamzel, met uw verlof!
roza.
O myn God! ik dank u om dat gy my hem nog één mael laet weder zien.
de krankwachter,
tegen Mathieu.
Ik ben nieuwsgierig hoe dit zal afloopen; hy denkt niet dat zyne zuster hem zoo naby is.
roza
treedt naer hem toe, legt de eene hand op zyn schouder terwyl zy de andere, waer aen den door hem gegevenen ring praelt, vóór hem op de tafel laet rusten.
Welnu! myn vriend! hoe bevindt gy u?
alfried
ziet den ring en vat heviglyk Roza's hand vast.
God! is het mogelyk!
roza.
Wat doet gy? | |
[pagina 70]
| |
alfried.
Die ring! die ring! het is de hare... Roza! Roza! heb ik u weder?
roza,
in zyne armen vallende.
Alfried!
alfried.
Roza!
mathieu,
ter zyde.
Saperbleu! wat uitbarsting van houwitsers.
alfried.
Eindelyk! eindelyk zie ik u weder.
roza.
Is het mogelyk... Alfried! Alfried hersteld... o myn God! uwe wonderen zyn groot!
mathieu.
Komaen! vrienden.... het schynt dat het slagorder veranderd is. - Saperbleu! wat vreugd! dat moet ik myne goede oude moeder gaen zeggen.
roza.
Mathieu, myn broeder heeft het verstand weêr, thans ben ik u de veropenbaring van een geheim verschuldigd... Binnen acht dagen zult gy het weten. Alfried! het geluk hoort ons toe.
koor.
N.o 22. Wyze uit: Jeannot et Colin.
Laet vreugd ons thans verblyden.
Voortaen (bis.) geen zuchten meer;
Want God, uit medelyden,
Geeft ons een broeder weêr.
EINDE VAN HET VYFDE TAFEREEL.
|
|