|
| |
| |
| |
Tweede tydvak.
Een jaer nadien.
Het tooneel verbeeldt eene kamer ten huize van den graef Van Rynvelde, te Brussel. Eene dubbele deur in 't verschiet... Links van den akteur, op het eerste plan, eene deur in eene andere kamer geleidende; wat verder eene tweede deur. Regts, tegenover de eerste kamerdeur, een venster. Eene tafel met schryfbehoeften.
| |
Eerste tooneel.
DE GRAEF leest een kourant.
Ja! de gemoederen zyn ten hoogsten geklommen; eene omwenteling schynt onvermydelyk, en vreesselyk zullen er de gevolgen van zyn, kan zy by hare geboorte niet versmacht worden! Zinneloozen die wy zyn! Moeten wy dan altyd de Franschen naâpen; en om dat zy eene onwenteling begonnen hebben, die voor hun een geheel ander oogwit heeft, is 't eene reden dat wy ook eene zouden moeten beginnen, die het welzyn van ons land voor eeuwig kan ten onder brengen? - Neen! neen! trachten wy die door alle mogelyke middelen te bestryden, en zelfs te dempen, indien het nog tyd is. Welaen! nog deze artikel tegen den vloeid van oproerige denkbeelden die ons uit Frankryk komen overstroomen. - Gelukt het my niet myn dierbaer vaderland van de rampen eener omwenteling te bevryden, ten minste zal ik het innerlyk genoegen smaken de zelve tot het uiterste toe te hebben bestreden. (Hy belt, een knecht verschynt.) Vincent! draeg dit spoedig naer het bureel van den Brusselschen kourant, met verzoek dit zoo haest mogelyk eene plaets in den zelven te verleenen... Ga.
(De knecht vertrekt.)
| |
Tweede tooneel.
SUZANNA, DE GRAEF.
Zy komt uit eene zy-kamer.
Myn vriend! mag ik weten, zonder onbescheiden te zyn, wat brief gy daer aen Vincent besteld?
| |
| |
opstaende.
Niets, Suzanna! eene kleinigheid, eene nota voor den Brusselschen kourant.
Ach! myn vriend! hoe kan het zyn dat gy my zoo veel verdriet wilt veroorzaken!
Hoe! veroorzaek ik u verdriet om dat ik in den kourant schryve?
In den kourant schryven ware 't minste, indien gy u met geene staetszaken wildet bemoeyen.
Hoe wilt gy dat ik my met geene bemoeye, wanneer ik dagelyks den vloeid van rampen, waer mede ons schoon vaderland bedreigd wordt, zie aengroeyen. - Wat wilt gy dat het zal worden! als alle weldenkenden alle krachten niet inspannen om tegen den zelven eenen ondoorboorlyken dyk op te werpen? - Neen! zoo lang ik adem hael, zal ik my tegen dit stelsel van verderfelyke veranderingen verzetten.
Ach! Eduaerd! indien gy wist hoe vele stemmen, min billyk misschien, maer meer overdreven, er zich tegen de uwe zullen verheffen! Hoe vele vyanden, die niets te verbeuren, alles te winnen hebben, gy zult te bestryden vinden!
Wy hebben het regt voor ons; wy stryden met dubbele magt.
Is het in tyden van beroerte dat gy op regt moogt rekenen? Is het niet genoegzaem dat eene dolle en blinde wraekzucht van eenige gelukzoekers, u aen eene onkundige menigte aenwyst, als hinderpael tegen hunne eerzuchtige ontwerpen, om ylings het speeltuig hunner woede en razerny te worden.
Suzanna! gy zyt gewoon alles in een akelig daglicht te stellen, en van de kleinste schaduwe het vervaerlykste
| |
| |
spook te maken. - Gy verontrust u tegen rede. - Het ware gekheid u zelve vrees aen te jagen.
Ho! Eduaerd! het is voor my niet dat ik bevreesd ben... Reeds lang heb ik al de waerde van myn leven weten te schatten... en gy zelf moet kunnen oordeelen wat prys gy er aen vast hecht.
Gy twyfelt toch aen myne liefde niet?
O neen! neen! dat ware te wreed! En evenwel heb ik dikwerf gezien dat er my nog iets ontbrak... dat ik nog iets van u moest verlangen... En op dit oogenblik voel ik er, meer dan ooit, de noodzakelykheid van.
Suzanna! heb ik u dan ooit iets geweigerd? Spreek op? Wat begeert gy? Nieuwe juweelen? Nieuwe kleeren? Myne fortuin is de uwe... Koop, beschik er over.
O zwyg van juweelen! van kleeren! Myn hart opent zich heden voor een ander denkbeeld... Een denkbeeld waer myn leven van afhangt.
Verklaer u, Suzanna! Ik begryp u niet.
Nu luister, Eduaerd! - Voor u heb ik het gevoelen der wereld getrootseerd; voor u heb ik alle pligten, alle eer verzaekt! Voor u ben ik meineedig geworden! Myne vrienden, myne weldoeners heb ik schandelyk verlaten... hun vloek over my getrokken!... Ik ben onteerd... geschandvlekt... Ik ben, 't geen de wereld noemt een bedorven meisje, geworden: ik ben uwe minnares! Ik beklaeg my niet... Ik zegen myn lot, zoo laeg dat ik gevallen ben!... Maer een schepsel, een teeder schepsel, de vrucht uwer liefde, Eduaerd! schynt telkens dat ik het in myne armen drukke, my toe te roepen: Moeder! denk aen myne toekomst! Denk aen den bastaerd!
| |
| |
O Eduaerd! Onze Clemence is nu drie maenden oud. Er zal een dag komen, dat ik haer den naem van heuren vader zal moeten zeggen... Zal ik het kunnen doen zonder te bloozen?... Zal ik het kind den misstap zyner moeder durven bekennen? De schande zyner geboorte ontdekken? O nooit! Is het niet waer? - Ik herhael het u, wat my betreft, ik beklaeg my niet... De genen die ons omringen denken dat ik uwe vrouw ben; zelfs hebt gy het aen eenige uwer vrienden kunnen doen gelooven... En ware het anders! wat zou my dat kunnen verschillen! Zou ik min uwe liefde bezitten? Maer, ongelukkiglyk moeten de kinderen in de schande der ouders deelen; en er kan een dag komen dat het onze my rekenschap van myn gedrag zal vragen... En 't is 't geen wy moeten beletten.
Een dat onfeilbaer is: het huwelyk!
Ho! denk niet dat het nog de eerzucht is die my naer dezen band doet verlangen! Neen! dit gevoelen is in myn hart uitgedoofd sedert dat er een ander verheven en heilig, is komen plaets nemen... Maer myn kind een wettelyken vader, een naem te geven, is 't denkbeeld van al myne nachten en dagen, van alle oogenblikken myns levens. - Laet onze vereeniging door het huwelyk bekrachtigen! Laet myn kind uwen naem dragen... En verneder my dan zoo veel als gy my verheven hebt... Verstoot, veracht, trapt my onder uwe voeten gelyk de modder van de straet! En ik zal uwe kniëen omhelzen!... Ik zal de aerde kussen waer uwe voetstappen geprent staen!... Mits ik myn kind een vader geve!... Mits de moeder in 't gezicht van den bastaerd niet meer moet bloozen!
Genoeg! genoeg! Suzanna! gy ontroert my... Geduld! ik beloof u dat ik er wat later zal aen denken.
| |
| |
ter zyde.
Later! altyd later!
Bovendien, Suzanna! gy weet welke de redenen van dezen uitstel zyn. Zoo dra ik myne familiezaken zal kunnen vereffenen, zullen wy daer aen denken. - Ik heb nog iets in de stad te verrigten... Een vriend, dien ik moet gaen vinden... Ik hoop u, by myne terug komst, wat hersteld te zien... By waerheid! gy zyt een zotskapje! van u zoo om een niet te verontrusten... Vaerwel! In een paer minuten ben ik by u weder.
Blyf toch niet lang weg... Gy weet hoe ongerust ik ben als gy uit zyt.
Ik zeg u dat ik aenstonds terug ben... Ga, omhels onze kleine Clemence.
(De graef vertrekt.)
| |
Derde tooneel.
SUZANNA, alleen.
Het is maer al te waer: de vermoedens welke ik sedert eenigen tyd, aengaende Eduaerd's gedrag ten mynen opzichte, heb opgevat, beginnen meer en meer den schyn van waerheid te nemen. O ja! Eduaerd zoekt maer een voorwendsel om het tydstip van ons huwelyk onbepaeld te verschuiven. Ik heb in zyne ziel gelezen; deze mishuwing zou een hinderpael voor zyne staetszucht worden... Welligt zal ik er het slachtoffer van zyn! O myn vader! waerom heeft het graf u zoo vroeg aen myne kindsheid onttrokken? Waerom hebt gy my alleen op deze wereld, in 't midden van het verderf en de verleiding gelaten? En gy, de vriend myner jeugd! Gy, wier trouw ik zoo schandelyk heb verraden! O Everaerd! zal er nog eene gedachte voor de ongelukkige Suzanna in uw hart kunnen komen, zonder dat er zich eene vervloeking zal byvoegen.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
SUZANNA, ROOSJE.
Mevrouw! mevrouw! wat mag dat beteekenen? De stad loopt opgepropt van soldaten die daer zoo even aengekomen zyn. Men zegt dat er wel twee duizend mannen langs de vlaemsche poort zyn binnen getrokken.
Is het mogelyk? En, mynheer de graef! Is hy reeds uit gegaen?
Ja, mevrouw! Daer zoo even.
(Zy nadert het venster.)
ter zyde.
Ik ben ongerust over deze afwezigheid. - (Luid.) En gy zegt dat die soldaten langs de vlaemsche poort zyn binnen gekomen?
by het venster.
Ja, mevrouw! En kyk! daer komen er eene menigte met hunne logements billetten langs hier.
Langs de vlaemsche poort! Indien het eens het regiment van Everaerd ware?
zonder haer te hooren.
Ik durf my zelve niet verzekeren... In elken soldaet zou ik vreezen Everaerd te ontmoeten.
even.
Daer komen er twee regt op onze deur aengestapt.
O hemel! bedriegt gy u niet?
Neen, neen! mevrouw! Ik zie het duidelyk. - Ja, ja! deze zyn wel voor ons. (Men belt.) Daer bellen zy reeds aen de deur. (Zy wil heen gaen.)
Hemel! Ik voel my beven door al myne leden.
| |
| |
Maer wat let er mevrouw? Zy schynt ontsteld?
Inderdaed! de komst van deze soldaten, in afwezigheid van mynheer den graef.
O mevrouw! wees maer in 't geheele niet bang... Ik wed dat het goede jongens zyn.
(Af.)
| |
Vyfde tooneel.
SUZANNA, alleen.
Indien het toeval eens wilde!... O neen, neen! Dit ware buiten alle mogelykheid... En evenwel heb ik rampvoorspellende voorgevoelen... Eene ontrustheid die my zegt dat er my een groot ongeluk staet over te komen. - Er zyn in het leven van die voorgevoelen, die men, wel is waer, aen het toeval kan toeschryven, maer die nooit bedriegen. - In alle geval, verwyderen wy ons om het gezicht van deze soldaten te vermyden.
(Af in de linke kamer.)
| |
Zesde tooneel.
ROOSJE, EVERAERD, HANS, met wapens en bagagien.
Langs hier, flankeurs!... Ik zal u geleiden....
Wy volgen u, snippertje! Bomben en grenaden! dat is een kommandant, die ons met halve moeite onder 't vuer zoude geleiden.
zyn geweer in een hoek plaetsende.
Myn goede Hans! men ziet wel dat gy veel van een kornetje houdt.
Inzonderlyk wanneer zy aen zulke meesteressen toebehooren... En indien deze naer my wilde luisteren...
(Hy streelt haer.)
| |
| |
Schei uit, stouthart! Men ziet wel dat gy een vrolyk gastje zyt.
Zoo wakker by de vrouwen als by den dienst! Bomben en grenaden! over een jaer was ik nog muldersknecht en zoo dom als den ezel van myn meester... Thans ben ik mensch geworden: Ik drink drok, rook meesterlyk en vloek als een sappeur!
Gy ziet waer toe het goed is soldaet te zyn.
Honderd bayonnetten! dat is eene school! daer komt men altyd wys uit.
Bah! bah! dat is goed voor kerels die hunne wereld niet kennen!... Maer wy! Honderd duizend veld bataillons! - By voorbeeld! gy! gy zyt treurig, 't is waer!... Zoo treurig als een verloren schildwacht... En dat waerom? Ik vraeg het u eens?
Ha! 't is waer; gy hebt niet gaerne dat men u daer van spreke... Zoudt gy willen gelooven, myn lief plaetskommandantje! dat myn vriend daer... voor eene kleine trouwelooze... (Everaerd beziet hem stuer.) Maer, nu! wy zullen dat potje gedekt laten... - Bomben en grenaden! myne kleine! als wy hier in garnizoen blyven, beloof ik u dat wy wel eens te samen naer de kermis zullen trekken.
Zoo! zoudt gy dat denken! Ondertusschen ga ik aen mevrouw de gravin vragen waer men u moet logeren.
Mevrouw de gravin! zegt gy? Is het wel zeker dat uwe meesteres getrouwd is?
| |
| |
Te droes! dat is de eerste keer dat my dat gevraegd wordt!... Wel zeker is zy getrouwd! Waerom zou zy dan mevrouw de gravin zyn?
ter zyde.
Wat heeft hy dan die soldaet? met zyn zonderlyk gezicht! Men zou zeggen dat hy gestoord is om dat wy mevrouw de gravin zyn.
Ga uwe meesteres halen... Ik moet haer spreken.
Dit is onmogelyk!... Mevrouw de gravin is niet sprekelyk... Maer ik ga haer met uwe komst bekend maken. (Ter zyde.) Die soldaet bevalt my in 't geheele niet... Ik houd veel meer van den anderen.
(Af links.)
| |
Zevende tooneel.
EVERAERD, HANS.
Bomben en grenaden! Everaerd! Indien ik maer acht dagen zulk een slaepkameraed had, zou ik al ras de verdrietige nachten, welke wy te samen overgebragt hebben, vergeten!
't Is waer, myn vriend! Ik dien u tot last... Gy moet u vervelen met my; gy, die altyd vrolyk zyt, en ik...
Duizend bayonnetten! Wie zegt u dat? Gy my tot last dienen! Gy, myn vriend! myn broeder! myn slaepkameraed! Kyk! als ge my dat nog eens zegt, zullen wy ruzie krygen.
Myn goede Hans! gy zyt my dan een vriend, in wiens boezem ik myn verdriet mag uitstorten!
Ja! dat moogt gy! zoo lang Hansje Hansje is. - Zy
| |
| |
ligt dan nog altyd daer? Wel nu! het is een ongeluk. - By voorbeeld! gy hebt ongelyk van u voor haer te bedroeven... Eene kleine trouwelooze! die niet verdient dat men voor haer een zuchtje of een traentje zou laten. Ik heb altyd gezegd dat dit meisje slecht zou geeindigd hebben... Zy was veel te fier... veel te koket om ooit met een boer te trouwen.
Myn vriend! 't uer nadert dat ik my zal wreken.
Welnu! in uwe plaets zou ik het niet doen. - Ik zou haer vergeten, gelyk zy u heeft vergeten, en naer heur niet meer omzien. - Ho! mynheer de graef! dat is wat anders! Hy is oorzaek dat gy soldaet zyt! Dat is iets dat ik hem nooit zal kunnen vergeven... En, hel en duivel! moest ik hem ooit ergens ontmoeten!
De graef! Ho! zyn bloed! zyn leven moet ik hebben.
Zyn leven! dat is wat sterk! Met zoo veel belast ik my niet... Liefst eens wel afgerost! Dat zal hem goed doen... en hy zal er niet van sterven.
| |
Achtste tooneel.
De vorigen, ROOSJE.
Mevrouw heeft my gezegd dat ik u naer uwe kamer zoude geleiden.
Bravo! myn zoetertje! Wy volgen u, al ware het naer de hel.
Hans! neem myn ranselzak en myne giberne mede; het is onnoodig dat ik u vergezelle.
Zoo veel te meer dat ik liever met de meid alleen ga... - Kom aen! vleugel adjudant! Voorwaerts... Marsch!
Langs hier!... Langs hier!... Flankeur!
(Af.)
| |
| |
| |
Negende tooneel.
EVERAERD, alleen.
Eindelyk ben ik alleen! in het huis van den graef! digt by de kamer van de trouwelooze Suzanna! Ho! duizend denkbeelden komen op eens in myn verward hoofd zich tegen elkander stooten! Hoe verlangde ik naer 't oogenblik dat zy vertrokken!... Hoe naeuw moest ik my bedwingen, om my zelven niet te verraden! Het is dan niet vruchteloos geweest dat ik, een geheel jaer lang, myne dagen in angst, myne nachten al wakende heb overgebragt, in eene gedachte verslonden, die van eens den vernieler myns geluks, den schakker myner beminde te ontdekken. Myne droomen zyn verwezenlykt... Ik ben in hunne wooning... Ik ben by hem... Ik ben by haer. - Naeuwelyks by het leger aengekomen, meldt my een brief uit het dorp dat Suzanna, onmiddelyk na myn vertrek, met den graef is vertrokken; waer naer toe? Dit wist men niet. - Ik neem voor my, in al de plaetsen waer wy eenigzins vertoeven, naeuwkeuriglyk naer den graef Van Rynvelde te vernemen; niemand die my diensaengaende eene voldoende onderrigting kan geven. Eindelyk komen wy te Brussel aen, wanneer eensklaps het toeval een logements billet, dragende den naem van den graef Van Rynvelde, in handen van een myner kameraden brengt. Ho! om de woonst van den graef te ontdekken! Om dit billet te verkrygen! had ik den laetsten druppel van myn bloed, ja myne ziel zelve gegeven. - Zonder Hans van iets kennis te geven, vraeg ik de verwisseling van dit billet tegen het onze... Zonder moeite verkryg ik het... En hier is 't! Het is in myn bezit! God! gy hebt het gewild... Ik ben in hunne wooning! Ik ben by hem! Ik ben by haer! - Hemel! daer is zy.
(Hy houdt zich wat in het diepste der kamer.)
| |
Tiende tooneel.
EVERAERD, SUZANNA.
zonder Everaerd te zien.
Roosje heeft deze twee soldaten naer hunne kamer ge-
| |
| |
leid. - Een van hen, zeide zy, wilde my spreken... Ach! ik wil dien soldaet niet zien.
zich vertoonende.
Gy bedriegt u, mevrouw de gravin! want die soldaet... zie hem hier!...
een gil uitwerpende en achteruit deinzende.
Ach!
buiten haer zelven.
Gy hier! gy hier! O neen! neen! Ik ben zinneloos niet waer? - O zeg my dat ik zinneloos ben!
Neen, mevrouw! Uwe geheugenis heeft u niet bedrogen.
Het is dan waer? Het is geen droom? Gy zyt Everaerd?
Ja, Everaerd! Everaerd, soldaet! die u rekenschap van uw gedrag komt vragen.
O myn God! konde de aerde scheuren, ik zonk er in van schaemte.
Ha! gy hebt gedacht dat, na verloop van een jaer, ik u ook zoude vergeten hebben, gelyk gy, eene uer na myn vertrek, my reeds had vergeten? Neen! myne vrienden blyven langer in myn geheugen. Ik begryp dat, omringd, gelyk gy zyt, van alles wat de weelde en de pracht kunnen uitdenken, het u niet moeyelyk is geweest de nagedachte van den armen boer uit uw hart te verdryven. - Maer ik, wien het geluk, op verre zoo niet heeft begunstigd, heb de uwe, by dag en by nacht, als een knagenden worm in myn hart moeten bewaren.
Everaerd! gy zyt hier gekomen! waerom? Ik weet het niet... Om my mynen misstap te verwyten... Om u in mynen angst te verblyden... Om my van schaemte voor uwe voeten te zien sterven.
| |
| |
Neen! om wat beters: om my te wreken.
U wreken? Al goede hemel!
Over de trouwelooze, en over den verleider. - Over haer die myn eenig geluk op de aerde was; over hem die my myn eenig geluk op de aerde heeft ontnomen.
U wreken over my! Denkt gy dan, Everaerd! dat gy niet reeds gewroken zyt? Denkt gy dat alle gevoelens van eer en schaemte uit myn hart zyn geroeid, en dat ik, zonder wroegingen, myn lot heb kunnen ondergaen? O neen! hadt gy deze kunnen kennen, zy waren meer dan bekwaem geweest om uwe wraek reeds lang te ontwapenen.
Wroegingen wisschen de schande niet uit.
't Is waer! En echter ben ik toch zoo schuldig niet. Ik was een meisje zonder ondervinding, op het land gekweekt. Myne moeder heb ik nooit gekend; zy stierf toen ik werd geboren. O had ik eene moeder gehad! Eene moeder om myne jeugd te bewaken! Eene moeder had haer kind niet laten verloren gaen. - Over vyftien jaer sneuvelde myn vader op 't veld van eer. Dus naeuwelyks vyf jaren oud, bevond ik my ouderloos, zonder familie, alleen, verlaten van hemel en aerde, toen mejuffrouw Gertruida, aen wie myn vader my had aenbevolen, my innam. - Ik werd er groot gekweekt... Men had my gewoon gemaekt my altyd myn eigen zin te laten volgen; en wanneer ik iets misdeed, was er daer niemand die my daer over berispte. - Als de graef voor de eerste mael in de hoeve verscheen, (Everaerd maekt eene beweging van gramschap.) Ho! laet my voleinden! Als hy verscheen, was ik achtien jaren oud. Hy vondt my bevallig; hy dorst het my zeggen... En ik, een eenvoudig landmeisje, was trotsch en gevleid als hy zich verwaerdigde my een mael het woord toe te voegen. Dan kreeg ik kennis met u, en van dien tyd af, had ik u innerlyk tot myn beschermer, tot den steun, die my ontbrak, verko-
| |
| |
zen. - Doch! op het punt dat ik in die worsteling tusschen deugd en pligtverzuim ging zegepralen, en aen eer en deugd getrouw blyven, wordt gy my eensklaps ontrukt.
O ja! Het was een snood, een helsch verraed!
Wat zou ik u meer zeggen? Gy vertrookt; niet eene stem verhief er zich om my op den boord des afgronds tegen te houden en my uit het gevaer te helpen... En 's anderendaegs, verbaesd van my zelve, berouwhebbend, maer helaes! te laet! bevond ik my in dit hotel.
Ho! vervloekt zy de verleider! Al zyn bloed zal niet toereikend zyn om mynen dorst van wraekzucht te lesschen!
Everaerd! welk is uw voornemen?
Uwe schande in den graefs bloed te wasschen.
Al goede hemel! Wat zegt gy? O neen! neen! gy meent het niet?
Binnen een oogenblik zult gy er de proef van hebben.
O Everaerd! als er nog eenig medelyden voor eene ongelukkige, die u miskend heeft, in uwe ziel kan bestaen! als ik u ooit eenigzins dierbaer hen geweest! ik smeek u op de kniëen! zie van dit wreede voornemen af.
Nooit! Zyne dood of de myne.
Everaerd! indien gy wist hoe dierbaer my het leven van den graef is! Ach! moet er een slagtoffer wezen, dat ik het zy... Maer spaer den graef! Ik smeek u, spaer den graef!
Ha! gy bemint hem dan nog altyd zoo sterk, dat gy uw leven voor het zyne zoudt verpanden!
Ik bemin hem als een echtgenoot.
| |
| |
En evenwel is hy slechts uw minnaer! niet waer? Een minnaer die u van daeg neemt en morgen wederom uit zyn huis zal jagen, om eene andere te nemen.
Everaerd! gy zyt onmêedoogend!
Om dat ik regt ben, niet waer? Ongelukkige! eerbiedig u zelve! het is nog niet te laet om van uwe dwaling tot inkeer te komen. Kom! verlaet dit huis, getuige van uwe schande en ongeluk. - Om uwent wille zal ik het ongelyk, my door den graef aengedaen, vergeten. - Kom! volg my. Laet ons te samen dezen afgrond van oneer ontvlugten.
Vlugten! uit dit huis! O nooit! Nooit! Ik kan... ik mag niet.
Gy moogt niet! zegt gy! Welke magt overheerscht er u dan hier? Welke banden houden er u hier gebonden?
Heilige! onverbrekelyke! waer van ik alleen de sterkte kan waerderen.
Ho! spaer my eene tael die eene half uitgedoofde jaloezy in myn hart zoude kunnen herontsteken... Spreek my van uwe liefde, van uwe aengekleefdheid voor den graef niet, want ieder woord ware eene steek van moordpriem in myn hart. - Kom! vergeet het voorledene; de toekomst staet nog voor ons open. - Alle gevoel van deugd is uit uwe ziel nog niet verbannen. - Vlugt! Vlugt! Ik zal u de eer, de achting van allen wedergeven.
(Hy wil haer voortslepen.)
Neen! neen! Welke oneer my bevlekke! welken vloek gy over my moogt uitstorten! Ik blyf, en stierf liever dan dat gy my aen deze wooning zoudt ontrukken.
Ha! het is te veel. - Beef! want ik zal de banden die u hier vasthouden, met 't geweld der wanhoop verbreken.
| |
| |
luisterende.
Hoort gy niet? Men komt!... Het is de graef!... Ach! in 's hemels naem! verberg, verwyder u!
Ach! Everaerd! Ik bezweer u... Ik beroep u op uwe eer, op uwe liefde! Heb medelyden met my. - Zie, ik ben aen uwe voeten... Ach! verwyder u... In 's hemels naem! verwyder u.
Welaen! het zy zoo... Maer denk dat ik hier op u zal wachten.
(Af door de dubbele deur.)
| |
Elfde tooneel.
SUZANNA, alleen.
Och! al goede God! heb medelyden met een ongelukkig meisje!
| |
Twaelfde tooneel.
DE GRAEF, SUZANNA.
uit eene zy-kamer komende.
Suzanna! alles is verloren... De burgery is in vollen opstand. - Reeds is het hotel van den minister van binnenlandsche zaken de prooi der volkswoede geworden; het myne is reeds aen de oproerigen aengewezen. Er is geen tyd te verliezen... Wy moeten vlugten.
Ga; maek spoedig alles gereed tot ons vertrek... Eene postchees zal ons aen de achterpoort afwachten. Ga.
O God! bescherm myn kind!
(Af in de slaepkamer.)
| |
| |
| |
Dertiende tooneel.
DE GRAEF, alleen.
Ja! er wordt spoed vereischt... De minste vertraging zou my noodlotig kunnen worden. Dezen nacht heb ik de grenzen van Holland bereikt; en eens daer, kan ik gemakkelyk de gebeurtenissen te gemoet zien. Maer, waerom deze vrouw en een kind mede le geleiden? Dit kan niets doen dan my in myne vlugt hinderen. - Neen! neen! zy blyven hier. Des noods kan ik hen altyd by my krygen als ik wil. - Ja, het is besloten; vlugten wy zonder haer weder te zien.
| |
Veertiende tooneel.
DE GRAEF, EVERAERD.
zich schielyk vertoonende.
Een oogenblik! mynheer de graef!
Hemel! bedrieg ik my niet? het is Everaerd!
Hy zelf, mynheer! Everaerd, die alvorens te vlugten u eerst nog een paer woorden heeft te zeggen.
Wat wilt gy van my? Wat komt gy hier doen?
Wat ik van u wil? vergoeding. Wat ik hier kom doen? my wreken. - Ha! gy hebt gedacht dat de arme boer eertyds bang was, om dat hy zweeg! om dat zyne krachten onder uw gezag moesten bezwyken! Gy hebt u bedrogen; het was alleenelyk uit eerbied voor de wet. - Maer nu! nu, dat er sedert dien tyd veel verandering is gekomen; nu, dat de boer een man, een soldaet is geworden, is het aen u, graef! van hem rekenschap te geven van het snoodste verraed; rekenschap van het meisje 't welk gy hebt geschandvlekt.
Laet al die bejammeringen daer... Ik heb geen tyd; ik moet vertrekken.
| |
| |
Ha! gy meent dat ik een geheel jaer lang naer u vruchteloos zal gezocht hebben, en als ik u eindelyk vind, dat ik u zoo maer gerust zal laten vertrekken?... By myne ziel! heer graef! in uwe plaets zynde, zoude ik zoo veel niet durven verhopen.
En welk regt hebt gy om my in myn huis wetten te komen geven? om my te beletten van te doen wat ik wil?
Welk regt? Het regt 't welk de eer en de pligt van een man vordert. Luister, mynheer! Ik weet dat Suzanna hier is, want ik heb haer gesproken. - Ik weet ook dat gy haer echtgenoot niet zyt, en nog min van voornemen zyt het te worden.
Wat raekt u dat of ik met Suzanna trouw of niet?
Wat my dat raekt? Maer hebt gy dan vergeten dat dit meisje, 't welk gy onteerd hebt, myne vrouw moest worden?... Dat ik haer beminde met al de liefde welke een sterveling voor een andere kan gevoelen? Dat ik haer nog bemin gelyk den eersten dag, en dat myn eenige wensch op deze wereld is van heur hare eer weder te geven.
Welnu! trouw dan met haer... Ik stel haer in uw beschik.
Neen, ik niet, maer gy. Gy, alleen, kunt haer de verlorene eer terug geven. - Op deze voorwaerde zou ik misschien mynen haet tegen u kunnen vergeten.
Het ware nutteloos daer op aen te dringen; reeds lang heb ik besloten dat meisje te laten varen.
in woede.
Ho! lafhartige eerlozen! gy hebt dan het regt van een arm, onervaren meisje te verleiden, laffelyk te onteeren, en als uwe zinnen verzadigd zyn, schandelyk te verlaten, ja, weg te jagen... En dit alles om dat gy ryk zyt! om dat
| |
| |
gy denkt dat de armen maer geboren zyn om tot uw wellust te dienen! Ho! luister naer 't geen ik nog zal zeggen: Dit meisje was niet geboren om uwe minnares te zyn; en heeft zy gedwaeld, zy was goed en deugdlievend... De schande valt op u, ryke liên, op u, die de onervarenheid van een jong en arm schepsel misbruikt! op u, die u een spel van de eerbaerheid eener vrouw maekt! Op u, die u 's anderendaegs by uwe vrienden gaet roemen over de onteering eens kinds, gelyk over de heldhaftigste verrigting. - Welnu! hoe laeg dat zy gevallen is, acht ik ze nog genoeg om er myne vrouw van te maken; maer gy moet kunnen begrypen dat dit nooit zal gebeuren, zoo lang dat er iemand zal leven die heur hare schande zou kunnen verwyten, in wiens gezicht zy zou moeten bloozen. - Zie hier twee pistolen; neem een van de twee en uwe dood of de myne.
Ha! deze weigering voegt u wel. - Onbeschaemde verleider en eerlooze lafhart.
forsch.
Genoeg! genoeg! want ik ben dorstig naer uw bloed.
Welaen! en als de hemel regtvaerdig is, dan zal hy het uwe doen stroomen.
| |
Vyftiende tooneel.
De vorigen, SUZANNA, binnen stuivende en zich tusschen beiden werpende.
buiten kennis vallende.
Laet af! laet af! genade! genade! voor den graef... voor den vader van myn kind.
(De wapens vallen uit de handen van Everaerd, terwyl men buiten het geschreeuw hoort van: Ter dood! Ter dood den graef. Het volk nadert; men hoort eenige vensterglazen breken, de deur wordt met geweld opengerukt, het gepeupel vertoont zich in menigte en bedreigt
| |
| |
den graef met verschillige wapens. Everaerd grypt naer zyn geweer; Hans verschynt op het getier insgelyks met het zyne, en beiden wederhouden het volk, terwyl de graef het venster uit springt. - Suzanna ligt buiten kennis.)
TAFEREEL.
einde van het tweede tydvak.
|
|
Auteursrechtvrij