De plaats van het hulpwerkwoord, verleden deelwoord en infinitief in de Nederlandse bijzin

[p. 253]

Aanhangsel: toestand in de schrijftaal

Mijn oorspronkelijke bedoeling was de toestand in de huidige Nederlandse schrijftaal met betrekking tot de twee onderzochte constructies even uitvoerig te behandelen als de toestand in de dialecten (zie de Inleiding, blz. 9). Met het oog hierop heb ik van ieder van de volgende werken ongeveer 100 blz. gelezen en nauwkeurig opgetekend hoe dikwijls beide verbindingen in de twee mogelijke volgorden voorkwamen.

Alberdingk Thijm J.A.: Keurbladzijden uit Nederlandsche Schrijvers, Jos. Alb. Alberdingk Thijm - bezorgd onder toezicht van J.F.M. Sterck. Aalst, De Seyn-Verhougstraete z.j. (blz. 11-103).

Bergmann A. (Tony): Ernest Staas, advocaat. Schetsen en Beelden. Amsterdam S.L. van Looy 1919 (blz. 13-36; 66-118; 137-146; 166-182).

Bomans G.: Mémoires of Gedenkschriften van Minister Pieter Bas, bijeengezameld en geordend door G. Bomans. Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht-Brussel 1947 (blz. 21-129)..

Boudier-Bakker I.: Het Spiegeltje. P.N. van Kampen en Zoon, N.V. Amsterdam z.j. (blz. 1-86).

Brouwer R.: Dauw over Dorstig Land. H.P. Leopolds U.M., N.V. 's Gravenhage 1943 (blz. 1-99).

Claes E.: Sichemsche Novellen. De Vlaamsche Boekenhalle, Leuven-Leiden 1921 (blz. 7-105).

Coolen A.: Peelwerkers. Nijgh en Van Ditmar, N.V. Rotterdam-'s Gravenhage 1949 (blz. 5-96).

Couperus L.: Fantasia. L.J. Veen's Uitgevers-Maatschappij, N.V. Amsterdam 1942 (blz. 5-98).

De Hartog J.: Hollands Glorie - Roman van de zeesleepvaart. N.V. Standaard-Boekhandel, Antwerpen-Brussel. N.V. Uitgeversmaatschappij Elsevier, Amsterdam, 1942 (blz. 7-60).

[p. 254]

De Jong A.M.: Het Verraad (Merijntje Gijzen's Jeugd). Em. Querido's Uitgeversmaatschappij N.V. Amsterdam 1935 (blz. 7-100).

Demedts A.: Voor de Avond valt. De Kinkhoren, Brussel-Amsterdam. Desclée, De Brouwer z.j. (blz. 7-106).

Den Doolaard A.: De Bruiloft der 7 Zigeuners. N.V. Em. Querido's Uitgeversmaatschappij, Amsterdam 1945 (blz. 7-97).

Depauw V.: Jules Bonnemine. Uitgeversmij A. Manteau N.V. Brussel z.j. (blz. 7-107). Het late Geluk van Remi Zwartekens. ‘Onze Tijd’ N.V. Uitgeversmij A. Manteau, Brussel z.j. (blz. 7-91).

De Pillecijn F.: Hans van Malmedy. Wereldbibliotheek Amsterdam. Snoeck-Ducaju en Zoon, Uitgevers, Gent, z.j. (blz. 7-103).

De Vries A.: Bartje - Bartje zoekt het Geluk - Hilde. Vlaamsche editie. Uitgeversmij N.V. Standaard-Boekhandel, Antwerpen. G.F. Callenbach. Nijkerk 1945 (blz. 7-64). Hilde. G.F. Callenbach N.V. Uitgever. Nijkerk 1939 (blz. 5-106).

De Vries T.: Rembrandt. Van Loghum Slaterus' Uitgeversmaatschappij N.V. Arnhem 1939 (blz. 9-99).

Eekhout J.H.: De waarachtige Historie van Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen. Van Ditmar N.V. Antwerpen, Uitgeversmaatschappij. Holland-Amsterdam z.j. (blz. 5-99).

Elsschot W.: Lijmen I. Lijmen (blz. 7-80). II. Het Been (blz. 159-211). Uitgeversmij A. Manteau N.V. Brussel. U. Mij. P.N. Van Kampen en Zoon Amsterdam z.j. Tsjip. Uitgeversmij A. Manteau N.V. Brussel. Uitgeverij P.N. van Kampen en Zoon, Amsterdam z.j. (blz. 7-93).

Fabricius J.: Dolle Hans - Indo Drama in drie Bedrijven. L.J. Janssens en Zonen. Antwerpen z.j. (blz. 7-80).

Flanders J.: Spoken op de ruwe Heide. Averbode, 1935 (blz. 7-97).

Gezelle G.: Kerkhofblommen. L.J. Veen. Amsterdam. z.j. (blz. 9-33).

[p. 255]

Ghysen J.: Villégiature Tourne-Bride. Davidsfonds Leuven, 1952 (blz. 5-103).

Hildebrand: Camera Obscura. Haarlem - De Erven F. Bohn - 1917 (blz. 19-33; 36-87; 103-119).

Hulsmans A.: De Club van Vijf. Een verhaal voor jongens. Jeugdbibliotheek No. 3. z.j. (blz. 7-109).

Keuning W.: Asoka, Indische roman uit de derde eeuw voor Christus. Eerste deel: de wilde Prins. Wereldbibliotheek Amsterdam, 1941 (blz. 5-101).

Koenen M.: De Moeder. Uitgeverij Het Spectrum. Utrecht-Antwerpen z.j. (blz. 7-94).

Kuyle A.: Albert Kuyle, ingeleid en samengesteld door E. Van der Hallen. Keurbladzijden uit de Nederlandsche Letterkunde. Kunstuitgeverij ‘Pro Arte’, Diest z.j. (blz. 5-78).

Langens J.: De Kermis van Rosse Lei. Davidsfonds Leuven, 1932 (blz. 5-99).

Lavki L.: De Duivelsklauw. N.V. Leeslust, Antwerpen z.j. (blz. 7-51).

Matthijs M.: Een Spook op Zolder. Bij de Boekengilde ‘Die Poorte’. Oude God, Antwerpen, 1943 (blz. 5-104).

Multatuli: Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelsmaatschappij. Nederlandsche Bibliotheek. Uitgegeven door de Mij voor goede en goedkoope lectuur. Amsterdam, 1917 (blz. 7-104).

Naeff T.: Letje of de Weg naar het Geluk. N.V. Het Kompas. Antwerpen z.j. (blz. 7-105).

Potgieter E.J.: Jan, Jannetje en hun jongste kind. (blz. 3-36). Het Rijksmuseum (blz. 49-107). Nederlandsche Bibliotheek. Uitgegeven door de Mij voor goede en goedkoope lectuur, z.j.

Schaepman H.J.A.M.: Een Katholieke Partij. Proeve van een Program. Utrecht. Wed. J.R. van Rossum, 1883 (blz. 5-70).

Scharten-Antink C. en M.: 't Geluk hangt als een druiventros. Een verhaal uit het Florentijnsche. N.V. Wereldbibliotheek. Amsterdam, 1935 (blz. 7-100).

Schelfhout-Van der Meulen A.: Eiland van Schoonheid - Herinneringen aan Corsica. Eindhoven. Uitgeversmaatschappij De Pelgrim, 1941 (blz. 11-110).

[p. 256]

Snieders R.: Zonder God (eerste deel) (blz. 5-50). Zonder God (tweede deel) (blz. 5-59). Turnhout. Boekdrukkerij Splichal-Roosen. Uitgever z.j.

Streuvels S.: Dagen. L.J. Veen, Uitgever, Amsterdam z.j. (blz. 1-92).

Thiry A.: Ach, de kleine Stad. Davidsfonds Leuven, 1936 (blz. 7-110). De Zevenslager. Davidsfonds Leuven, 1934 (blz. 5-98).

Timmermans F.: Pallieter. Amsterdam. P.N. van Kampen en Zoon z.j. (blz. 1-95). Pijp en Toebak. Davidsfonds Leuven, 1933 (blz. 5-105).

Valkenstein K.: De Verdwijnmachine. Den Haag. G.B. van Goor Zonen's U.M. N.V. z.j. (blz. 5-90).

Van der Leeuw A.: Verhalende Schetsen. Brussel Uitgeversmij. A. Manteau N.V. 1944 (blz. 9-80).

Van der Meer de Walcheren P.: Klein Dagboek. Uitgeverij ‘Helmond’. Helmond, 1950 (blz. 7-110).

Van Duinkerken A.: De Mensen hebben hun Gebreken. Uitgeverij Het Spectrum. Utrecht, Antwerpen z.j. (blz. 11-115).

Van Eeden F.: De kleine Johannes. 's Gravenhage, Mouton en Co., 1929 (blz. 1-104).

Van Gogh-Kaulbach A.: Moeder. Wereldbibliotheek N.V. Amsterdam, 1936 (blz. 5-107).

Van Hemeldonck E.: Johan van der Heyden, Magister. Davidsfonds Leuven, 1941 (blz. 5-95).

Van Hoogenbemt A.: Twee jonge Menschen. Antwerpen, N.V. De Nederlandsche Boekhandel, 1941 (blz. 15-101).

Van Hulzen G.: Zwervers - eerste bundel. Nederlandsche Bibliotheek. Uitgegeven door de Mij voor goede en goedkoope lectuur. Amsterdam, 1919 (blz. 5-98).

Van Lennep J.: De Roos van Dekama. Leiden. - A.W. Sijthoff's Uitg. Mij z.j. (blz. 9-60).

Van Woude J.: Hollandsch Binnenhuisje. Gebr. E. en M. Cohen. Amsterdam, 1920 (blz. 1-92).

Verhoeven B.: Guido Gezelle. De Gemeenschap. Utrecht, 1930 (blz. 5 tot einde)

[p. 257]

Vermeylen A.: Twee Vrienden. Uitgeversmij. A. Manteau N.V. Brussel, 1943 (blz. 5-96).

Vestdijk S.: Het vijfde Zegel. Roman uit het Spanje der Inquisitie. Nijgh en Van Ditmar N.V. Rotterdam z.j. (blz. 9-88).

Visser-Roosendaal J.: In de Storm. J.H. Gottmer - Uitgever. Haarlem, Antwerpen z.j. (blz. 7-100).

Men ziet dat de gelezen auteurs zodanig zijn gekozen, dat zij door hun plaats van herkomst of afstamming alle provincies van Noord- en Zuid-Nederland vertegenwoordigen. Een van de voornaamste vragen die ik me gesteld had, was immers: Heeft de plaats van herkomst van een schrijver invloed op de syntactische constructies in zijn boeken? M.a.w. staat hij, bij het schrijven, in dit opzicht niet (onbewust) onder de invloed van de taal (het dialect) die hij als kind heeft gesproken?

Ik kan er niet aan denken al mijn materiaal mee te delen, want dit zou een dik boekdeel vullen en...het zou misschien zonde zijn van het papier! Daarom zal ik slechts de resultaten van mijn onderzoek meedelen door middel van cijfers, gerangschikt in overzichtelijke tabellen. Veel commentaar zal ik niet verstrekken bij mijn cijfers; zoals ze daar staan, spreken ze in sommige opzichten reeds een vrij duidelijke taal, al laten ze sommige vraagpunten nog in het duister.

Wat onmiddellijk opvalt, is dat de taal van bijna geen enkel schrijver dezelfde verhouding tussen groene en rode constructies te zien geeft als de provincie waaruit hij afkomstig is, of m.a.w. het dialect van de plaats van herkomst schijnt geen sporen te hebben nagelaten in de syntaxis van onze schrijvers. Dit is vooral merkwaardig bij die auteurs die opzettelijk ‘volks’ schrijven of een taal die zogezegd nauw aansluit bij het dialect van een bepaalde streek. Het volkse of dialectische blijkt dan vooral te bestaan in het gebruiken van bepaalde woorden en uitdrukkingen, terwijl de syntaxis soms verder van het dialect is verwijderd dan bij diegenen die streven naar zeer zuiver Nederlands! Men vergelijke b.v. de percentages die Claes, Timmermans en Coolen krijgen in de hieronder afgedrukte tabellen met de cijfers van de overeenstemmende constructies in de volkstaal van de provincies Brabant, Antwerpen en Noord-Brabant.

[p. 258]

Het is ook opvallend hoe weinig de schrijvers zich zelf gelijk blijven. Waar twee of meer boeken van één auteur werden doorgenomen, vertonen ze meestal heel verschillende verhoudingen!

Het ligt voor de hand dat we hier de ritmische factoren niet kunnen bespreken die in een aantal gevallen de keus van de constructie voorzeker hebben beïnvloed. Dit zou immers een uitvoerige en gedetailleerde discussie noodzakelijk maken en tevens mededeling vergen van overvloedige citaten.

Verder blijkt nog dat de volgorde hulpwerkw. + verleden deelwoord veel vaker gebruikt wordt in de schrijftaal dan in de gesproken volkstaal. Bij de verbinding hulpwerkw. + infinitief is het verschil niet zo groot.

De tabellen zijn opgemaakt per provincie. Bij het berekenen van het totaal per provincie werd aan elke schrijver evenveel belang gehecht; dus een schrijver van wie ik 3 boeken doorgelezen heb, heeft niet meer belang dan een andere van wie ik slechts 1 boek gelezen heb. Na de naam van iedere schrijver heb ik telkens het geboortejaar vermeld.

				DEELWOORD
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
A. West- Vlaanderen
Gezelle 1830			21	18	3	85,7	14,3
Streuvels 1871			75	61	14	81,3	18,7
Matthijs 1899			67	27	40	40,3	59,7
Demedts 1906			185	106	79	57,3	42,7
	Tot. Provincie					66,2	33,8
B. Oost- Vlaanderen
Flanders 1887			106	50	56	47,2	52,8
De Pillecijn 1891			125	47	78	37,6	62,4
Depauw 1912 R. Zw.			68	56	12	82,4	17,6
		J. Bon.	143	109	34	76,2	23,8
	Tot. Provincie					54,7	45,3

				INFINITIEF
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
A. West- Vlaanderen
Gezelle 1830			32	12	20	37,5	62,5
Streuvels 1871			75	27	48	36,0	64,0
Matthijs 1899			98	25	73	25,5	74,5
Demedts 1906			197	21	176	10,7	89,3
	Tot. Provincie					27,4	72,6
B. Oost- Vlaanderen
Flanders 1887			77	18	59	23,4	76,6
De Pillecijn 1891			53	14	39	26,4	73,6
Depauw 1912 R. Zw.			68	13	55	19,1	80,9
		J. Bon.	128	58	70	45,3	54,7
	Tot. Provincie					27,3	72,7

[p. 259]

						DEELWOORD
					Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
C. Antwerpen
Bergmann 1835					111	80	31	72,1	27,9
Elsschot 1882 Lijmen I					162	122	40	75,3	24,7
			Lijmen II		129	73	56	56,6	43,4
			Tsjip		158	106	52	67,1	32,9
Timmermans 1885 Pal.					48	17	31	35,4	64,6
				P. en T.	77	48	29	62,3	37,7
Van Hemeldonck 1897					85	74	11	87,1	12,9
Van Hoogenbemt 1900					62	24	38	38,7	61,3
	Tot. Provincie							62,6	37,4
D. Brabant
Vermeylen 1872					116	98	18	84,5	15,5
Claes 1885					93	41	52	44,1	55,9
Thiry 1888 Zev.					87	52	35	59,8	40,2
		Ach, Stad			124	63	61	50,8	49,2
	Tot. Provincie							61,3	38,7
E. Belg. Limburg
Langens 1892					44	20	24	45,5	54,5
Lavki 1893					29	19	10	65,5	34,5
Ghysen 1926					127	68	59	53,6	46,4
	Tot. Provincie							54,9	45,1
F. Friesland
Vestdijk 1898					228	129	99	56,6	43,4
Visser-Roosendaal 1899					133	95	38	71,4	28,6
De Vries T. 1907					166	78	88	47,0	53,0
	Tot. Provincie							58,3	41,7
G. Groningen
Keuning 1876					107	48	59	44,9	55,1
Brouwer 1910					85	68	17	80,0	20,0
	Tot. Provincie							62,4	37,6

						INFINITIEF
					Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
C. Antwerpen
Bergmann 1835					100	14	86	14,0	86,0
Elsschot 1882 Lijmen I					77	31	46	40,3	59,7
			Lijmen II		103	45	58	43,7	56,3
			Tsjip		134	45	89	33,6	66,4
Timmermans 1885 Pal.					33	6	27	18,2	81,8
				P. en T.	58	9	49	15,5	84,5
Van Hemeldonck 1897					70	30	40	42,9	57,1
Van Hoogenbemt 1900					45	8	37	17,8	82,2
	Tot. Provincie							26,1	73,9
D. Brabant
Vermeylen 1872					140	67	73	47,9	52,1
Claes 1885					72	24	48	33,3	66,7
Thiry 1888 Zev.					114	29	85	23,4	76,6
		Ach, Stad			90	26	64	28,9	71,1
	Tot. Provincie							35,8	64,2
E. Belg. Limburg
Langens 1892					60	5	55	8,3	91,7
Lavki 1893					26	0	26	0.0	100,0
Ghysen 1926					130	42	88	32,3	67,7
	Tot. Provincie							13,5	86,5
F. Friesland
Vestdijk 1898					116	43	73	37,1	62,9
Visser-Roosendaal 1899					93	57	36	61,3	38,7
De Vries T. 1907					117	18	99	15,4	84,6
	Tot. Provincie							37,9	62,1
G. Groningen
Keuning 1876					99	13	86	13,1	86,9
Brouwer 1910					84	40	44	47,6	52,4
	Tot. Provincie							30,3	69,7

[p. 260]

				DEELWOORD
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
H. Drente
Fabricius 1871			71	37	34	52,1	47,9
De Vries A. 1904 B.			56	41	15	73,2	26,8
		H.	130	80	50	61,5	38,5
	Tot. Provincie					59,7	40,3
1. Noord- Holland
Van Lennep 1802			228	145	83	63,6	36,4
Hildebrand 1814			273	174	97	64,2	35,8
Alberdingk Thijm 1820			185	108	77	58,4	41,6
Multatuli 1820			254	149	105	58,7	41,3
Van Eeden 1860			86	56	30	65,1	34,9
Van Gogh-Kaulbach 1869			108	68	40	63,0	37,0
Boudier-Bakker 1875			143	86	57	60,1	39,9
Schelfhout-
Van der Meulen 1891			163	97	66	59,5	40,5
De Hartog 1914			163	102	61	62,6	37,4
	Tot. Provincie					61,7	38,3
J. Zuid- Holland
Couperus 1863			147	77	70	52,4	47,6
Van der Leeuw 1876			148	72	76	48,6	51,4
Naeff 1878			129	44	85	34,1	65,9
Bomans 1913			128	73	55	57,0	43,0
	Tot. Provincie					48,0	52,0
K. Utrecht
Valkenstein 1862			177	148	29	83,6	16,4
V.d. Meer de
Walcheren 1880			153	119	34	77,8	22,2
Kuyle 1904			122	70	52	57,4	42,6
	Tot. Provincie					72,9	27,1

				INFINITIEF
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
H. Drente
Fabricius 1871			59	12	47	20,3	79,7
De Vries A. 1904 B.			54	23	31	42,6	57,4
		H.	134	62	72	46,3	53,7
	Tot. Provincie					32,3	67,7
1. Noord- Holland
Van Lennep 1802			145	41	104	28,3	71,7
Hildebrand 1814			168	98	70	58,3	41,7
Alberdingk Thijm 1820			81	34	47	42,0	58,0
Multatuli 1820			183	99	84	54,1	45,9
Van Eeden 1860			74	19	55	25,7	74,3
Van Gogh-Kaulbach 1869			137	29	108	21,2	78,8
Boudier-Bakker 1875			173	49	124	28,3	71,7
Schelfhout-
Van der Meulen 1891			93	11	82	11,8	88,2
De Hartog 1914			112	39	73	34,8	65,2
	Tot. Provincie					33,8	66,2
J. Zuid- Holland
Couperus 1863			103	40	63	38,8	61,2
Van der Leeuw 1876			75	8	67	10,7	89,3
Naeff 1878			94	21	73	22,3	77,7
Bomans 1913			90	9	81	10,0	90,0
	Tot. Provincie					20,4	79,6
K. Utrecht
Valkenstein 1862			183	64	119	35,0	65,0
V.d. Meer de
Walcheren 1880			51	4	47	7,8	92,2
Kuyle 1904			88	30	58	34,1	65,9
	Tot. Provincie					25,6	74,4

[p. 261]

				DEELWOORD
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
L. Gelderland
Van Woude 1853			81	53	28	65,4	34,6
Scharten-Antink 1869			106	40	66	37,7	62,3
Verhoeven 1897			53	11	42	20,8	79,2
	Tot. Provincie					41,3	58,7
M. Overijsel
Potgieter 1808 J.J.			58	11	47	19,0	81,0
		Rijksm.	63	13	50	20,6	79,4
Schaepman 1844			98	22	76	22,4	77,6
Van Hulzen 1860			55	11	44	20,0	80,0
Den Doolaard 1901			134	96	38	71,6	28,4
	Tot. Provincie					33,4	66,6
N. Zeeland
Eekhout 1900			52	39	13	75,0	25,0
	Tot. Provincie					75,0	25,0
O. Noord- Brabant
Snieders 1812			111	51	60	45,9	54,1
De Jong 1888			142	110	32	77,5	22,5
Coolen 1897			77	35	42	45,5	54,5
Van Duinkerken 1903			192	120	72	62,5	37,5
	Tot. Provincie					57,8	42,2
P. Ned.-Limburg
Koenen 1879			63	17	46	27,0	73,0
Hulsmans 1897			90	65	25	72,2	27,8
	Tot. Provincie					49,6	50,4

				INFINITIEF
			Aantal gevallen	Groen	Rood	% groen	% rood
L. Gelderland
Van Woude 1853			63	23	40	36,5	63,5
Scharten-Antink 1869			88	32	56	36,4	63,6
Verhoeven 1897			37	1	36	2,7	97,3
	Tot. Provincie					25,2	74,8
M. Overijsel
Potgieter 1808 J.J.			69	27	42	39,1	60,9
		Rijksm.	64	47	17	73,4	26,6
Schaepman 1844			109	13	96	11,9	88,1
Van Hulzen 1860			92	18	74	19,6	80,4
Den Doolaard 1901			135	43	92	31,9	68,1
	Tot. Provincie					29,9	70,1
N. Zeeland
Eekhout 1900			39	28	11	71,8	28,2
	Tot. Provincie					71,8	28,2
O. Noord- Brabant
Snieders 1812			78	12	66	15,4	84,6
De Jong 1888			116	44	72	37,9	62,1
Coolen 1897			62	15	47	24,2	75,8
Van Duinkerken 1903			155	54	101	35,5	64,5
	Tot. Provincie					28,2	71,8
P. Ned.-Limburg
Koenen 1879			119	26	93	21,8	78,2
Hulsmans 1897			117	63	54	53,8	46,2
	Tot. Provincie					37,8	62,2

[p. 262]

Om het frequentiepercentage te zoeken voor Zuid- en Noord-Nederland en ook voor het hele Nederlandse taalgebied heb ik het gemiddelde gemaakt van de percentages van elke auteur, zodat aan iedere schrijver evenveel belang gehecht werd.

	% groen	% rood	% groen	% rood
Zuid- Nederland	60,6	39,4	26,1	73,9
Noord-Nederland	55,4	44,6	31,3	68,7
Nederl. taalgebied	57,6	42,4	28,5	71,5

Ten slotte zal ik hier de uitslag meedelen van een beperkt onderzoek, ingesteld om na te gaan of de aard van het hulpwerkwoord invloed uitoefent op zijn plaats in de bijzin. Met het oog hierop werden de hulpwerkw. + verleden deelw., respectievelijk infinitief opgetekend in de eerste 30 blz. van de werken der volgende schrijvers: Alberdingk Thijm, Bergmann, Brouwer, Claes, De Hartog, Demedts, Depauw (J.B. en R. Zw.), De Pillecijn, De Vries A. (Bartje), Elsschot (Lijmen I en Tsjip), Flanders, Gezelle, Hildebrand, Hulsmans, Keuning, Kuyle, Langens, Lavki, Matthijs, Multatuli, Potgieter (Jan), Schelfhout-Van der Meulen, Snieders, Streuvels, Thiry (Zevensl.), Timmermans (Pal. en Pijp en T.), Van der Leeuw, Van Eeden, Van Hemeldonck, Van Hoogenbemt, Van Hulzen, Van Lennep, Van Woude, Vermeylen, Visser-Roosendaal.

[p. 263]

A. In verbinding met een deelwoord

	hebben	zijn	worden	staan	liggen	komen	krijgen
Tot. aant. gevallen	698	476	181	11	8	7	3
groen (geweest is)	401	295	114	11	5	2	3
rood (is geweest)	297	181	67	-	3	5	-
% groen (60,3)	57,4	62,0	63,0	100	62,5	29,0	100
% rood (39,7)	42,6	38,0	37,0	-	37,5	71,0	-

	zitten	houden	lijken	gaan	schijnen	voelen	zien
Tot. aant. gevallen	3	2	2	1	1	1	1
groen (geweest is)	2	2	2	1	1	1	1
rood (is geweest)	1	-	-	-	-	-	-
% groen (60,3)	66,7	100	100	100	100	100	100
% rood (39,7)	33,3	-	-	-	-	-	-

[p. 264]

B. In verbinding met een infinitief

	zullen	kunnen	moeten	willen	mogen	laten	gaan	komen	doen
Tot. aant. gevallen	347	255	169	145	55	47	44	39	27
groen (doen zal)	107	119	51	58	24	13	9	2	2
rood (zal doen)	240	136	118	87	31	34	35	37	25
% groen (32,3)	30,8	46,7	30,2	40,0	43,6	27,7	20,5	5,1	7,4
% rood (67,7)	69,2	53,3	69,8	60,0	56,4	72,3	79,5	94,9	92,6

	zien	dur- ven	blijven	horen	heb- ben	voe- len	hel- pen	we- ten	kij- ken	lo- pen
Tot. aant. gevallen	24	20	18	18	4	3	2	2	1	1
groen (doen zal)	2	2	3	-	1	1	-	-	-	-
rood (zal doen)	22	18	15	18	3	2	2	2	1	1
% groen (32,3)	8,3	11,1	16,7	-	25,0	33,3	-	-	-	-
% rood (67,7)	91,7	88,9	83,3	100	75,0	66,7	100	100	100	100