Roosje zonder doornen
(1842)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 71]
| |
Eerste tooneel.
roza,
komt driftig uit eene zykamer met een brief in de hand.
Welnu, het is gedaen... neen, ik mag niet meer aerzelen; ik mag hem geene hoop meer overlaten. Hy moet in de wereld gaen schitteren, en ik, ik zou zynen glans verdooven door myne tegenwoordigheid. Myne taek is volbragt; morgen zal hy vertrekken en wy zullen weder vreemdelingen voor elkander worden. En Mathieu die thans alles weet... Mathieu zal my niet weigeren. God! ondersteun my en geef my moed om in myn besluit te volherden. - Daer is hy... | |
Tweede tooneel.ROZA, MATHIEU.
mathieu,
op zekeren afstand en met eerbied.
Mamzel Weiler!
roza.
Treed nader... waerom niet meer Roza, gelyk voortyds, lieve Mathieu?
mathieu.
Met uw verlof, mamzel! 't is dat ik denk dat die gemeenzaemheid u zou kunnen beledigen, nu dat gy.... Saperbleu! met uw verlof, mamzel, gy zult ten minste wel gravin worden.
roza,
hem vriendelyk de hand nemende.
Neen, Mathieu. | |
[pagina 72]
| |
mathieu.
Gy schertst, mamzel... Heb ik het zelf uit den mond van mynheer Alfried niet gehoord en ik ken hem veel te eerlyk man om aen zyn woord niet te volkomen.
roza.
Lieve Mathieu! gy zyt altyd zoo goed met my geweest. Gy hebt my altyd als een broeder bemind.
mathieu,
met vuer.
En ik bemin u nog, Saperbleu! met uw verlof... mamzel... meer dan ik u ooit bemind heb... meer dan... ja, ik geloof dat het waer is, meer dan myn Keizer... en dat is veel, want ziet ge, voor hem gaf ik myn bloed, welnu, voor u zou ik myne ziel geven.
roza.
Welnu! zoudt gy my wel eene bede kunnen toestaen?
mathieu.
Eene bede! eene bede! mamzel vergeet dan dat zy over Mathieu slechts te gebieden heeft.
roza.
Ach neen! dat zou my slecht voegen, maer gy waert my immers altyd genegen.
mathieu.
Boven alles, mamzel.. myn Keizer en Roza, dat is myne zinspreuk...
roza.
Welnu! het zal u misschien vreemd voorkomen, maer zoudt gy wel kunnen besluiten om met my te trouwen?
mathieu.
Trouwen! ik met u... o mamzel! doe my toch niet stikken van blydschap... trouwen!.. maer dat kan toch maer scherts zyn... want...
roza.
Neen Mathieu, het is geen scherts... zoudt gy my weigeren?
mathieu.
Ik, mamzel! ik u weigeren... u... maer gy weet dan | |
[pagina 73]
| |
niet?... o mamzel! sints lang ligt gy hier... (Hy wischt een traen van de wang.) Saperbleu... ga ik dan niet weenen als een recruet. - Maer neen, neen mamzel! dat kan niet zyn... Vergeet gy dan... gy zoo schoon en ik, een gebrekelyk mensch... o! het ware genoeg om er van te sterven...
roza.
Ik vraeg u, Mathieu, of gy met my wilt trouwen? nog meer, ik verzoek het u.
mathieu.
Het is dan waer!... gy misleidt my niet... o mamzel! ik dacht niet dat er zoo veel geluk op aerde den mensch kon te beurt vallen. No 23. Wyze uit: Jeanne d'Arc.
Ja, myne schoone,
'k Zweer in dit oogenblik,
Ik zal 't u loone'
Tot mynen jongst en snik.
Aen u voortaen myn leven,
Voor 't schenken van uw' trouw.
Wie kan ik 't beter geven
Dan Roza, myne vrouw?
Ja, mamzel! ik wil u zoo gelukkig poogen te maken als of de arme Mathieu zelf het voorwerp uwer liefde altyd ware geweest.
roza.
Gy zyt een braef mensch, Mathieu, en ik, ik wil voor u eene getrouwe en liefhebbende vrouw, en voor uwe moeder eene gehoorzame dochter wezen. Maer nog iets... ons huwelyk zal binnen weinige dagen gesloten worden. Alles blyft onder ons geheim en van daeg als ze komen...
mathieu.
Wie moeten er komen? verwacht gy iemand?
roza.
Ach ja! 't is waer... gy weet het niet... De ouders van den graef... ik heb hun geschreven en hen derwaerts ontboden. | |
[pagina 74]
| |
mathieu.
Ha! ik versta u. - Maer waertoe dit overhaest huwelyk aengegaen? waertoe die schielyke verandering tusschen u en mynheer Alfried, lieve mamzel?
roza.
Mathieu, gy bezit genoeg gevoel om myne openhartigheid op prys te stellen en gy zult my regt doen. Luister dan en zeg my daerna of ik slecht handel of niet. Ik bemin Alfried... waerom zou ik het ontkennen? het ware vruchteloos, want gy weet het te wel. - Ik weet ook welke gevoelens voor my in zyn hart gloeijen, en het zal den als het ware uit het graf herrezen zoon niet moeijelyk vallen, liefhebbende ouders te bewegen om aen zyne wenschen te voldoen. Maer moet ik daer in toetreden?.. Ik, eene arme schoolmeesters dochter en hy, de eenige en laetste spruit van een oud-adelyken stam, wiens luister hy even glansryk aen de nakomelingen moet overleveren. Ik, de hinderpael die hem eens zou beletten het leven te genieten... ik, die men verachten en verstooten zou en over wie hy, door my in het ongeluk gestort, dagelyks zou moeten blozen... neen, niet waer? en daerom weiger ik zyne hand, Mathieu.
mathieu.
O ja, mamzel! ja... het is uwe pligt... en ik bewonder u... nogthans, wie zou meer het geluk verdienen?..
roza.
Daerom is het dat ik hem onvoorziens en op eens alle inzichten wilde benemen, alle hoop vernietigen... Wilt gy nu nog myne hand, Mathieu?
mathieu.
Mamzel! het is een goed dat my reeds toebehoord.
roza.
Mathieu, ik dank u... o! gy zyt zoo goed dat ik gevoel dat ik u ten laetste zal beminnen.
mathieu.
Een weinig, mamzel! slechts één weinig, uit vriend- | |
[pagina 75]
| |
schap, meer vraeg ik u niet.
roza.
Zoo veel als ik kan... zoo veel als gy het verdient. (Ter zyde terwyl zy heen gaet.) O myn God! myn God! de offerande is volbragt.
| |
Derde tooneel.MATHIEU, alleen.
Bewonderingswaerdig meisje! Saperbleu! dat heeft my gansch over hoop geworpen. - Om het even, ik beklaeg haer... en het is jammer... zy verdiende Gravin te worden... maer neen... zy heeft gelyk; men zou haer doen blozen, haer verrachten, en saperbleu! het zou niet mogen gebeuren, want wanneer ik net zou komen te weten... honderd duizend baijonnetten!... Het is beter dat ze moed betoond, Ze zullen niet kunnen zeggen, de andere ginds: ‘gy hebt gemaekt dat myn zoon van de groote wereld moet verstoken blyven, om dat hy u, een gemeen meisje, gehuwd heeft.’ Neen.... maer thans zal zy kunnen zeggen: ‘Ik heb uw zoon niet gewild om dat hy ryk was en dat ik my te hoog schatte om het voorwerp uwer hatelyke verachting te worden.’ En de eer zal langs haren kant zyn. - Mynheer Alfried... mondje toe. | |
Vierde tooneel.ALFRIED, MATHIEU.
alfried.
Ach! myn goede Mathieu... zyt gy daer?.. ik zocht u om u myn goed nieuws mede te deelen, Zoo even ontvang ik een brief van myne dierbare moeder, die hier gelyktydig moet aenkomen.
mathieu.
Ik weet het, mynheer de Graef... mamzel Roza heeft het my daer zoo even gezegd. | |
[pagina 76]
| |
alfried.
Heeft zy u ook gezegd wat nu myne voornemens zyn?
mathieu.
Neen, mynheer.
alfried.
Van haer morgen, naer het slot van Rensburg als myne toekomende gade mede te geleiden.
mathieu.
In ernst?..
alfried.
Ja, Mathieu. - Daer my het schryven alsnog verboden was, had Roza naer myne ouders geschreven, maer zonder eenigzins van onze betrekkingen te gewagen. Ik heb de gelegenheid gevonden om hun, door middel van een heimelyken brief, van al het gebeurde kennis te geven; en oordeel hoe gelukkig ik ben, Mathieu, zy stemmen in onze vereeniging toe.
mathieu.
Zoo... en wat heeft mamzel Roza geantwoord?
alfried.
Eerst zag ik haer verbleeken, vervolgens rolden er twee dikke tranen langs iedere wang, terwyl zy staroogend op den brief keek, dien ik haer voorlas. Zy vernam er in dat ik, door de dood van myn broeder, als Majoraetsheer ging optreden, en erfgenaem van al de titels van het geslacht van Rensburg worden. Dan kon zy zich niet weêrhouden met eene merkelyke aendoening van vreugde uit te roepen: ‘Ja, Alfried! ja, Roza zal u wel gelukkig weten te maken.’ Dan drukte zy my krampachtig de hand en verliet ylings de kamer. Ach, Mathieu! het was 't schoonste uer van myn leven... dit oogenblik verbond my voor eeuwig aen haer...
mathieu,
ter zyde.
Arme jongen! zoo hy wist... en ik ben het die hem... Saperbleu... (Luid.) Mynheer Alfried! bemint ge my wel?
| |
[pagina 77]
| |
alfried.
Als myn weldoener... als myn besten vriend... als myn broeder.
mathieu.
Zoudt gy wel in staet zyn van my eens te kunnen haten?
alfried.
Myn vriend! wat sombere gedachten... ik u haten?.. o nimmer!.. nimmer!..
mathieu.
Onder welke omstandigheden ook?
alfried.
Onder welke omstandigheden ook.
mathieu.
Ik bedank u, mynheer Alfried... Ik bedank u voor uwe vriendschap...
alfried.
Zy zal zyn gelyk myne dankbaerheid, onuitwischbaer. - Zie, men heeft my gezegd dat gy Roza bemindet, niet uit vriendschap maer uit opregte liefde.
mathieu.
Men heeft u dat gezegd?
alfried.
Ik geloof het niet. En nogthans al ware het zoo, ik zou u daerom niet haten... Het is een ongeluk van te beminnen en niet weder bemind te worden, en ik zou het uwe niet willen vergrooten door u myne vriendschap te onttrekken.
mathieu.
O ja... gy zegt waer... beminnen en niet weder bemind worden, dat is ysselyk. (Ter zyde.) En ik heb het haer beloofd... God! wat doet hy my lyden.
alfried.
Zie, ik wil u voor al uwe goede zorgen beloonen: Gy zult ons komen bezoeken zoodra wy getrouwd zyn, en zoo ons land u bevalt, dan kunt gy by ons blyven wonen. | |
[pagina 78]
| |
mathieu,
hem de hand drukkende.
Mynheer Alfried!.. Myn vriend! (Een traen afwisschende.) Vaerwel.
alfried.
Waer gaet gy? waerom verlaet gy my?
mathieu.
Ik ga... ik ga... Roza vinden... (Ter zyde.) Saperbleu! het is my niet mogelyk langer in deze positie te blyven. -
(Hy vertrekt schielyk.)
| |
Vyfde tooneel.ALFRIED, alleen.
Ga... goed en edelmoedig man! ik zal u wel noodzaken myne weldaden te aenvaerden; Roza zal u die aenbieden en gy zult ze niet kunnen weigeren. Roza myne echtgenoote... o ja! myne dierbare echtgenoote; want geene vooroordeelen of hinderpalen kunnen haer voortaen aen myne teederheid ontrukken. Hier is de brief van myne geliefde moeder; de zoo verlangde brief, die beslist heeft over myne dood en leven. Ach! mogt ik haer haest tegen myn hart drukken en haer myne Roza, myne echtgenoote voorstellen. | |
Zesde tooneel.ALFRIED, THOMAS.
thomas,
naer buiten sprekende, hy draegt eene valies en een reiszak.
Dank u vrienden! dank u... Merci mes amis, als ge my niet verstaet; ik zal nu wel te regt komen. - Duivelsch Françosengoed! ik heb al myn fransch, dat ik hier en daer onder weg betraept heb, in de weer moeten stellen om tot hier te geraken, en God dank! ik geloof dat ik er ben. - Laet ons eens 't oost en west zoeken. | |
[pagina 79]
| |
alfried.
Wat wil die man? Wel ik bedrieg my niet... hy is 't... het is Thomas.
thomas.
Ja... het is Thomas... Thomas de tuinier, om u dienst te doen, mynheer. - Maer... jarni... jarni!.. jarnipiet... zie ik wel... zyt gy het?.. zyt gy het?..
alfried.
Wel ja, Thomas, ik zelf...
thomas.
Zyt gy het zeker? o mynheer Alfried!... o wat geluk! de eerste dien ik ontmoet.
alfried.
Gy zyt toch alleen niet gekomen?
thomas.
O neen, neen... ik ben voorop gekomen met het goed. De reiskoets staet hier by, in de afspanning... Uwe moeder met uw oom van Ringhem zullen dadelyk hier gaen zyn.
alfried.
Is het mogelyk. - O! dat zy toch niet lang vertoeven.
thomas.
Zyt gerust... ze zullen eerder te regt zyn dan ik... zy kunnen zoo wat beter in 't Fransch parlesanten en het schynt dat het hier wel te pas komt. Wat voor een land is dat toch!.. is er wel één onder al die babbelaers die de twee talen verstaet... wat verschil by ons. - Zoudt gy willen gelooven dat dit Françosenras my joufflu d'Allemand geheeten heeft, 't geen zoo veel wil zeggen als Duitsche moef, om dat ik hun vogelgezang niet verstond, als ik hun naer den weg vroeg. Zy hadden toch voorleden jaer zoo veel muils niet, als onze kogels hun in 't Duitsch den weg naer Parys wezen. - Maer... jarnipiet! mynheer Alfried... hoe zyt gy toch zoo ver langs hier komen dompelen.
alfried.
Ik zal u dat wel vertellen, als ik meer tyd heb... Van daeg denk ik niet dan aen myne lieve ouders. | |
[pagina 80]
| |
thomas.
O! hadt gy geweten wat feest het was toen zy het berigt van uw behoud ontvingen. Geheel het slot liep in de war. Uwe moeder was er juist het zomergetyde komen doorbrengen, om er wat vertroosting te vinden; want allen meenden dat gy wezenlyk dood waert... maer ik, ik wist wel dat het niet waer was.
alfried.
Hoe zoo?
thomas.
Om dat ik Fidèle, uwen waterhond, dien gy my gelaten hadt, nog niet eens, sedert uw vertrek, had hooren huilen; het geen nooit gebeurd zonder dat er iemand van de familie sterft.
alfried.
Die goede Thomas!
thomas.
Zoo mynheer... waer moet ik dit goed brengen?
alfried.
Ontlast er u maer van...
thomas.
Is dat hier uw salon, waer gy uw volk ontvangt, mynheer Alfried? hy is wat min schoon dan die op het slot, wil ik zeggen.
alfried.
Ik heb sedert drie jaren nog in slechtere verbleven, goede Thomas.
thomas.
Ja, dat wil ik gelooven... het soldaten leven!... Maer wacht!.. ik geloof dat ze daer zyn... ja, jarnipiet!.. daer zyn ze... Langs hier, langs hier, mynheer en mevrouw! | |
Zevende tooneel.
De vorigen, DE BARON VAN RINGHEM, DE GRAVIN VAN RENSBURG.
de gravin,
binnen snellende.
Daer is hy... myn zoon! myn Alfried! | |
[pagina 81]
| |
alfried,
haer aen den hals vliegende.
Moeder! dierbare Moeder!
de baron.
Alfried, omhels my.
alfried.
Oom! myn lieve oom!
thomas,
ter zyde.
Ik wed dat hy my niet een mael zal omhelzen.
koor.
No 24. Wyze uit: Louise.
Wat heil is ons beschoren!
Voortaen geen angst of druk.
De zoon die was verloren
Hergeeft ons aen 't geluk.
de gravin.
De hemel zy gezegend! ik heb myn zoon weêr gevonden, myn zoon, dien ik dacht dood te zyn.
alfried.
En ik, ik mag weêr myne moeder omhelzen; ach! sints lang had ik er alle hoop op verloren.
de gravin.
Gelyk ik, myn Alfried, maer God heeft niet gewild dat ik alleen op de aerde bleef; hy heeft my myn zoon weêrgeschonken.
de baron.
Thans, lieve neef... verlangen wy om den liefdadigen engel weêr te zien, de goede Roza, aen wie wy het behoud van uw leven te danken hebben.
de gravin.
O ja, dat ik haer myne erkentenis voor zoo veel zorgen bewyze; dat ik haer tot belooning myne dochter noeme.
alfried.
Moeder! gy overstelpt myn hart van vreugde... Ach! dit oogenblik alleen doet my vergeten al wat ik sedert drie | |
[pagina 82]
| |
jaer heb doorgestaen. O ja, moeder, gy zult ze zien; zy zal gaen komen. (Gerucht) .
thomas.
Wat is dat? | |
Achtste tooneel.
De vorigen, ROZA, in witte bruidskleederen, geleid door MATHIEU, genoodigden.
koor.
No 25. Wyze uit: Lucie. (Suivons l'amant.)
Wat zoete vreugd! wat rein geluk!
De hemel schenkt hun zegen.
Van daeg verbant men allen druk;
De min was hun genegen.
alfried,
Roza naderende.
Wat zyt ge goed van my alzoo te komen verrassen. Lieve Roza! gedoog dat ik u aen myne, aen onze moeder voorstelle.
roza,
met weerdigheid.
Mynheer de Graef! verschoon my dat ik my wederspannig toon aen de eer die gy my wilt bewyzen. Deze vereeniging, welke gy zoo verlangt, is niet meer mogelyk.
alfried.
Groote God!
roza,
bedaerd.
Zie hier den man aen wien ik voor eeuwig door den echt verbonden ben.
allen.
Hemel! wat zegt zy?
alfried.
Roza! Roza! Gy, getrouwd met Mathieu!.. o! het is niet mogelyk... o! geloof het niet, moeder; zy wil ons misleiden... het is niet waer... (Hy wil haer met geweld by de hand voorttrekken.) zy is aen my... zy behoort my... het is myne echtgenoote!..
| |
[pagina 83]
| |
roza.
Neen, mynheer... neen. - Eerbiedig de hinderpael die ik tusschen ons heb opgetrokken en die u voor altyd van my komt te scheiden. Zy is het eerste teeken van uw toekomend geluk. Ik was uwer onwaerdig en wilde u over my nimmer doen blozen... Daerom schepte ik moed en trouwde een man, (met moeite) dien ik zal beminnen en met wien ik, met opgestoken voorhoofd, in de wereld zal mogen treden.
alfried.
O myn God! myn God! het is dan waer? o moeder! waer zal ik nog zoo veel geluk op aerde kunnen vinden. (Hy rust weenend op haer schouder.)
de gravin.
Myn zoon, gy verliest in haer eene waerdige echtgenoote en ik eene deugzame dochter.
de baron.
Ja, zy verdient haren naem: Eene roos zonder doornen!!
Roza biedt de hand aen Mathieu en verwydert zich onder het herhalen van den voorgaenden Koor.
TAFEREEL.
HET GORDYN VALT. Einde. Gent, 1 Juny 1842. |
|