Jacob van Artevelde
(1841)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 53]
| |
Eerste tooneel.VAN ARTEVELDE, VAN VAERNEWYCK, VAN WILLADE.
van artevelde.
Welnu! heer Van Vaernewyck! is uwe zending by den graef van Gelderen, gevolmagtigden van koning Eduaerd, volbragt?
van vaernewyck.
Volkomentlyk, heer hoofdman! binnen een uer zal de voorloopige overeenkomst, tusschen de gemeente Gent en Engeland gesloten, onder 't geschal der bazuinen, op alle hoeken der straten, afgekondigd worden... Tot nader bevel, zal men wolle in de stapelplaets van Dordrecht kunnen knopen.
van artevelde.
Myne poogingen zyn dan niet vruchteloos geweest. O myn Vaderland! dit zyn de eerste vruchten uwer kloeke volharding. De andere vlaemsche gemeenten zullen niet toeven uw voorbeeld te volgen.
van willade,
een perkament in de hand.
Zie hier, heer Van Artevelde! het besluit der heeren Voorschepen en Schepenen der stad Gent, nopens het voorstel, hun door u gedaen.
van artevelde,
lezende.
‘Wy, Voorschepen en Schepenen van de Keure, gezien het voorstel van den poorter en hoofdman, Jacob Van Artevelde, betrekkelyk de verdeeling van Vlaenderen in drie militaire leden, te weten: De vier ambachten, 't land van Waes, Dendermonde, Aelst, Audenaerde en Kortryk, onder Gent, of eerste lid; 't Vrye, Oost, West, Noord met de appendencien, onder Brugge, of tweede lid; en 't wester kwartier met den Leikant onder Yperen, of derde lid; gehoord hebbende den raed der stede van Gent, hebben besloten en besluiten: | |
[pagina 54]
| |
Het voorstel, hier boven aengemeld, wordt in zyn geheel aengenomen. De hoofdman, Jacob van Artevelde, wordt als regeerder der gemeente Gent en onderhoorige steden benoemd.’ Welaen! dewyl men aen myn verzoek gehoor heeft verleend en my 't lot van 't grootste gedeelte van Vlaenderen in handen geeft, wil ik doen zien dat ik noch moeite, noch opofferingen zal sparen, om 't vertrouwen, 't welk men in my stelt, my waerdig te maken. Ik wil dat de Gentenaers eens kunnen zeggen: ‘Hy is ons opperhoofd geworden; maer wy hebben geen baetzucht in hem gevonden. Vaderlandsliefde was altoos zyne eenige dryfveer.’ - De koophandel-betrekkingen zyn hersteld; van morgen af, zal ik voor myne rekening de eerste wolle doen koopen, om onder de weveryen te worden uitgedeeld. Bovendien verbind ik my nog, aen de weversbazen de verliezen in te staen, welke zy kunnen lyden in de reizen, tot dit zelfde oogwit ondernomen.
van willade.
Deze opoffering is edelmoedig en groot, heer! Het volk zal u, gelyk den redder van Egypten, op een zegewagen plaetsen.
van artevelde.
Heer van Willade! afgunst en ondankbaerheid zyn twee ondeugden, die 's menschens hart, van zyne geboorte af, vergiftigen en verderven. Ik zal my beloond achten als ik, in plaets van dankbaerheid, niets ergers dan onverschilligheid by myne medeburgers zal ontmoeten. - Heer Van Vaernewyck, hebt gy iets, aengaende Brugge en Yperen, vernomen?
van vaernewyck.
Heer hoofdman! deze twee steden zyn, als het ware, door de kwade Privilegien, aen Lodewyk's magt gekluisterd... - Al wat zy doen kunnen, is werkeloos te blyven en hunne verlossing van de Gentenaers af te wachten.
van artevelde.
Denkt gy dat zy ons staetkundig stelsel zyn toegenegen?
van vaernewyck.
Tart hare Vaderlandsliefde uit, en morgen zult gy hare benden onder 't vaendel van Gent geschaerd vinden. | |
[pagina 55]
| |
van artevelde.
Daegs na de dagvaerd van Eecloo, hebben zy inderdaed eene bezending naer den graef van Gelderen gestuerd, om onze voorloopige overkomst by hem te ondersteunen.
van willade.
En in de zelfde dagvaerd, hebben zy zich de eerste tegen de onregtvaerdige Bulle van 1309 verklaerd, by welke koning Filips al de Vlamingen in den kerkeban kan werpen en hun land in verbod stellen, als het hem goeddunkt.
van artevelde.
Welnu! welkdanig de hoop zy, welke wy op de medewerking der overige vlaemsche steden mogen voeden, moeten wy de taek, ons opgelegd, waerdiglyk volbrengen. Gent heeft den eersten kreet der verlossing laten hooren; eer en pligt gebieden ons dezen kreet te ondersteunen en den weg, welken wy zyn ingegaen, tot het einde toe, te doorstappen. - Heer Van Willade, gelief de noodige bevelen te geven, tot aenkoop eener genoegzame party wolle, om al de Gentsche weveryen voor zes weken te bevoorraden.
van willade.
Met genoegen, heer hoofdman! (Af.)
van artevelde.
Ho! ik wist het wel, heer Van Vaernewyck! uwe bezending, by Eduaerd's gevolmagtigden, kon niet mislukken.
van vaernewyck.
Dit is een schoone zegeprael, welken uwe staetkunde heeft behaeld, heer hoofdman! Maer viel onze bezending naer Loven volgens wensch uit, min gelukkig zyn er onze afgeveerdigden naer Parys van afgekomen! want ik heb de droevige tyding ontvangen, dat zy, in hunnen doortogt, te Doornyk in hechtenis zyn gezet.
van artevelde.
Hoe! heer Van Vaernewyck! de genen die gelast zyn, om by koning Filips genade voor den Kortrykzaen te gaen afsmeeken, zyn aengehouden?
van vaernewyck.
Op last van koning Jan van Bohemen, die 't bevel der aenhouding van hoogere magt schynt ontvangen te hebben. | |
[pagina 56]
| |
van artevelde
Aengehouden! En wat moet men over 't lot van den ouden Seger denken?
van vaernewyck.
Alles schynt te voorspellen dat hy de handen des beuls niet ontkomen zal; koning Filips is de man niet, die zyn prooi zou laten ontsnappen, op 't oogenblik dat hy er mede zyne wraekzucht kan verzaden.
van artevelde.
Maer dit ware eene lafhartigheid! zyne wraek op een tachtigjarigen gryzaerd te verzaden! Dit ware eene snoode, eene onmenschelyke lafhartigheid! De gemeente moet op staenden voet zich tegen zulk eene schending harer handvesten krachtdadig instellen. - Heer Van Vaernewyck! begeef u zonder uitstel naer 't Schepenhuis; doe den raed der gemeente by een roepen... Ik zal my derwaerts begeven, om onder elkander te beramen, wat besluit ons te nemen staet. Ga, wy hebben geenen tyd te verliezen.
van vaernewyck.
Reken op mynen spoed, heer hoofdman! (Af.)
| |
Tweede tooneel.VAN ARTEVELDE, alleen.
Ho! ik voorzie 't. Er vormt zich een vreeslyk onweder in de verte. Eene bloedige worsteling zal er ontstaen tusschen de onafhankelykheid en de willekeur, tusschen de vryheid en de dwingelandy! Eene worsteling die zoo veel te verschrikkelyker zal zyn, om dat ieder burger er niet alleenlyk zyn eigen lyf en goed zal te verdedigen hebben, maer er ook 't leven zyner kinderen en nakomelingen met zyn bloed zal moeten bekoopen. - O Filips! gy meent Vlaenderen aen den blok uws beuls vast te ketenen, en gy denkt dat het, zonder ééne pooging te doen, zich zal laten slagten? Gy zult u wel bedrogen vinden, o vorst! indien zulks uwe droomen zyn geweest. Hebt gy dan vergeten, Valois! dat het bloed eens volks, dat naer zyne vryheid haekt, een kokend vocht is, 't welk aen het nart des bloodsten eene | |
[pagina 57]
| |
bliksemschietende kracht geeft, bekwaem om er een held van te maken. - Zinnelooze die gy zyt! weet gy dan niet dat, met een kat te tergen, men er de woede eens tygers kan injagen? | |
Derde tooneel.VAN ARTEVELDE, CHRISTINA.
christina.
Nu! myn vriend! hebt gy iets, nopens den ouden Seger, vernomen? Zal hy weldra aen onze vriendschap weêrgegeven zyn?
van artevelde.
Neen, Christina! deze hoop is nog voor ons verloren. De afgeveerdigden, tot deszelfs voorspraek, naer het hof van Frankryk gestuerd, zyn onderweg, op last van Filips, gevangen genomen. Verre van den staetsgevangene in vryheid te stellen, ontneemt hy ons nog het middel om by hem om genade te gaen smeeken.
christina.
Er is dan geene hoop meer van hem te redden?
van artevelde.
Eilaes! ik vrees het maer te veel.
christina.
Kan men geene afzendelingen, in dit oogwit, naer Lodewyk sturen?
van artevelde.
Neen! al de voetstappen, die er by den graef nog in Seger's voordeel konden gedaen worden, heeft de gemeente reeds lang beproefd. Gy weet dat eenige magistraetspersoonen, nog kortelings, zich ten dien einde by Margareet, graef Lodewyk's gemalin, vervoegd hebben. Wat hebben zy verkregen? Een vriendelyk onthael en veel schoone woorden; niets meer. - Hertog Jan van Braband zelf, die zich het meest Seger's lot ter harte trok, heeft niet veel gelukkiger geslagen. - Geen voldoende antwoord op zyne boodschappen bekomende, begaf hy zich in persoon by zynen neef, te Male; maer zyne voetstappen en poogingen bleven zonder uitslag, en hy is zelf, kort daer op, den magistraten komen aenkondigen, dat hy in zyne onderneming volkomen was mislukt. | |
[pagina 58]
| |
christina.
En wat zegt de gemeente, van zulken onbillyken aenslag op de vryheid van een harer voornaemste poorters?
van artevelde.
De gemeente begrypt wat haer te doen staet. Zy zal hare voorregten verdedigen, zich tegen de schending der wetten verklaren, dit is haer een heilige pligt, en des noods, gewapender hand hare regten doen gelden.
christina.
Vreest gy niet, zoo het eens tot dadelykheden kwam, velen de goede zyde te zien afvallen?
van artevelde.
O neen! ik sta voor ieder Gentenaer, op den dag des gevaers, gelyk voor myn eigen zelven, in. Ten anderen, hunne belangen eischen dat zy het eens blyven, elkander de hand leenen en bystaen. - Gelukt het ons niet den ouden Seger uit Filips handen te rukken, en moet zyn leven het Vaderland ten offerande dienen, dan zal zyn bloed niet vruchteloos gestroomd hebben; want 't zal aen de overige vlaemsche gewesten het eerste sein eener volkomene verlossing geven.
christina.
Gave God! dat deze hunne belangen wisten te waerderen, en eens de regten der Gentenaers mogten ondersteunen?
een boodschapper.
Heer hoofdman! de gemeenteraed, welken gy by een hebt doen roepen, is vergaderd. Men wacht naer u om het voorzitters ambt te bekleeden.
van artevelde.
Reeds? - Welaen, Christina! goeden moed! Binnen één uer, hoop ik u beter nieuws mede te deelen. Vaerwel! ik begeef my derwaerts. (Tegen den boodschapper.) Volg my.
(Af.)
| |
Vierde tooneel.CHRISTINA, alleen.
Beter nieuws! Ik twyfel er aen... Geen onwettig verklaren, geen beroepen op 's konings regtvaerdigheid, zal den vorst kunnen bewegen om van zyne voornemens af te | |
[pagina 59]
| |
zien. Ik zelve weet, en heb er te wel de zekerheid van ontvangen, hoe weinig men van hem nog mag verhopen. - Dus zal men zyne toevlugt tot de wapenen nemen! Wat zullen er de gevolgen van zyn? Eene zekere dood voor Seger, hoe de kans ook verkeeren moge, en een onvermydelyk gevaer van myn gemael te zien sterven, of als overwinnaer op het slagveld, of als overwonnen op het schavot. - Ach! de eerzucht kost somtyds duer aen de genen die er de laetste aenminnigheden van willen smaken. | |
Vyfde tooneel.CHRISTINA, ANNA.
anna.
Mevrouw! de heer Van Artevelde vertrekt met de vreugd op het gelaet; zouden er goede tydingen aengekomen zyn? - O neen! ik vergis my... het is onmogelyk; want gy weent, mevrouw!
christina.
Ja, goede Anna! ik ween... Ik ween, om dat ik aen Seger's tegenwoordig en aen myn echtgenoots toekomend lot denke.
anna.
Hebt gy dan slechte maren van uwen ouden vriend ontvangen, mevrouw?
christina.
Slechte, zeer slechte. Zy hebben zyne dood gezworen; hy zal die niet ontkomen.
anna.
Is het mogelyk, mevrouw? Zou graef Lodewyk zoo boosaerdig zyn, van het leven te willen verkorten van een tachtigjarigen gryzaerd, wien zoo weinig tyds te leven meer overblyft?
christina.
Ja, goede Anna! ja! En om dat ik eerbare vrouw ben geweest; om dat ik zyne dood met myne schande en onteering niet heb afgekocht.
anna.
Wat zegt gy, mevrouw! | |
[pagina 60]
| |
christina.
Ho! was ik eene dier ligtzinnige, schaemtelooze vrouwen geweest, wie de oneer niet meer schynt te bevlekken, dan het zuivere water het witte linnen! Had ik alle gevoel van schaemte en deugd uit myn hart geroeid! Had ik, met een woord, myn echtgenoot bedrogen! Ho! dan ware Seger de vryheid sints lang terug gegeven... Maer ik heb eerlyke vrouw willen blyven; ik heb myn kuischen naem van gade niet willen bezoedelen; ik heb de vrouw met eene misdaed en den man met eene schandvlek niet willen beladen, om het hoofd eens mans te kunnen redden.
anna.
Wat hoor ik!
christina.
Ho! het is ysselyk, niet waer? Het is ysselyk 't geen ik u zeg, en evenwel is het waer...
anna.
Maer, mevrouw! ik weet niet wat ik denken moet?
christina.
Deze woorden schynen u te verwonderen, Anna? Ho! 't is dat gy niet weet wat my hier van binnen den boezem prangt! Wat geheim ik in myn angstig harte moet begraven en smooren. - Ach! ik ben wel ongelukkig! Ik ben wel te beklagen!
anna.
Mevrouw! ik smeek u... Zeg my al uw verdriet en laet my u, als eene goede vriendin, een weinig vertroosting geven.
christina.
Goede Anna! ik dank u, want ik weet dat gy my bemint. Maer indien ik myn hart aen iemand wilde openen; indien ik dat geheim aen iemand wilde ontdekken, dan zou het eerst aen myn echtgenoot zyn. Doch de dag der veropenbaring is nog niet gekomen; en God die de onschuld beschermt, zal my ook de krachten geven, om dit verschrikkelyk geheim te verzwygen tot dat ik de gevolgen eener persoonelyke wraek niet meer zal moeten vreezen. - Anna! hebt gy wel gezorgd dat ik voortaen alle maendagen de opgave der noodlydende kranken kan bekomen? | |
[pagina 61]
| |
Gy weet dat ik meermaels klagten daer omtrent heb gehoord.
anna.
Mevrouw! ik heb den eerweerdigen heer Proost zelve gesproken, en hy heeft my verzekerd dat gy in 't toekomende, deze opgave met de grootste nauwkeurigheid zoudt gekregen hebben.
christina.
't Is goed. - Het is myn dag van aelmoezen, niet waer, Anna? - Er zullen veel behoeftigen komen; voor dit mael, zult gy aen elk dubbel geven. - Men zegt dat eene goede daed nooit onbeloond blyft; welnu! dit zal my welligt geluk bybrengen. - Ga, open het deurtje van myne knielbank; hier is er de sleutel van; neem er het geld uit... 't is het geen ik voor myne armen wekelyks bestem... gy zult het in honderd verdeelen, en aen elk het zyne geven. - Ga.
anna.
Ik gehoorzaem, mevrouw. | |
Zesde tooneel.CHRISTINA, alleen.
Men vindt nimmer beter de gelegenheid om de lydenden by te staen; dan wanneer men zelve lydt... (Zy gaet zitten en houdt zich met tapytwerk bezig.) Goede Anna! zy begrypt myne droefheid niet... Zy weet niet wat ik al in de toekomst lezen moet... Zy weet niet hoe weinig wy nog mogen verhopen en hoe veel wy moeten verwachten... Zy denkt niet dat er iemand leeft die zich zal moeten wreken over myne bittere versmading en over zyne verstootene liefde.
| |
Zevende tooneel.CHRISTINA, ANNA.
anna.
Mevrouw! een vreemdeling, drager van eene gewigtige boodschap, vraegt om u te spreken.
christina.
Laet hem binnen komen, Anna. (Anna af.)
| |
[pagina 62]
| |
Achtste tooneel.CHRISTINA, SIMOEN VAN HALLE.
simoen.
Mevrouw! zoo ik my niet bedrieg, ben ik te regt, en is de boodschap, waervan ik drager ben, aen u besteld: Aen mevrouw Van Artevelde, Christina van Baronaige.
christina,
opstaende.
Ja, heer!
simoen,
ter zyde.
Juist! de vrouw, welke wy achtervolgd hebben.
christina.
Mag ik weten van wien deze boodschap komt?
simoen,
ter zyde.
Dat is onnoodig. - (Luid.) Men heeft het my niet gezegd, mevrouw! Ik weet alleenelyk dat ik op antwoord moet wachten.
christina,
die de rol perkament intusschen geopend heeft.
O myn God! myn God! is het wel mogelyk? De eerlooze! hy zal dan nog niet ophouden van my te hoonen.
simoen.
Wat antwoord moet ik dragen, mevrouw?
christina,
het perkament tegen den grond werpende.
Dat ik slechts verachting gevonden heb voor zoo veel laegheden; en dat er eene plaets op den vloer myner kamer is, waer ik den naem van den eerloozen met de voeten heb getrapt. Ga; dat is myn antwoord.
simoen.
Maer, mevrouw! weet gy voor wien dit antwoord bestemd is?
christina.
Ik weet dat het voor Lodewyk van Nevers is, graef van Vlaenderen, heer van Mechelen en moordenaer van Seger den Kortrykzaen. Ga dan, mynheer... gy ziet wel dat ik my niet bedrieg. (Simoen vertrekt.)
| |
Negende tooneel.CHRISTINA, alleen.
Het is te veel! myn God! het is te veel! eene arme vrouw aldus te pynigen. Maer, wat heb ik hem dan ge- | |
[pagina 63]
| |
daen, dien man, om my aldus te achtervolgen; om my aldus belediging op belediging in het aengezicht te werpen? - Hy moet my dan wel laeg achten! Hy weet nogthans dat ik van adelyke afkomst ben, zoo adelyk ten minste als de zyne; en evenwel behandelt hy my als de laetste zyner onderdanen. Ho! het is afgrysselyk aldus eene eerlyke vrouw te behandelen!... Myn gemael!... Verberg ik myne ontroering. | |
Tiende tooneel.VAN ARTEVELDE, CHRISTINA.
van artevelde.
De zaek is besloten! De gemeente verklaert zich eenpariglyk tegen de schending harer voorregten, en heeft dadelyk ernstige vertoogen tot koning Filips en graef Lodewyk gezonden. Het bevel is tevens aen elken deken der gebuerten gegeven, de wapening hunner onderhoorige wyken, zonder uitstel, te voleinden en zich op het eerste teeken onder het vaendel hunner parochie-hoofdmannen te scharen. Gy ziet, Christina! dat de gemeente den moed niet verliest, maer in tegendeel zeer wel van voornemen is geweld met geweld te verstooten.
christina.
Ho! zy heeft gelyk; en God, die de verdrukten tegen de dwingelanden verdedigt, zal haer in den nood niet verlaten.
van artevelde.
Het schynt dat het doodsgevaer, waerin Seger zich bevindt, de gemoederen nieuwe krachten geeft; want onder de talryke leden, die den raed bywoonden, was er niet één, die deszelfs leven met zyn bloed niet wenschte vry te koopen. En zy hebben gelyk!.. Hun voornemen is edel en nunner waerdig... En ik de eerste zal myn bloed voor de redding van mynen vriend ten besten geven.
christina.
O ja! is het niet waer? uw bloed, maer niet uwe eer.
van artevelde.
Niet myne eer! Christina! Wat zonderlinge opmerking? Wat schort er aen? Gy zyt aengedaen. | |
[pagina 64]
| |
christina.
Ja, ik ben aengedaen! maer 't is van verontwaerdiging en gramschap. Ho! ten laetsten moet het geheim den gepraemden boezem ontschieten. Ik had het willen verzwygen, myne beledigingen opkroppen en verslinden; maer het was my niet mogelyk, wanneer ik zoo veel edele poogingen zie. Gy denkt dat gy den Kortrykzaen zult redden? gy hebt u allen vergist. De stem eener vrouw kan meer ter zyner verlossing met één woord, dan gy met al het bloed van duizend en duizend moedige Gentenaers.
van artevelde.
Wat zegt gy, Christina!
christina.
Maer deze zoo veel vermogende vrouw moet hare eer ten besten geven.
van artevelde.
Hare eer ten besten geven!
christina.
Gy siddert reeds, is het niet waer, op dergelyk voorstel?
van artevelde.
Inderdaed! en ik weet niet wat te denken...
christina,
het perkament opnemende.
Welnu! daer... lees...
van artevelde,
lezende.
‘Eene laetste hoop blyft er u nog over... maer de tyd is kort. Ik laet u de vryheid om nog tusschen het leven en de dood van den Kortrykzaen te kiezen; maer gy weet wat prys ik er op stel. Indien gy aen myne liefde wilt beantwoorden, teeken uwen naem op dit schrift en Seger is gered. Doe uitspraek. Ik, graef Lodewyk.’
(In de hevigste gemoedsbeweging.) O de eerlooze! de eerlooze! Waerom heeft de dolk, waermede gy uw signet op dit schrift druktet, niet van verontwaerdiging tot in het diepste uws harte terug gesprongen? - Christina! Christina! en dit is aen u besteld?
christina.
Lees het opschrift. | |
[pagina 65]
| |
van artevelde.
O ja! Christina van Baronaige! het is wel zoo... myne oogen bedriegen my niet... er is geen middel meer om er aen te twyfelen. - Ho! het vuer! het vuer der hel brandt in myn harte. (Christina by den arm vattende.) Christina! Christina! wat hebt gy met myne eer gedaen?
christina.
Ho! uwe eer is onbevlekt! Hebt gy er de proef niet van in uwe hand?
van artevelde.
Vergeef! vergeef! Christina!... Myn hoofd is op hol... Ik raeskal, is 't niet waer? want ik verdenk u, u Christina! wanneer ik slechts wraekzucht moest koesteren en voldoening over zoo veel beledigingen vergen. Ho! 't is dat ik u bemin, Christina! en dat ik jaloersch ben van uwe eer, gelyk ik jaloersch ben van uwe liefde. - Denk niet dat het hart van den staetsman voor geen ander gevoel, dan voor eerzucht, meer vatbaer is! Denk niet, om dat ik my met zaken bemoei, die my van u schynen te verwyderen, dat daerom myne liefde voor u in myn hart is verkoeld... O neen! het vuer, dat gy er hebt ontstoken, is nog altyd even groot; ik bemin u nog gelyk den eersten dag onzer eerste liefde. - Ho! gy hebt den eerloozen koop niet gesloten en gy hebt wel gedaen, Christina! want, ziet ge wel, ware het geweest om my van de dood af te koopen, in plaets van u te bedanken om dat gy my het leven zoudt gered hebben, had ik, in weerwil van al die liefde, welke ik voor u gevoel, onmedoogend u dit stael in de borst gestooten. Het is beter onschuldig te sterven, dan bevlekt te blyven leven.
christina.
Welnu! ik ook heb het my-zelve gezegd! Ik ook heb de misdaed met eene andere niet willen verzoenen; nu zal men Seger beklagen, dan zou men de vrouw gevloekt hebben.
van artevelde.
Nu zal men Seger wreken? en nu ook zal men de vrouw eerbiedigen. O dank! dank! Christina! om dat gy my dat helsch verraed niet hebt verzwegen! Gy hebt gedacht dat uwe beledigde deugd moest gewroken worden, en dat gy | |
[pagina 66]
| |
niemand beter dan uwen echtgenoot met deze zorg kondet belasten. Welnu! niet vruchteloos zult gy op my gerekend hebben, en de vreeslyke wraek, welke ik zal nemen, zal tevens de schitterendste getuigenis zyn, welke ik van uwe deugden geven wil. - Ha, graef! gy hebt my in myne behertigingen bitterlyk komen kwetsen! Gy hebt my de rust myner overige levensdagen willen ontnemen en my de schande en onteering over het hoofd werpen! Beef! want wy hebben eene verschrikkelyke rekening met elkander te vereffenen... Geen haet van party meer! neen! haet tusschen echtgenoot en medeverliefde! Haet tusschen beiden, tot de dood toe. | |
Elfde tooneel.
De vorigen, VAN VAERNEWYCK.
van vaernewyck.
Heer hoofdman! een postbode, daer zoo even aengekomen, brengt de droevige tyding, dat de ridder Seger de Kortrykzaen, gisteren in de gevangenis te Rupelmonde, onthalsd is.
van artevelde.
Dood! dood! O de eerloozen! hun misdryf hebben zy dan toch tot het laetste toe volbragt!
christina.
O myn oude vriend! gy zyt thans voor God! Zult gy my uwe dood kunnen vergeven? (Af.)
van vaernewyck.
Voorts vernemen wy, dat men zondag, in de hoofdkerk van Doornyk, in de tegenwoordigheid van den Bisschop van Senlis en den Abt van S.t Denys, aengewezen als uitvoerders der Bulle van 1309, de sententie van verbod en kerkeban, tegen de Gentenaers en derzelver aenhangers, heeft uitgebliksemd.
van artevrlde.
't Is het geen ik het meest had gevreesd!... Een verbod en kerkeban, in het midden der Goede-Week, zullen een | |
[pagina 67]
| |
vreeslyken indruk op het volk laten, en hem misschien den moed doen verliezen.
van vaernewyck.
In tegendeel, heer hoofdman! Het volk, door de Gentsche Geestelyken zelve aengevoerd, die zich tegen den kerkeban verklaren, heeft nooit grootere blyken van liefde tot vryheid en onafhankelykheid, dan in dit oogenblik, gegeven. Op de eerste mare der sententie, zyn de heeren Deken der Kerstenheid en Lieven van der Lelyen, vergezeld door twee Broeders van Liefde, twee Jacobynen, twee witte Broeders en twee Augustyners, in vollen haest, naer Ryssel vertrokken, ten einde aldaer de hooge Geestelykheid ten voordeele der Gentenaers te bewegen.
van artevelde.
Welaen! Bevelen wy onze zaek den Almogenden aen en begeven wy ons, werwaerts de pligt en het gevaer ons roepen. (Men hoort eensklaps het geklep der alarmklok.) Luistert! Roeland klept alarm... er is gevaer op handen!... Ho! ik voel my herleven... Eer en Vaderland! ik zal u dan beiden kunnen wreken...
| |
Twaelfde tooneel.
De vorigen, VAN LENS, VAN WILLADE, Ridders, Schildknapen, Dekens der Gilden en Gebuerten.
van lens.
Heer hoofdman! De legerbenden van koning Filips zyn op verschillige punten de grenzen over getrokken. Doornyk is in hunne magt, en zy bereiden eenen aenval op de stad Gent. Reeds heeft men eenige vyandlyke ridders tot aen onze poorten zien naderen, en het schynt dat zy zich van de sterkte van Biervliet hebben meester gemaekt. Groot is de verslagenheid onder de ingezetenen; men is bevreesd voor eene bestorming.
van artevelde.
Stel u gerust, heer Van Lens! Ik heb in alles voorzien. - Heer Van Vaernewyck! begeef u naer 't Schepenhuis, en geef de noodige bevelen, dat de hoofdmannen der parochien, de Dekens der gilden en neeringen hunne mannen op den | |
[pagina 68]
| |
Kauter binnen één uer gereed onder de wapens hebben. Gy, heer Van Willade! begeef u in vollen haest met eene afdeeling bylkappers, witte kaproenen en serjanten naer Deinze; doe er, zonder uitstel, de brug als ook die der omliggende plaetsen, in 't water werpen, en vertrouw de wacht der Passen aen verdeelingen van serjanten. - Door dit middel, kan men de stad tegen de vereenigde troepen van Doornyk verdedigen. En wy, dappere Ridders! moedige Dekens der gilden en neeringen! ter vervolging dier roekeloozen, die u, tot aen de poorten uwer stad komen beschimpen. - Makkers! geheel Vlaenderen heeft het oog op u gerigt en verwacht zyne verlossing van uwe dapperheid. - Volgt my; gy zult my altyd vinden daer, waer het gevaer het dringendst is, waer er eer voor 't Vaderland is te rapen. - Moed, makkers! en ik beloof u, binnen twee dagen, zegepralend het kasteel van Biervliet te bezetten. - Dat God ons behulpzaem, en dit nog eens onze wapen kreet zy: Vlaanderen den Leeuw!
allen,
het zwaerd trekkende.
Vlaenderen den Leeuw! | |
Tafereel.Het tooneel verandert en verbeeldt de VRYDAG-MERKT te Gent, ten jare 1338.
| |
Dertiende tooneel.
Het leger in optogt naer Biervliet.
Vier trompetters, in 't rood laken gekleed, met de wapenen der stad Gent, en een twintigtal geharnaste Ridders, openen den stoet. Volgen de Dekens en Leden van 't gild van S.t Joris, vergezeld door hunne drie standaerd- en twee schilddragers, met roode Kaproenen. (zekere hoofddeksels, eertyds gedragen.) Dit gild was samengesteld uit negentig schutters, zeven-en-veertig schilddragers en een heelmeester. - Verscheidene krygstuigen, Springaels genoemd, gevolgd door het vermaerde krygsgild, De witte | |
[pagina 69]
| |
Kaproenen, onder 't bevel van twee hoofdmannen. - Dertig Ridders in stadslivrei en acht Schepenen. - Jacob Van Artevelde te paerd, voorgegaen en gevolgd door vier andere hoofdmannen der Parochien. - De drie Dekens der poortery, wevery en kleine neeringen. - De gewapende mannen der gebuerten en neeringen, met hunne wapen- en vaendragers. - Eene menigte Pynders (zakke dragers.), met hun vaendel van Kanewaet (grof lynwaed.), Wevers, Volders, lieden van alle ambachten, Monnikken enz., sluiten den stoet. - Aen 't hoofd der Pynders, is hun koning Muggelin.
Deze optogt geschiedt op het uitvoeren eener marsch, door enkele trompetten, en waarvan de muzyk naer de omstandigheid en het tydstip moet geschikt zyn.
Einde Van het derde Bedryf.
|
|