Logo DBNL
Jacob van Artevelde (1841)

Jacob van Artevelde

(1841)–Hippoliet van Peene–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Vierde bedryf.

Het tooneel verbeeldt de zelfde zael ten huize van Van Artevelde.

Eerste tooneel.

CHRISTINA, ANNA.
anna.

Welnu, mevrouw! de tydingen, dezen morgen aengekomen, zyn dan allergunstigst? Men zegt dat onze waerde meester, de Leliaerts eene volkomene nederlaeg heeft toegebragt.

christina.

Ja, Anna! de hemel heeft niet gewild dat de misdaed ongestraft bleef. - De bezetting van Biervliet is gedeeltelyk of vernield, of op de vlugt gedreven. Deze eerste zegeprael der Gentenaers zal, zonder twyfel, de overige vlaemsche steden langs hunne zyde trekken. Reeds is myn gemael in onderhandeling met dezelve getreden; en alles schynt te voorspellen dat hy in zyne onderneming wel zal gelukken.

anna.

Men verzekert nogthans, mevrouw! dat graef Lodewyk, in 't kort, binnen zyne staten zal terug keeren.

christina.

Ik denk het ook, Anna! Toch niet, vóór dat hy de overeenkomst, met Engeland gesloten, zal goedgekeurd hebben. Ik ken myn gemael: geerne zal hy zyne persoonlyke beledigingen vergeten, zyne eigene gevoeligheid geweld aendoen, als het welzyn van 't Land deze opoffering van hem zal vorderen.

anna.

Te beter, mevrouw! te beter! Mogt de geduchte heer met de zelfde gevoelens bezield zyn en zich eens goed en edelmoedig toonen.

christina.

Ik, Anna! al ware het zoo, zou nooit aen derzelver opregtheid kunnen gelooven. Hy, die zich éénmael zoo laeg heeft getoond, van het leven eens gryzaerds met de eer

eener vrouw te willen vrykoopen, moet een hoogst bedorven hart bezitten, waerin 't misdryf diepe wortelen heeft geschoten en deugden geen levensvocht meer te zuigen vinden. Zie, Anna! de naem van dien man is my zoo hatelyk, als zyn gezicht my verschrikkelyk voorkomt. Ik ben maer eene zwakke vrouw; maer, geloof my, de haet eener vrouw is somtyds verschrikkelyk. Ik zag hem al de pynen der helle lyden en kon ze met één woord stillen, my dunkt dat ik my zou verwyderen, om het woord van redding niet te moeten uitspreken. 't Is wreed, niet waer, Anna! maer ik geloof dat het waer is.

anna.

Mevrouw! de Kristenleer wyst ons onze vyanden te vergeven en voor hunne dwalingen te bidden.

christina.

Ho! 't is dat gy niet weet hoe groot en hoe diep de wonde is, welke hy my heeft toegebragt; dat gy niet weet hoe veel moed en onderwerping ik heb moeten bezitten, om den hoon, waermede hy my belaedde, te kunnen uitstaen, zonder te bezwyken onder 't gewigt van zoo veel laegheden en versmaedheid.

anna.

Mevrouw! ik smeek u... verjaeg deze droevige herinneringen... Zie eens hoe de toekomst u reeds toelacht... De heer Van Artevelde, met eenparige stemmen tot Ruwaerd van Vlaenderen benoemd, verheft u met hem tot een toppunt van eer en aenzien, 't welk aen allen niet gegeven is te bereiken.

christina.

Ja, Anna! laet ons deze droevige gedachten verjagen. - Ik ben onregtvaerdig, dewyl ik slechts den Hemel moest danken, om dat hy heden een echtgenoot aen myne teederheid wederschenken zal.

een schildknaep.

De heer Van Artevelde, terug gekomen van zynen krygstogt van Biervliet, is met vliegende vaendels en onder 't geschal der bazuinen, de stad Gent binnen getrokken.

christina.

De Hemel zy dank! - Ach Anna! oordeel van myn geluk, ik ga mynen gemael wederzien.

Tweede tooneel.

De vorigen, VAN ARTEVELDE, vergezeld van eene menigte Krygsoversten, Ridders en Vaendragers.
van artevelde.

Christina! myne waerde Christina! eindelyk zyt gy weêr in myne armen.

christina.

Ach! wat ben ik dan gelukkig! Myn vriend! indien gy wist hoe lang en angstvol de drie weken geweest zyn, die ik, zonder u, heb moeten doorbrengen? Ach gy zult my niet meer verlaten, niet waer? Gy zult niet weder vertrekken?

van artevelde.

Ik hoop het, Christina! Graef Lodewyk, na de dagvaerd van Orskamp bygewoond te hebben, waer hy het vredeverdrag geteekend heeft, heeft zich in persoon by het Vaderlandsch leger begeven en verzekerd, dat men welhaest de bekrachtiging van het beslissend traktaet van wege koning Filips zoude bekomen. Indien dit, gelyk ik er de hoop op heb, 's Lands wenschen vervult, is onze taek volbragt; want 't zal Vlaenderen een graed van geluk en welvaert waerborgen, waeraen het vóór dezen nooit had kunnen bereiken. Heeren makkers! uwe tegenwoordigheid wordt verwacht op het Schepenhuis, alwaer eene bezending voor de blyde inkomst van den geduchten heer, wien gy zult vergezellen, samengesteld is. - Makkers begeeft u werwaerts u de pligt roept.

(Allen vertrekken, uitgezonderd Van Artevelde en Christina.)

Derde tooneel.

VAN ARTEVELDE, CHRISTINA.
van artevelde

Christina! thans zyn wy alleen; thans kunnen wy onze twee harten te samen versmelten en er al de geheimen laten uitwasemen, zonder te vreezen dat onbescheiden ooren die

mogten verraden, Christina! laet my u zeggen wat ik al lyde... Laet my u zeggen, wat my nog als eene zware losgerukte rots op de borst drukt. - Ik ben verwinnaer... Ik heb myn onderdrukt Vaderland uit de handen zyner beulen gerukt: de taek van den staetsman is heerlyk voltrokken; maer is de eer des echtgenoots voldaen? Heb ik my gewroken zoo als uwe beledigde deugd van my regt heeft te eischen? Neen! is het niet waer, Christina? want ik heb toegestaen dat graef Lodewyk, schoon overwonnen, als zegepraler in zyne staten mogt terugkeeren. Ik heb hem oorlof gegeven, om my in Gent, met zynen hoogmoed en verachting te komen trotseren; daer ik het opperbewind van geheel Vlaenderen in handen had, en 't slechts van my afhing, om er my als opperheer te plaetsen. Ik heb afstand gedaen van mynen haet van echtgenoot, wanneer myn hart nog bloedde uit eene nog versche wonde. - Welnu! al deze offeranden heb ik volbragt, om dat het welzyn van Vlaenderen er de vergelding van was; om dat ik niet mogt kiezen tusschen de wraek eener eigene belediging en het geluk des Vaderlands. En zie daer waerom ik lyde, maer inwendig en bedekt, zonder andere hoop dan die van mynen haet en myne wraekzucht in myn opgezwollen boezem dagelyks in stilzwygen en onderwerping te moeten opkroppen. - O Christina! Nooit zal het Vaderland kunnen weten hoe groot de offerande is, welke ik hem heden doe.

christina.

O myn vriend! Gy hebt de helft myner belediging genomen, ik zal de helft uwer smarte nemen; wy zullen te samen lyden: men zegt dat de deeling der smarte er de bitterheid van verzacht.

van artevelde.

Men bedriegt zich. De smart, welke men te samen lydt, wordt verdubbeld in plaets van verdeeld.

christina.

O neen! men moet verzachting vinden als men zyn verdriet in eenen vertrouwenden boezem mag uitstorten; als men het hart mag lucht geven by iemand wien het toegelaten is al de uitgestrektheid der aengedane smart te kennen.

van artevelde.

En dan, wanneer ik allengskens myne gevoeligheid, onder de betooveringen eener huislyke welvaert, zal beginnen te vergeten; wanneer ik, tot vergelding van mynen gesmoorden haet, myn Vaderland tot eenen hoogen graed van geluk zal zien stygen, dan zal hy, myn heil en tevredenheid benydende, nog eens uwe beeltenis voor zyne oogen zien zwerven; dan zal hy, Christina! welligt nog eens zyne misdadige inzichten poogen ten uitvoer te brengen. O neen! neen! het is onmogelyk. Er beslaet geene vergetelheid die den haet, met bloed en schande gemerkt, uitwisschen kan.

christina.

Myn vriend! laet ons aen den tyd de zorg om onzen haet te slyten of hem te wreken, overlaten, en herinner u thans niets, dan dat Vlaenderens bloei of eeuwig verderf beiden in uwe handen zyn gesteld.

van artevelde.

O ja! Vlaenderen! dierbaer Vaderland! ik heb u myn bloed beloofd en geschonken, ik zal u nog myne eer, meer waerd dan het leven, verpanden.

Vierde tooneel.

De vorigen, GELNOOT VAN LENS, VAN WILLADE, een koninglyke Serjant.
de serjant.

Van wege zyne majesteit, koning Filips van Frankryk, aen den ridderlyken neer en hoofdman Van Artevelde.

(Hy geeft hem een paket over en vertrekt.)*
van artevelde.

Een pakket met het koninglyke zegel! Ik durf myn voorgevoelen niet gelooven. -

(Na het opengebroken te hebben.)
Dankt den Allerhoogsten, heeren! onze zege is volmaekt. -
(Zich ontdekkende.)
Dierbaer Vaderland!

wees gegroet! gy zyt vry en onafhankelyk!... - Hier, twee vrygeleiden; het eene voor de geldsom, welke Vlaenderen aen de kroon van Frankryk verschuldigd was; het andere voor al de schulden welke de stad Gent in geheel de uitgestrektheid van 't koningryk hebben mogt. - Daer, de bekrachtiging van het koophandels en onzydigheids verdrag.

‘Wy Filips, by de gratie Gods, koning van Frankryk, doen kond alle lieden die deze letteren zullen zien, tegenwoordig en toekomende:

De kooplieden, van alle landen, hebben hunnen vryen toegang in Vlaenderen. De Vlamingen mogen koophandels-verdragen met alle volkeren, vyanden of niet van Frankryk, sluiten.

De koning verbindt zich geenen oorlog in Vlaenderen te voeren, en zal ook niet toelaten dat men er voor hem voere.

De Vlamingen zullen zelve hunne grenzen verdedigen. Niemand, behalven de graef en de leenmannen, zal verpligt zyn de wapenen voor den koning op te nemen.

Het aenvallend en verweerend verbond, met Braband gesloten, wordt goedgekeurd.

De Vlamingen zullen geenen doortogt aen vyanden van Frankryk door hun land verleenen.

Zoodra koning Eduaerd het voorloopige koophandelstraktaet, tusschen Vlaenderen en Engeland gesloten, zal bekrachtigd hebben, zal zyne Hoogweerdigheid de Bisschop van Senlis, het verbod, waerin het land gesteld is, aenstonds komen ligten.

Deze ordonnancien willen wy dat gehouden worden, zonder verlaet, vast en gestadig van onzen Amman, die nu is en naermaels ten tyde zyn zal, van dezen dage voort ten eeuwige dage.

In kennis welker dingen, hebben wy deze letteren ons zegel doen aenhangen. Gegeven te Parys, in 't jaer ons Heere, duizend drie honderd acht en dertig, des zaterdaegs na 't feest der H. Drievuldigheid.’

Gy ziet het, vrienden! den uitslag onzer voetstappen en poogingen overtreft verre de hoop, welke wy er op ge-

bouwd hadden. Dat wy thans de bekrachtiging van koning Eduaerd bekomen, en gy zult welhaest Vlaenderen zich zoo hoog in bloei en welvaert zien verheffen, als het diep in armoede en ellende was vervallen. - Heer van Willade! deel die gelukkige tyding aen de gemeente mede; dat de ingezetenen vernemen, welke de vergelding hunner standvastigheid en moed is geworden, en dat de goede lieden der gemeenten zich bereid maken op nieuw getrouwigheid te zweren aen hunnen wettelyken heer, tot meerdere eere en voordeel van het Land en in het belangen der rust en vrede van Vlaenderen. Daer zyn de akten; doe ze openbaerlyk afkondigen.

vak willade,
de akten nemende.

Myn pligt gebiedt my u te gehoorzamen, heer hoofdman.

(Af.)
van artevelde.

Heer van Lens! van morgen af zullen wy ons, gezamentlyk met den Voorschepen en eenige hoofd-dekens, naer West-Vlaenderen begeven, ten einde by de goede lieden dier streken het oppergezag van graef Lodewyk te doen herkennen.

Vyfde tooneel.

De vorigen, een Schildknaep, met de wapens der stad.
de schildknaep.

Zyne hoogheid, de harde geduchte heer, Lodewyk II, graef van Vlaenderen, zyne blyde inkomst in de goede stad Gent gedaen hebbende, begeeft zich herwaerts en begeert dat de eerste hoofdman, de heer Van Artevelde, hem ter kerke vergezelle, alwaer hy den eed van handhaving der wetten, vryheden en costumen plegtiglyk zal afleggen.

christina.

Hy hier!

van artevelde,
ter zyde.

Ha! ik begryp het; hy wil tot het laetste toe genot van myne vernedering hebben. Welaen! ik onderwerp my nog... Dat de offerande in haer geheel volbragt worde.

Zesde tooneel.

De vorigen, GRAEF LODEWYK, in ryke kleeding, geleid door VAN VAERNEWYCK, Ridders, Krygsoversten, Vaendragers, eene wacht witte Kaproenen.
een boodschapper.

Zyne hoogheid, de harde geduchte heer en graef van Vlaenderen.

van artevelde,
ter zyde.

Ter liefde voor het Vaderland, verbergen wy den afkeer, welken hy my inboezemt.

christina,
even.

Ach! zyne tegenwoordigheid veroorzaekt my de dood!

van vaernewyck.

Harde geduchte heer! Gy hebt gehoord hoe de goede lieden te vreden en gelukkig zyn van uwe hoogheid in hun midden weder te bezitten; gy hebt hunne geschenken, gelyk by de eerste inkomst, gelieven te aenvaerden: ontvang thans ook van ons de verzekering van den eerbied, gehoorzaemheid en getrouwheid welke wy u, als onzen opperheer, verschuldigd zyn.

van artevelde.

Harde geduchte heer! de ridderlyke heer Van Vaernewyck is de waerdige tolk der gevoelens die ons allen bezielen.

lodewyk,
ter zyde.

Er zyn gevoelens in het hart welke het gezicht al spoedig verraedt.

christina.

Heer! mogt uwe tegenwoordigheid alhier het geluk en de rust herstellen.

lodewyk,
ter zyde met drift.

Christina! ho! hare stem dringt tot het diepste myner ziel.

(Luid.)
Mevrouw! een wensch door eene vrouw, zoo als gy, gedaen, moet de gelukkigste gevolgen hebben.
(Ter zyde.)
O myn God! waerom hebt gy deze vrouw op mynen weg gebragt?

van artevelde.

Geduchte heer! wy hebben de gelukkige tyding uit Frankryk bekomen, dat onze voorloopige overeenkomsten bekrachtigd zyn; in naem der gansche gemeente dank ik er u over, die het uwe tot het verkrygen der bekrachtiging hebt bygebragt, en aldus den grondsteen van Vlaenderen's toekomenden bloei hebt gewilligd te leggen.

lodewyk.

Ja! en om de goede lieden myner staten te overtuigen dat ik nog meer gedaen heb voor hun geluk en welzyn, zie daer de bewysschriften en akten der schulden en boeten, waer mede Vlaenderen nog jegens den koning en den heiligen Stoel bezwaerd is. Ik geef u die over tot teeken van eeuwige kwytschelding.

van artevelde.

Dank!... dank!... heer!...

(De akten met de tanden van eenscheurende.)
Vuer! vuer! om er de laetste overblyfselen van te vernietigen. - Makkers! nu dat Vlaenderen niets meer te verlangen heeft, begeven wy ons derwaerts om den eed van getrouwigheid af te leggen en onzen wettelyken heer de verdiende hulde te doen.
(Ter zyde tegen Christina.)
Moed! Christina! gy ziet wel dat ik er heb, ik...

(Hy biedt de hand aen Lodewyk en vertrekt de eerste met hem; allen volgen, uitgenomen Christina.)

Zevende tooneel.

CHRISTINA, alleen.

Ja, moed! Dien moet men hebben om aldus in stilzwygen zyne gebelgdheid te kunnen smooren; om zyn verbitterd hart aldus geweld aen te doen. - Maer zal myn echtgenoot, tot het laetste toe, den zoo zwaren pligt hem opgelegd, kunnen dragen? Zal hem de moed niet begeven, vóór dat hy aen de eindpael der loopbaen gekomen is? - O neen! en dit is al myne hoop. - 's Lands heil zweeft hem te veel in de gedachte... De vergelding is hem te schoon, om zich niet met nieuwen moed en onderwerping te wapenen; om niet eene laetste maer heilzame pooging te wagen.

Achtste tooneel.

CHRISTINA, ANNA.
anna.

Myne goede meesteresse! niets evenaert de vreugd en blydschap der goede lieden dezer gemeente, op het vernemen der gelukkige overeenkomst, met onzen geduchten heer gesloten. Een ieder wil de eerste de hand van den heer Van Artevelde drukken, en noemt hem den verlosser en vader des Vaderlands.

christina.

Het volk is dan te vreden van den geduchten heer weder te zien?

anna.

O ja, mevrouw! zeer te vreden! om dat het die gelukkige vereeniging tusschen hem en onzen goeden meester ziet, en derhalve verhoopt uit dezelve een beter bestaen voor 't Land te zien spruiten.

christina.

Het volk heeft gelyk, Anna! maer het is gewoon slechts zyne eigene baet op te tellen, zonder te rekenen wat zy somtyds aen anderen kost. - Laet my alleen, Anna!

anna.

Ik gehoorzaem, mevrouw!

(Af links.)

Negende tooneel.

CHRISTINA, alleen.

Het volk is te vreden! te beter! het zal eene nieuwe aenmoediging voor myn echtgenoot zyn... om zyn voorgenomene, tot het uiterste toe, met min hartzeer, te volbrengen. Maer zal de schynheilige die my dorst hoonen, ons stilzwygen met zyne vergetelheid vergelden? Met welke woorden van geluk op de lippen kwam hy daer zoo even hier, wanneer in zyn hart niets is dan logen, trouweloosheid en verraed. Ho! ik heb het wel bemerkt. Reeds schoten zyne doordringende oogen eenen verraderlyken blik op my! Als of al het bloed van den Kortrykzaen niet toereikend was geweest, om de zondige gedachten, die

nog in zyn harte konden smeulen, te besproeyen en reeds lang uit te dooven. - O God! Gy die getuige zyt van den eed, welken hy thans op uw heilig Kruis en Evangelie zweert, reinig zyn harte van alle misdadige liefde... Dat hy, O God! tot zelfs de geheugenis myner schaduw voor eeuwig moge verliezen.

Tiende tooneel.

CHRISTINA, LODEWYK.
lodewyk,
met drift binnen komende.

Mevrouw! mevrouw! - Christina! geen schrik... bedaer u... ik moet u spreken.

christina,
met schrik.

Gy hier! gy! O God! gy zult wy dan nog altyd achtervolgen?

lodewyk.

Ho! luister, Christina! IK heb den stoet verlaten; als een zinnelooze, ben ik naer hier gevlogen. Ik had een oogenblik gedacht, dat ik u had kunnen vergeten, dat ik uwe beeltenis uit myn hart had kunnen roeyen. - Begoocheling! Niets dan begoocheling! De hel heeft uwe gedachtenis met gloeyende merkteekens in myn harte geprent; zy heeft gewild dat ik misdadiger en eedbreker zou worden. - O Christina! myn noodlot is verschrikkelyk: gedwongen te zyn eene vrouw te beminnen die my veracht, niet waer? want, kyk! uwe oogen overstelpen my reeds met hunne verontwaerdiging. Ik lees in dezelve hoe laeg en versmadelyk ik u reeds voorkome... Welnu! ondanks al den haet en smaed die gy voor my gevoelt, bemin ik u, Christina! bemin ik u met verrukking, met dolheid! Gy zoudt my met de voeten trappen, en ik zou nog de zool uwer schoenen kussen; ik zou nog zeggen: dank, Christina! want gy weet wel dat ik u bemin. Ho! is dat geene liefde? neen! het is meer, het is razerny. - O zwyg!... zwyg!... spreek nog het woord van verachting niet uit! wacht nog! dat ik u ten minste, voor zoo veel onderwerping, een minuet gelukkig en ongevloekt moge beschouwen.

christina.

Ha! Gy hebt gelyk van voor myne verachting te schrikken... Gy hebt, sedert onze laetste ontmoeting, my leeren kennen, en dus geweten wat onthael u by my te wachten stond. Ik dank er u over; want in uwe beledigingen hebt gy my nog weten te eerbiedigen. - Nemen wy dan, heer graef! deze uwe voetstappen voor eene enkele gekheid, eene grilligheid die u overgekomen is, en welke ik u wel vergeven wil, op voorwaerde dat gy ze niet meer zult vernieuwen. - Myn gemael kan alle oogenblikken terug komen; om zyne rust, om de myne en om u zelf alle ongenoegens te sparen, verzoek ik u, heer graef! dit huis te verlaten.

lodewyk.

Ik dit huis verlaten? Het slagveld verlaten zonder tot de dood toe gestreden te hebben? O neen! mevrouw! gy meent het niet, gy durft het niet hopen.

christina.

Groote God! en wat is dan uw voornemen?

lodewyk.

Myn voornemen? Ik weet het niet... u te zeggen dat ik u bemin, dat ik u aenbid; dit herhalen tot dat het een weêrgalm in uw hart heeft gevonden.

christina.

Gy wilt dan dat ik op elk woord uwer verfoeyelyke liefde met een woord van verachting zal antwoorden? Zoek dan een weêrgalm in myn hart... Gy zult er één vinden, maer het zal zyn om u duizend mael te herhalen: haet, versmading en afkeer.

lodewyk.

Neem u in acht, Christina van Baronaige! gy weet niet hoe gy de woede in een hart kunt ontsteken.

christina.

Neem u in acht, graef Lodewyk! gy weet niet dat het bloed van den Kortrykzaen nog warm is, en dat de wraek sluimert maer niet slaept.

lodewyk.

Ho! wat geeft het my dat zy zich wreken! Wat geeft het my dat zy my huldigen als opperheer of verdryven als

overwonnen!... Wat baet het my dat ik meester in Vlaenderen ben, als er maer één geluk voor my op de aerde is, dat van u te bezitten, en dat net my ontzegd is! - Waerom hebben zy my terug geroepen? Waerom hebben zy my gedwongen uwe beeltenis andermael voor myne oogen te zien? Waerom hebben zy bytend vocht in myne wonde gegoten, in plaets van ze met den balsem der vergetelheid te verbinden? Verre van u, had ik misschien uwe geheugenis allengskens beginnen te verliezen; terwyl ik ze hier dieper en dieper in myn harte moet prenten, zonder meer hoop dan een gedoemde in den onderaerdschen jammerpoel... Welnu! neen! zoo veel liefde moet vergeld worden of in eene hevige wraekzucht versmachten. - Mevrouw! gy hebt niet één blik van medelyden voor myne marteling gevonden... Gy hebt my lager dan uwen laegsten huisknecht gemaekt, zoo laeg dat ik beschaemd ben van my zelf... Gy hebt het vuer der hel in myn harte doen woeden... geweld en waenhoop! zie daer waer mede ik u vergelde... My is Christina...

(Hy wil hoer naderen.)
christina.

Achteruit! Raek my niet aen... Uwe handen zyn nog met onschuldig bloed bemorsd. Achteruit! zeg ik u... Uw gezicht is my afschuwelyk...

lodewyk,
haer met geweld willende wegvoeren.

O vervloeking! geen helsche magt zal u uit myne handen rukken.

christina,
een wanhopigen gil uitwerpende.

Help! help! Van Artevelde! verdedigd my!

(Zy rukt zich uit zyne armen los en vlugt in hare kamer.)

Elfde tooneel.

LODEWYK, VAN ARTEVELDE, in woede en met het bloot zwaerd in de vuist.
van artevelde,
nog buiten.

Christina! Christina!

(Binnen stuivende.)
Wee hem! Wee hem! den ongelukkige die u dorst hoonen!
(Den graef ontwarende, terwyl hem het zwaerd uit de hand valt.)

Rampzalig lot! Zyt gy het? Zyt gy het dan?

(Na eene poos.)
O graef! nimmer had ik aen zoo veel eerloosheid kunnen gelooven. Nimmer had ik gedacht dat een mensch zoo veel trouweloosheid in zyn harte kon bevatten. Het is dan daerom dat gy verlangde zoo spoedig 't altaer, waer gy voor den Allernoogsten den plegtigen eed aflegde, te verlaten? Dat gy zoo driftig uwe nand uit de myne rukte, welke ik u had aengeboden ten teeken van vriendschap en eendragt? - Uitzinnige die ik was! die op het gezicht van al 't geluk, 't welk uwe tegenwoordigheid alhier voorspelde, een oogenblik had kunnen vergeten, dat er tusschen ons een afgrond van bloed en schande bestond. O graef! hebt gy dan geen medelyden met myn gefolterd hart? Hebt gy dan geen menschelyk gevoelen in uwe ziel, om niet te begrypen wat smart gy my moet veroorzaken? Gy komt my tergen in myn liefste genot; gy komt, o gruwel! om my myne teerbeminde wederhelft te ontrukken... en ik moet zwygen; ik mag rondom my geen stroom van bloed doen golven, om er myne beledigde eer in te baden. - Waerom zyt gy my den vrede komen aenbieden? Waerom hebt gy aen 't slagveld de zorg niet overgelaten om onzen onderlingen haet in ons bloed uit te wisschen? Heden zou ik u niet moeten zeggen: Gy beledigt my om dat ik gedwongen ben uwe beledigingen te verduren... Gy beledigt my om dat ik aen myn Vaderland beloofd heb my niet te zullen wreken en my aen u te onderwerpen... Gy beledigt my om dat ik weerloos ben... Ho! beken met my, heer graef! dat gy wel laeg zyt.

lodewyk,
in woede.

Ongelukkige! dat woord eischt bloed.

van artevelde.

Gy gevoelt reeds de noodzakelykheid om u te wreken, niet waer? En ik, wien gy de schande, met overmate, op het hoofd werpt, mag er alleenelyk de gedachte niet van krygen. - Welnu! wat aerzelt gy nog? Moet ik u niet te veel in de wereld zyn? Zal de gemael in leven niet een eeuwigdurend hinderpael wezen tegen de liefde, welke gy de vrouw wilt opdragen?

lodewyk.

O Van Artevelde! geef my deze hoop niet; ik mogt verzoeking krygen om ze verwezenlykt te zien.

van artevelde.

Welnu! stoot my dan uw degen in de borst, dat ik ten laetsten niet genoodzaekt zy u den mynen in de borst te stooten.

lodewyk.

Ho! indien Christina my konde beminnen!

van artevelde.

Ho! dan zoudt gy my vermoorden, niet waer? De lafhart! die om van de vrouw genot te hebben, zyne heiligschendende handen in het bloed des gemaels met wellust zou baden. O wee my! wee my! die om myn Vaderland te redden, aldus belediging op belediging moet verdragen.

(Weenend.)
O myn God! myn God! gy stelt myne opofferingen wel op den toets! - Ho! het is afschrikkelyk, niet waer, graef? een man die tranen stort van woede en razerny, terwyl uwe vernederende knie, op deszelfs boezem prangende, hem weerloos tegen den grond nederdrukt. - Maer spaer my toch! Hebt dan een weinig medelyden. - Neen! ik wil met... het ware eene belediging te meer... Vertrek en laet my mynen hoon in myne tranen verslinden.

lodewyk.

Het is dan met tranen dat gy aen myne uitdaging beantwoordt?... Gy hebt gelyk; het is de wapen der lafhartigen.

van aetevelde,
het zwoerd grypende.

Lafhartige! Gy wilt dan dat ik u zal dooden? - Gy wilt dan den leeuw tergen tot dat hy razend wordt. - Lafhartige! Ben ik lafhartig geweest, toen alleen en zonder verweering, ik tot u gekomen ben, omringd gelyk gy waert van beulen en moordenaers, die, op een blik van u, myn hoofd ter aerde konden vellen? Ben ik lafhartig geweest, toen gy overwonnen, ik u zegepralend in uwe staten, die de myne waren, heb laten terug keeren? Ben ik lafhartig geweest, toen uwe beulen myn grootvader hebben omhals gebragt, en dat ik, in plaets van 't bloed, dat wraek riep, te verzoenen, vergeten heb dat het door u vergoten was, om dat gy 't Vaderland eene betere toekomst beloofde en

dat ik, voor myne eigene voldoening, de verwezenlykheid van zulke schoone vooruitzichten niet wilde beletten? Ben ik eindelyk lafhartig geweest, toen bevlekt en gehoond door u, ik uwe nog bebloede hand, in teeken van vriendschap en vergetelheid heb willen drukken? - O neen! niet waer? men noemt geen lafhartige den man, die zich aldus aen zyn Vaderland heeft opgeofferd.

lodewyk.

Welaen! indien het zoo is, waerom aerzelt gy het nog eens te bewyzen? Moet gy niet dorstig zyn naer myn bloede gelyk ik dorstig ben naer het uwe?

van artevelde.

En wat zou ik thans met uw bloed doen? Indien ik er myne wraek mede verzadigde, wat zou men van my zeggen? Dat ik uw vermogen benyd heb; dat ik jaloersch was eene heerschappy in uwe handen te zien, die gisteren my nog toebehoorde; kortom dat ik u gedood heb, om dat uwe magt myn gezag belommerde; om dat ik alleen over Vlaenderen, als opperheer wilde heerschen? Neen! de vergieting van uw bloed is het verwyt niet waerd; niet waerd dat ik er myne handen meê zou bezoedelen; niet waerd dat het, in myne woede, dit edel zwaerd zou bespatten...

(Hy breekt zyn zwaerd en werpt het voor de voeten van Lodewyk.)
Maer verneem nu, graef! welke myne wezentlyke wraek zal zyn: vastgekluisterd aen al uwe verrigtinten, gelyk de schaduw aen uwen persoon, gelyk de engel des kwaeds aen de ziel eens gedoemden, zal ik u nimmer uit het oog verliezen. Steeds zult gy aen uwe zyde een vreeslyken bespieder en een onmedoogenden regter vinden, gereed om u, ten allen tyde, rekenschap te vragen van 's Lands heil, 't welk men u heden toevertrouwt; gereed om het Vaderland ter hulpe te snellen, indien gy het nog eens moogt komen onderdrukken. - Zie daer wat u myne wraek heden belooft, en wee u, graef! indien ik het u één dag moet komen herinneren.

(Hy werpt een vreeslyken blik op Lodewyk en vertrekt in de kamer zyner vrouw. De graef blyft als verpletterd staen. - Het gordyn valt.

Einde van het vierde Bedryf.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen