Everaerd en Suzanna of het boetende landmeisje
(1841)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 53]
| |
Eerste tooneel.GERTRUIDA, BAES DE WITTE.
gertruida,
uit de pachthoeve komende.
't Is wel! 't is wel! baes De Witte! Wel hemel! bemoei u daer al niet mêe.
de witte.
Maer vrouw Gertruida! luister toch... Ik ben het niet, die dat ooit uit myne duimen had durven zuigen... Dit is immers iets 't geen het gansche dorp zegt en weet.
gertruida.
Weet ge wat, myn lieve man! Gy zyt een gek! een domoor!
de witte.
Nu! dit is goed! Gekken en domooren moeten er ook al in de wereld zyn. - Maer, ik weet wel dat ik altoos moet eindigen met u gelyk te geven. Gy zyt niet beter dan alle andere wyven.
gertruida.
Lieve hemel! die man zou u doen dood vallen van gramschap, indien men naer al zynen dommen praet moest luisteren.
de witte.
Maek u maer niet moeyelyk; maek u maer niet moeyelyk, vrouwtje lief! - Het sap is by lange de koolen niet weerd.
gertruida.
Durven staende houden dat ik het schuld ben dat die trouwelooze Suzanna zoo slecht heeft gedacht! Kon ik den graef beletten van op de hoeve te komen en Suzanna het hof te maken?
de witte.
Maer ik herhael het u, vrouw Gertruida. Ik denk immers | |
[pagina 54]
| |
zoo niet... Ik kom u maer zeggen wat er in het dorp wordt gezegd... En lieve hemel! ik zou van myn leven niet gedaen krygen, indien ik iedereen den mond moest stoppen.
gertruida.
Luister, De Witte! Ik zal nog eindigen met u in huis op te sluiten gelyk een kind, om u te beletten van halve dagen naer het dorp te gaen kommeren.
de witte.
Ha! ha! vrouw! Zoude men dan niet moeten denken dat ik de tong van een oud wyf heb, gelyk gy my behandelt. - Zonder de terugkomst van Everaerd was er nooit zoo veel gepraet geweest; het gevalletje van Suzanna met den graef Van Rynvelde was hier op het dorp sints lang dood en begraven. Maer, die hem eerst zagen, hebben natuerlyk van Suzanna moeten spreken; en goede hemel! gy weet als de wyven beginnen te praten...
gertruida.
Noem er u maer by.
de witte.
Myn lief wyveken is altyd genegen om te schertsen.
gertruida.
Zyt gy niet de eerste, die rond het dorp geloopen zyt om aen iedereen te gaen zeggen dat Everaerd was aengekomen en by ons zynen intrek had genomen. - Zyt gy het niet overal gaen vertellen hoe hy Suzanna te Brussel had gevonden.
de witte.
't Is waer, vrouw Gertruida! - Toen Everaerd, over zes maenden met zyn congé en het yzeren kruis van het leger terug kwam, wilde ik dat goed nieuws aenstonds aen al onze vrienden gaen mededeelen. Als hy my vroeg om by ons te komen woonen, (niet als knecht; hy had het niet meer van doen; zyn oom had hem een schoon beetje geld achter gelaten, waermede hy rykelyk aen zynen onderhoud kon voorzien.) was ik gevleid van hem een plaetje aen onzen haerd te mogen afstaen. Zie je wel, vrouw! een militaire, en vooral een die het kruis van eer op de borst draegt, heeft altyd iets op zich die de achting gebiedt. Men is trotsch als men met hem des zondags uit de hoog-mis komt, | |
[pagina 55]
| |
en men van alle kanten rond zich hoort mompelen: ‘Wie is dat, die daer met baes De Witte uit de kerk komt? - Wie? Wel kent gy Everaerd niet meer? - Everaerd! met het yzeren kruis! - Wel zeker! Heeft hy het niet dapperlyk gewonnen?’ En dan in d'herberg, na de vespers, als men ons in een rondeken sluit, dan moest gy eens hooren: ‘Everaerd! toe dan, tik eens... doe eens bescheed! - Gy zyt er goed van 't huis gekomen, he! Gy hebt zeker zien kappen en kerven? Gy hebt zeker de kogels aen uwe ooren hooren schuifelen? Zeg my eens, zonder liegen: Hoe veel hebt gy er wel dood geschoten?’ Dan grimlachen wy eens, drinken de rest van ons glas bier uit en ontsteken ons pypken, terwyl men niet ophoudt van vragen en zagen... En, zie je wel, vrouw! zoo heb ik myn deel van de glorie als of ik al den tyd in den oorlog aen Everaerd's zyde had gestreden.
gertruida.
Ja! ja! 't is wat raers al uwe glorie! - Zyt gy dezen morgen naer den brieven bestelder geweest? Gy weet dat Everaerd u gisteravond heeft gevraegd of gy eens de goedheid wildet hebben, dewyl gy toch op 't dorp moest zyn, van te gaen zien of er geen brief voor hem was toegekomen.
de witte.
Kyk! dat heb ik by myne ziel vergeten.
gertruida.
Nu! heb ik het niet gezegd? Daer heeft hy het nu vergeten!
de witte.
Het is myne schuld niet, vrouw Gertruida! Het is de schuld van zwarten Jan, die my vertelde dat zyn wyf...
gertruida.
Wel! Wat raekt my het wyf van zwarten Jan! Moet u dat uwe affairens doen verzuimen?
de witte.
Neen, vrouw Gertruida! zeker neen... Maer terwyl hy my zyne gelegenheid vertelde, had ik vergeten waerom ik op het dorp gekomen was, en...
gertruida,
ongeduldig.
En... en... en... Maer, waer aen hebt gy dan te denken? | |
[pagina 56]
| |
Wat hebt gy dan in het hoofd? Baes De Witte! wat hebt gy dan in het hoofd?
de witte.
Niets, vrouw Gertruida! Volstrekt niets.
gertruida.
Dat kan men gemakkelyk gelooven.
de witte.
Maer 't is dat gy my altyd twintig verschillige dingen in eenen keer doet doen. - Ik heb somtyds het eerste vergeten, terwyl ik naer het tweede luister.
gertruida.
En dat is een man in affairens! Maer, wat zou het hier dan zyn, indien ik geen kop voor twee had! Lieve deugd! wat zyt gy toch voor een man?
de witte.
Vrouw Gertruida! gy hebt my immers naer uw handje gekweekt. No 11. Stemme: Des maris ont tort.
Vrouw lief! wil u toch niet beklagen;
Gy ziet al naer uw wensch hier gaen.
Gy doet al wat u kan behagen;
Nooit kost ik u een zucht of traen.
'k Wil u in al voldoening geven;
'k Wil u verpligten waer ik kan;
Ik laet u meester heel uw leven.
Gy ziet, 'k ben een gewillig man (bis).
gertruida.
Het is maer zoo als het behoort. - En wat zult gy nu aen Everaerd gaen zeggen? Hy, die op u rekende.
de witte.
Ja! ja! Ik zal dat wel zien te redderen. Er is nog geen draeidje aen gebroken. Everaerd is niet 't huis; ik vlieg schielyk naer 't dorp, en in min dan twee vloeken tyds, ben ik hier weder van den brieven bestelder.
gertruida.
Ja! het ziet er nu lief uit.
de witte.
Laet my begaen... Laet my begaen. | |
[pagina 57]
| |
No 12. Semme: Je saurai bien la faire marcher droit.
'k Loop naer het dorp en, vrouw lief! binnen 't kort
Weet ik zoo wel myn misgreepje t' herstellen,
Lat g'u voortaen niet meer zult moeten kwellen
En ik op nieuw uw troetelaertje word.
gertruida.
'k Doe wel dat ik my aen uw praet gewen,
En met een woord my laet bedaren.
Gy weet dat ik een lam, een engel ben...
de witte,
ter zyde.
Dat God er al man van beware!
te samen.
'k Loop naer het dorp. enz.
gertruida.
Loop naer het dorp, en zie dat, binnen 't kort,
Gy uw verzuim nog eens goed weet t' herstellen,
Dat ik voortaen my niet meer en moet kwellen;
En gy op nieuw myn troetelaertje wordt.
(De Witte af.)
| |
Tweede tooneel.GERTRUIDA, alleen.
Daer loopt hy nu om zich de beenen te breken en dat hy ongelukkiglyk, onder weg, twee honden vindt vechten, dan heb ik hem in twee uren niet t' huis. Kyk! indien ik dien man onder de roede niet wist te houden, zou het onmogelyk zyn met hem te blyven huis houden. - Ha! daer komt Everaerd langs den kant der beuken laen; ik wed dat hy weder by de moeder van Hans is geweest om te zien of er geen nieuws van haerzoon gekomen is. Hy verhoopt altyd door dien middel onderrigtingen nopens Suzanna te bekomen. De arme jongen! hy zal dat meisje nooit kunnen vergeten... Daer is hy. | |
Derde tooneel.GERTRUIDA, EVERAERD.
gertruida.
Reeds zoo vroeg op de wandeling, Everaerd? Ik heb u dezen morgen aen de koffy tafel niet gezien. | |
[pagina 58]
| |
everaerd.
Neen, myne goede Gertruida! het weêr scheen my dezen morgen zoo lief, de lucht zoo helder en frisch, dat ik my niet weerhouden kon eens de bloeyende velden voor het opgaen der zon te gaen bezoeken. No 13. Stemme: De la sentinelle.
Wie bleef ooit vremd aen 't lachen der natuer?
Wat hart, zoo koel, zou zich gevoelloos toonen?
Wanneer het ziet hoe door Gods wys bestuer,
Zich veld en wei met bloemgewas bekroonen.
Ja! die het boek van de natuer gebruikt,
Zal er al ras zyn eerste pligten lezen.
In ieder bloempje dat ontluikt,
Zelfs in dat 't welk het minste ruikt,
Ontmoet men telkens 't Opperst Wezen.
En ook moest ik iemand gaen spreken; de moeder van Hans, die alle dagen nieuws van haer zoon verwachtte.
gertruida.
Ja! dat wist ik wel. - Wel nu! wat heb gy vernomen? Is hy nog altyd welvarend.
everaerd.
Altyd in volle gezondheid. - Ik heb hier zelfs een brief van hem.
gertruida.
Ha! dat is goed. - Dat is dus de brief dien gy per post verwachtende waert.
everaerd.
Juist! Hy had hem in den brief van zyne moeder gesloten, die my dien daer zoo even heeft terhand gesteld.
gertruida.
Best! Daer heeft De Witte nu een loopbaentje voor niet naer het dorp afgelegd.
everaerd.
Hoe! juffrouw Gertruida?
gertruida.
Wel zeker! Die domme vent had vergeten wat gy hem gisteravond hebt gevraegd, en is nu in volle haeste naer den brieven bestelder geloopen, om zyne domme streek weer goed te maken. | |
[pagina 59]
| |
everaerd.
Ach! wat spyt het my dat baes De Witte...
gertruida.
Kom! kom! hy zal er niet van sterven... In tegendeel dat zal hem goed doen... zyne beenen eens verrekken.
everaerd.
't Is gelyk! had ik geweten...
gertruida.
Zwyg toch... En... uw vriend Hans, is hy nog altyd te vreden?
everaerd,
een brief uit zyn zak halende.
Zie hier wat hy my schryft: ‘Luik den vierden Juny 1840. Myn goede Everaerd! Wy liggen nog altyd in garnizoen tot Luik en durven niet hopen dat wy nog zoo spoedig deze stad zullen verlaten. Nogthans beginnen ons hier die Walen geweldig tegen te steken, en wy wenschten wel dat wy in 't kort naer de eene of andere vlaemsche stad mogten trekken, waer wy ten minste onze tael zouden kunnen spreken. - Gy zult verwonderd zyn, als gy zult vernemen dat ik nog voor vyf jaer heb geteekend.’
gertruida.
Die goede Hans! Wy zullen hem dan nog in lang niet wederzien.
everaerd,
volherdende.
‘Maer ik verhoop evenwel, in 't korte, eenige dagen verlof te bekomen, om myne goede vrienden te komen omhelzen...’
gertruida.
Dat is beter!
everaerd,
met meer aendoening voortlezende.
‘Volgens uw verzoek, heb ik alles, wat mogelyk is, gedaen, om iets van Suzanna te vernemen. Niemand heeft my een voldoende berigt nopens haer kunnen geven. Al wat men weet, en 't geen ik u reeds in mynen voorgaenden brief heb geschreven, is dat de graef sints een ruimen tyd dood is en er niemand van Suzanna weet te spreken.’ - De ongelukkige! - ‘Doch, zoodra ik iets kan verne- | |
[pagina 60]
| |
men, dan zal ik er u dadelyk kennis van geven. - Vele komplimenten aen baes De Witte en zyne lieve vrouw. UE. vriend, Hans Schuerman.’ Er is dus geen middel om iets van haer te kunnen weten... Ach! deze onzekerheid scheurt my het hart.
gertruida.
Gy hebt haer dan, na tien jaer, nog niet vergeten?
everaerd.
O mejuffrouw Gertruida! ik ken uw goed hart, ik mag u gerust myn vertrouwen schenken: Tien jaren zyn verloopen dat ik Suzanna moest trouwen; sints die tien jaren is zy nog geene enkele uer uit myn geheugen geweest.
gertruida.
Arme jongen! Is het mogelyk? Gy bemindet haer dan wel sterk?
everaerd.
Ach! mejuffrouw! ik ben thans geen losbol, geen jongeling meer van achtien jaren; ik ben nu twee-en-dertig jaren oud, men mag aen myne woorden geloof echten. Welnu! ik bemin... ik bemin haer nog genoeg, om er myne vrouw van te kunnen maken, ondanks al hare misstappen.
gertruida.
Ik wist niet dat men zoo sterk konde beminnen.
everaerd.
Het is evenwel zoo. - 't Is mogelyk dat ik eene uitzondering maek; maer ik zeg u wat ik denk; en als ik eene gunste van den hemel mag afsmeeken, dan vraeg ik maer dat hy ooit myne wenschen wilde verwezenlyken.
gertruida.
Welnu! gy hebt ongelyk; zy verdient zoo veel niet. Ik weet wel dat gy geen kwaed van haer kunt hooren, maer...
everaerd.
Gertruida! zy heeft slecht, zeer slecht gehandeld... Maer myne liefde is nog grooter dan hare misdaed.
gertruida.
En ondertusschen weet men niet waer Suzanna gebleven is. Wie weet of zy niet al lang van deze wereld is gescheiden? | |
[pagina 61]
| |
everaerd.
O neen! neen! zy leeft... Myn voorgevoelen zegt my dit, en ik zou haer zoo lang in myn hart niet bewaerd hebben, zoo ik alle hoop van haer nog weder te zien, had verloren.
gertruida.
En nogthans hebt gy my gezegd dat gy haer voor half dood gelaten hebt, op 't oogenblik dat het hotel door het graeuw werd overweldigd.
everaerd.
Terwyl wy het volk tot bedaring bragten, redde een getrouwe dienaer haer kind, vatte haer tevens in zyne armen en bragt hen gezamentlyk aen de achterpoort van het hotel, alwaer eene postchees hen gereed afwachtte. Meer weet ik niet; het rytuig hoorde ik met groot gedruis op den steenweg rollen, en 't was de laetste mael dat ik Suzanna had gezien. Gedurende al den tyd dat ik nog onder dienst ben geweest, heb ik alles gedaen, wat mogelyk is, om haer te ontdekken; doch vruchteloos! Gy weet, sedert de zes maenden dat ik by u woon, welke poogingen ik al heb aengewend, zonder beteren uitslag.
gertruida.
Welaen! gy zult misschien, op een ander tyd, gelukkiger in uwe navorschingen zyn. Kom! ik zal u een stuk ham snyden; gy hebt dezen morgen nog niets gebruikt.
everaerd.
Ik dank u, mejuffrouw Gertruida! Ik zal niets aennemen.
gertruida.
Dat zou iets fraeis zyn. - Meent gy dat ik u zal laten ziek worden? Lieve hemel! er is een tyd om te zuchten, maer er is ook een tyd om te eten. - Kom aen! naer binnen.
everaerd.
O mejuffrouw! uwe goedheid lenigt myne smart. Ach! wat ben ik gelukkig dat ik nog vrienden heb.
gertruida.
En vrienden die u niet zullen verlaten... Spoedig! spoedig! (Zy neemt hem by den arm en beiden trekken in huis.)
| |
[pagina 62]
| |
Vierde tooneel.SUZANNA, Een kind.
(Op het oogenblik dat Everaerd en Gertruida vertrekken, ziet men Suzanna in 't verschiet een klein heuvelken afkomen. - Haer voorkomen is dood arm; zy schynt ziekelyk en sterk vermoeid, en heeft een tienjarig kind aen de hand. Het orkest speelt het slot van une mère.
het kind.
Hier moeder! op deze zodenbank, kunt gy een oogenblik rusten, tot dat gy uwe krachten hebt bekomen.
suzanna.
Hier ben ik dan eindelyk gekomen op deze plaets, welke ik eertyds zoo dikwils zingend en gelukkig heb betreden, en welke ik nu met tranen van berouw zal besproeyen. - Op deze plaets, waer ik myn geluk met de voeten heb getrappeld, en welke getuige van myne eerste schande is geweest. O ja! daer is de pachthoeve van juffrouw Gertruida. Zullen de gene, die er eertyds zorg voor myne kindsheid hebben genomen, nog de arme, de verlatene, de stervende Suzanna herkennen? O neen! het ongeluk heeft te diep zyn stempel in myn aengezicht geprent; myne tranen hebben te diepe groeven in myne wangen gelaten. - Zullen zy een woord, een wenk van bitter medelyden vinden voor de trouwelooze die hen zoo schandelyk heeft verlaten, voor de ondankbare, die hunne weldaden zoo wreedelyk heeft miskend? Dit durf ik niet hopen... En evenwel, wat blyft er my nog anders over dan hun medelyden af te smeeken, niet voor my, ik ben het onwaerdig, maer voor myn kind, 't welk ik toch van gebrek en honger niet mag laten sterven. O myn God! maek dat ik niet bezwyke, voor aleer ik dit onschuldig schepsel een stukje brood en eene schuilplaets heb gevonden.
het kind.
Schrei toch niet, moeder! gy zoudt my ook doen schreyen.
suzanna.
Arme kleine! | |
[pagina 63]
| |
het kind.
Zie, moeder! hier heb ik nog een botteram van dezen morgen; neem er de helft van... gy hebt van daeg nog niets gebruikt.
suzanna.
Neen! neen! myn kind! behoudt dit voor u, voor u alleen... (Ter zyde, in tranen uitberstende.) God weet, of ik haer morgen nog zoo veel zal kunnen geven.
het kind.
Moeder! moeten wy nog wyd gaen?
suzanna.
Neen! myne dochter! wy zyn aen het einde onzer reis gekomen.
het kind.
Wat geluk! Wy zullen dan den nacht op straet niet meer moeten doorbrengen?
suzanna.
Volgens dat het de hemel zal gelieven!
het kind.
Ho! ik was somtyds wel bang! Zeg eens, moeder! woont er hier iemand van onze familie?
suzanna.
Wy hebben geene familie... Ik heb maer u in de wereld.
het kind.
Geene vrienden ook?
suzanna.
Vrienden had ik hier... Ik weet niet of zy het nog zullen gebleven zyn.
het kind.
Noch familie, noch vrienden! Wie zal ons dan innemen?
suzanna.
Die medelyden met ons zal hebben.
het kind.
Arme moeder!
suzanna,
zich herstellende.
Zie, ginds door die boomen, ryst den toren van de kerk waer ik myne eerste kommunie heb gedaen. - Daer, ziet gy de groote linde, waer onder wy, nog kinderen zynde, des zondaegs kwamen dansen en spelen. - Hier, voor ons, | |
[pagina 64]
| |
staet de pachthoeve, alwaer ik groot ben gekweekt; alwaer ik met weldaden werd overladen... Maer, eilaes!... Daer woonde eene vrouw die my als een dierbaer kind behandelde en die my misschien als eene verbasterde, eene ontaerde dochter zal verstooten. Daer woonde ook een man, de beste, de edelmoedigste der menschen. - Ho! die had verdiend honderd jaer geluk zonder een minuetje kommer! Een leven van engelen op deze aerde! En nogthans werd hy het slagtoffer van het valschte bedrog, het snoodste verraed. - Die man heeft ons te Brussel beiden het leven gered.
het kind.
Moeder! indien wy hem vonden, zou hy misschien wel medelyden met ons hebben.
suzanna.
Verlang er niet naer, myn kind! Hy zou uwe moeder vervloeken. | |
Vyfde tooneel.
De vorigen, BAES DE WITTE.
de witte.
Daer ben ik... daer ben ik... Sapermilementen! om en weer het dorp in min dan tien minuten tyds. - Het is fraeitjes gedraefd, hoop ik? En dat alles om een brief te gaen halen die niet toegekomen is. Ik ga naer den post; de bestelder was daer niet... Ik vlieg naer zyn huis... niet te vinden... Zyne vrouw zat aen de koffy tafel met de kosterin, de vrouw van den orgelist en den schoolmeester; zy zenden my van Pontius naer Pilatus, en eindelyk vind ik hem, waer? In de Schietspoel, op den dries, bezig met de teerlingen te spelen. - En hier ben ik terug met zoo veel appels als peeren. - He! kyk! wat vrouw is dat? Hoe ongelukkig en nog zoo jong... Arme moeder! Wacht! ik wil haer eene aelmoes geven. - (Hy haelt een stuk geld uit zyne beurs.) Neem aen, vrouw! daer, dat is voor u; een spyker nieuwe kluit..
suzanna,
het hoofd opligtende.
Hoe! mynheer! - Hemel! is het wel mogelyk! O ja! hy is 't... Baes De Witte! | |
[pagina 65]
| |
de witte.
Ja moeder! ik zelf... Maer van waer komt deze ontroering? Deze tranen?...
suzanna.
Ach! ik ben dan wel veranderd, dat men my niet herkent.
de witte.
Heb ik u dan gekend, vrouw?
suzanna.
Ja! Ik begryp dat het ongeluk, eene langdurige ziekte, de armoede, het gebrek, diepe spooren op myn aengezicht hebben gelaten; evenwel dacht ik niet, toen ik hier aenkwam, na tien rampvolle jaren, door myne oude vrienden vergeten te zyn.
de witte.
Na tien jaren, zegt gy? O hemel! wacht! O ja! het is wel zoo... Lieve hemel! zyt gy het? zyt gy het, Suzanna?
suzanna.
Ik zelve... die u heden om een stukje brood voor myn kind, en om eene schuilplaets voor my kom smeeken.
de witte.
Ach! Suzanna! is het mogelyk! Gy breekt my het hart... Kom schielyk met my... Myn huis staet nog voor u open. - Jongens! wat zal myne vrouw te vreden zyn!... En Everaerd dan! Ho! Everaerd! dat is nog een ander dingentje...
suzanna,
ontroerd.
Everaerd! zegt gy?
de witte.
Wel zeker! Weet gy dan niet dat hy reeds sedert zes maenden by ons woont.
suzanna,
in eene soort van razerny.
Everaerd! hy hier... in uw huis! Ach! kom! kom! myn kind! Hy moet geene getuige van myne armoede en schande zyn. - Laet ons vlugten! Laet ons vlugten! Ach! ik kan niet... Ik bezwyk. (Zy valt buiten kennis.)
het kind,
een gil uitwerpende.
Moeder! | |
[pagina 66]
| |
de witte.
Hemel! Suzanna! om Gods wil! kom tot u zelve! Gertruida! myne vrouw! bazin De Witte! help! help! spoedig! spoedig! | |
Zesde tooneel.
De vorigen, GERTRUIDA, EVERAERD.
gertruida.
Waer toe dat geweld? Wat is er hier gaende? Hemel! eene arme vrouw in bezwyming.
de witte.
Ja, Gertruida! eene arme vrouw... wel te beklagen... wel ongelukkig... Bekyk haer wel, en zie hoe ons de hemel de verlorene Suzanna weder brengt.
gertruida en everaerd.
Suzanna!
everaerd.
Suzanna! God! ik dank u... Ik zie haer weder.
suzanna,
bekomende.
Wie heeft er my geroepen? Waer ben ik?
everaerd.
In de armen uwer vrienden. - Suzanna! bezie ons al; het zyn uwe vrienden die u omringen.
suzanna.
Everaerd! Ach! genade! genade!
everaerd,
haer opheffende.
Ho! niet aen myne voeten... Aen myne borst is het dat ik u vergeving wil schenken.
gertruida.
Aendoenelyk tooneel! - Kom aen, De Witte! Suzanna schynt vermoeid en uitgeput; zy heeft rust noodig... Schielyk de kelderkamer in gereedheid gebragt.
de witte.
Ja, vrouw! En eene goede teste pap in den haerd voor de kleine. - Kom! myn zoet kind.
gertruida,
terwyl zy vertrekt.
Hemel! hemel! wie zou zich van daeg daer aen verwacht hebben. (Af met De Witte en het kind.)
| |
[pagina 67]
| |
Zevende tooneel.SUZANNA, EVERAERD.
everaerd.
Maer door welk toeval zyt gy ons wedergegeven?
suzanna.
Ho! het is het toeval niet; het is het gebrek en de wanhoop.
everaerd.
Inderdaed! deze kleeding, dit ellendig voorkomen... Ach! vergeef het my; het vermaek van u weder te zien heeft my uwe armoede niet laten bemerken.
suzanna.
Denkt gy dan niet, dat ik niet liever honderdmael op de baen had liggen bezwyken, dan hier een stuk brood te komen bedelen? Was het niet geweest dat ik moeder was... dat ik myn kind van honger niet mog laten bezwyken.
everaerd.
Ho! de hemel zendt u by my terug, om het weinige dat ik bezit met u te deelen.
suzanna.
Everaerd! wat wilt gy zeggen?
everaerd.
Verheug u, Suzanna! Uw lyden zal een einde nemen; gy zult nog gelukkig zyn.
suzanna.
Ik! neen. De hemel zou onregtvaerdig zyn... Maer myn kind;... het heeft zyn ongeluk niet verdiend.
everaerd.
Altyd goed! altyd teerlievend! Maer verhael my toch?
suzanna.
O ja! het is regt; ik ben u ten laetste een verhael verschuldigd. Ik weet niet of ik er nog de krachten zal toe hebben. - Hoort gy niet hoe ik naer mynen adem moet hygen? Maer gy zult my laten rusten als ik moê ben. (Weenend.) Ach! als ik sterf, wat zal er van myn arm kind geworden.
everaerd.
Bedaer u, Suzanna! in 's hemels naem! | |
[pagina 68]
| |
suzanna,
zich herstellende.
Toen gy my, nu ontrent tien jaren geleden, voor de laetste mael tot Brussel vondt, op het punt dat ons huis door eene woedende menigte overvallen werd, (Dag, eilaes! van bittere herinneringen!) hebt gy my myne rampen en lot voorspeld. Gy wildet vlugten met my;... my aen de schande ontrukken... Doch, ik was moeder... Myn hart bevool my, voor alles, voor de eer myns kinds te zorgen; en ik bleef, alleenelyk in hoop van het wettelyk te maken en het eens een vader te geven. Maer... het hoofd van den graef werd op prys gesteld... Hy moest vlugten. - Een getrouwe dienaer bragt my, onbewust van my zelve, met myn kind in eene postchees, en 's anderendaegs bereikten wy de grenzen van Holland. Wy kwamen te Breda aen. Daer vonden wy den graef die er, eenige uren vroeger, was aengekomen. - Twee jaren nadien, overleedt hy er, zonder dat ik hem myn echtgenoot mog noemen, zonder dat myn kind een wettelyken vader mogt betreuren. (Zy weent.) Dan werd het ongeluk my met volle maet over het hoofd geworpen. Onmedoogende erfgenamen namen bezit van het door den graef achtergelatene erfdeel en joegen my met myn kind schandelyk op straet. - Kleederen en eenige juweelen hadden zy my gelaten. - Ik verkocht alles om ons ellendig bestaen nog van eenige maenden te verlengen. - Doch, eilaes! dit middel was weldra uitgeput, en ik bevond my in eene vremde stad, zonder brood, zonder verblyf, met een kind van vier jaer. Ik zocht werk in de stad, hoe slavelyk en hoe vernederend het zyn moge, als ik maer 's avonds een stukje droogen brood vond, om myn dochtertje den honger te stillen. Zoo sleepte ik myn ellendig bestaen nog zes jaren voort. Myne dochter had by haer tiende jaer bereikt, en begon reeds, door haer handwerk, aen heuren onderhoud te voorzien. Doch! de hemel was nog niet verzoend; ik had de maet van rampen en ellende nog niet vol genoeg. - Laet my een weinig rusten. - (Na eene poos.) Ik werd ziek... Men wilde my naer 't
gasthuis dragen; maer, wie zou er voor myn ongelukkig kind gezorgd hebben? Ik verzamelde al myne krachten by een, nam myn kind aen de hand, en met een gulden in den zak,
| |
[pagina 69]
| |
welken ik daegs daer voor, ten koste myner gezondheid nog had gewonnen, ondernam ik, te voet, de reis van Breda naer hier, in hoop van er een beschermer voor myn kind en een graf voor zyne moeder te vinden.
everaerd.
O neen! neen! Suzanna! gy zult leven... Leven voor my en uw kind.
suzanna.
Hoort gy niet dat myne stem verflaeuwt?
everaerd.
Ho! ontneem my al myne hoop niet... Zal ik dan tien jaer lang naer u verlangd hebben, en als ik u wedervind, zal het zyn om u voor eeuwig te verliezen... O neen! neen! dit ware al te wreed. No 14. Stemme: De mon village on ne voit plus Paris.
Kom! schep nog moed; vergeet uw bitter lyden;
Het is welhaest vervlogen als een rook.
Hier, rond myn haerd, vindt gy nog bet're tyden,
Vry van 't verdriet en 't grievend kommerspook.
Schenk my uw liefd' en word myn vrouwe;
Ontfang den eed dien 'k u hier zweer.
Verdryf het denkbeeld van uw rouwe:
Van hier in 't dorp ziet men geen Brussel meer.
suzanna,
wie het gezegde van Everaerd ten hoogste heeft getroffen.
Ach! wat hoor ik! Everaerd! gy biedt my uwe hand... Zoo veel geluk ben ik niet waerdig. - (Met eene verflaeuwende stem.) Daerenboven is myn uer geslagen... De dood... heeft reeds... haer slagtoffer... gekozen... en... met haren dood-blaeuwen vinger... myn voorhoofd gemerkt. Roep myn kind; ik voel dat ik sterf.
everaerd.
Och God! Suzanna! Help! help! | |
Achtste en laetste tooneel.
De vorigen, DE WITTE, GERTRUIDA, Het kind.
everaerd.
Ach! Gertruida! loop spoedig een geneesheer halen... | |
[pagina 70]
| |
Het is nog tyd. (Het orkest speelt piano, tot het einde toe! het slot van une faute.)
suzanna,
stervende.
Neen, Everaerd! het is te laet... - Een woord eer ik sterf? - Gy boodt my daer zoo even uwe hand... Dit kan thans niet meer zyn... Ik dank er u over... en... zal, hier boven, voor uw welzyn bidden... Maer, indien ooit de moeder u dierbaer was, zoo beveel ik u myne dochter aen.
everaerd.
Ho! ik zal haer tot een vader verstrekken.
suzanna.
O myn God! ik dank u; gy hebt myne laetste bede verhoord. Myne vrienden, vaertwel! tot in eene betere wereld. - Myn kind! gy verliest eene moeder, maer vindt in hem een vader weer. - (Allen storten een vloeid van tranen.) Uwe hand, Everaerd! (Zy kust die.) Onderwys myne dochter in de deugd; leer haer... den hoogmoed vreezen;... gy ziet er de gevolgen van;... en... herinner... haer... somtyds... het lot... van het... boetende... landmeisje! - (Zy sterft.)
TAFEREEL.
(Gertruida ondersteunt haer aen hare regte en Everaerd aen hare linke zyde; het kind zit voor haer op de knieën.) HET GORDYN VALT. |
|