|
| |
| |
| |
III. Zinne-beeld.
De schimpende Tonge.
| Lemma. | Nullo tuta loco... |
| Zinspreuk. | Altyd vol spyt. |
EEn Exter is een aardig dier
Nu vliegt het daer, dan weder hier,
Het schreéwt, en raest ten allen kant,
Nu op een boom dan op het land;
Noyt is sy stil, maer vliegt en tiert,
En altyd doór de bosschem swiert,
Ja zelfs bedriegt den akkerman
Want hy geen vrugten winnen kan;
Sy pikt, sy freét, sy streélt het graen;
En laet by near niets stille-staen:
| |
| |
'T is op den huyt daer sy op past,
Sy doet de boeren overlast;
'T is op de proey daer sy op-ziet;
En anders kan een Exter niet:
Waer 't dat men hondert oogen had,
Gelyk als Argus, nog zoo prat
En nog zoo slim op alles let,
Ja daer een stage schildwagt zet,
'T is alles doch het is om niet,
Dat hier met zorg en vleyt geschiet;
Want d' Exter vroeg en d' Exter laet
Altyd haer zelve wegen gaet;
Ja voór all' uw verdriet en pyn
Moet gy nog uytgelachen zyn;
Dit toont sy doór een vremt geluyd:
Ziet hier dit Zinne-beéld beduyd.
Slaegt hier eens op uw ryp verstand
En keert uw oog naer deèzen kant,
En let eens wel op dezen zin,
Hy heéft voórwaer iet anders in.
Een Lang-tong' of een snater-gat
Houd zig geland, bekwaem, en prat,
Om zoo te toonen ider-een
Dat goed gedrag haer is gemeen;
Maer zoo zy iets vernomen heéft,
Dat haer tot klappen oorzaek geéft,
Voórwaer dan is dit haest gedaen,
Want 't gaet'er op een schimpen aen;
En wat het argste nog van al,
Sy lastert doôr haer bits gesmal
| |
| |
Een man die Deugdzaem is en goed,
Geleert, regtzinnig van gemoed,
Ja derft hem vryven doór 't gezigt:
Dat hy schier idereen ontstigt
Doôr sijnen valschen schyn: en ziet
Nog staekt s' haer valsche praetjens niet,
Want voegt'er by, als voor gewis:
Dat hy den spot van ieder is,
Om dat men weét hoe hy bestaet,
En hoe het agter rugge gaet:
Nu schynt hy vol bekommernis,
Maer zoo hy 't huys gezeten is,
Dan hoort men laster en verwyt
Die hy naer sijn gebeuren smyt,
Dan hoort men vloeken en getier,
Dan loopt hy daer dan weder hier,
Dan spouwt hy stuere woôrden uyt:
Gy zyt een schelm, en gy een guyt,
Dan is het, met en woôrd gezeyd,
Een broedzel van grammoedigheyd.
Dit zegt een Tong' vol spyt en haet
Die alle Deugd en goed versmaed,
Om iemand die sijn pligt bemind
Te schelden voór een enkel kind;
Sy spot met iemands goed-gedrag
En brengt nog feylen aen den dag,
Die noyt of noyt gebeurt en zyn
En hebben geenen waerheyds schyn,
Die maer en zyn tot imands leed;
Daer toe is zulke Tonge bereed.
| |
| |
ik will' maer zeggen in het kort
Wat dat daer al verhandelt word,
Want daer en is voórwaer geen man
Die all' haer schimpen tellen kan:
Haer vreugd en lust is daer alleen
Daer spotters jokken onder-eén,
En daer men op en ider smalt,
En met bedrog en leugens ralt:
Den eenen is te luy en vrek,
En dezen is een ligten gek,
Een' ander steékt vol ydelheyd,
Een' vierden zoekt de dertelheyd,
Of dat hy deugdzaem is in schyn
Maer dat sijn' werken anders zyn;
Want dat men alles kende wel
Het wierd welhaest en ander spel;
Al schynt hy goed, bekwaem, getrouw,
Hy draegt het vosken in de mouw.
Zoo snatert zulk een los verstand
Met al sijn praetjens by der hand:
Zoo kakelt menig lossen-bol
Van eyge liefd en glori' vol:
Zoo babbelt menig vize-tuyt
En maekt aldaer zoo groot geluyd,
Dat ider-een dit all' gelooft;
En zoo word anders eer gerooft:
Men pyst dat alles even gaet
Gelyk het hier te voórschyn staet;
Maer die het raekt weét voór gewis
Dat dit maer ydel praeten is,
| |
| |
En pyst, dat niemand is bekwaem
Om te bekladden sijnen naem,
Om te beschimpen sijnen staet,
Die altyd regte wegen gaet,
By menschen van opregt gemoed
Die maer en tragten nae het goed,
En weéten dat een eerlyk Man,
Wie schimperny niet schaeden kan,
Moet lyden menig visevaes,
En slegten praet, en dul geraes,
Dat iemand wie de Deugd bemind
Word heden g'houden voór een kind.
Edog de waerheyd dient alhier
Te blinken op een wit papier:
Dus het gebeurt ook menig keer,
Dat iemand zoo verliest sijn' eer,
Bezonderlyk op dezen tyd,
Want deugtzaem zyn baert haet en nyd:
Het spotten heéft zoo groot geweld
Dat niemand zig daer tegen stelt,
En daerom heéft een eerlyk hert
Te lyden schamp, verdriet en smert.
Will' ik alhier nog voorder gaen
Ik zal den Lezer doen verstaen,
Hoe dat men heden listen leyd'
Aen die betragt de Deugdzaemheyd:
Daer is een monster, Sphinx genoemt,
By de Poëten zeer-beroemt,
Dat menig slimme listen broed
En menig reyzer schade doet;
| |
| |
Het houd zig in een doncker hol
Een zoo wanneer het iemand ziet,
Daer is het dat het henen schiet;
Het geéft geraedzels aen den weg,
Maer, zoo ik u de waerheyd zegg',
Het doet terstond sijn klauwen op,
En grypt de menschen by den kop.
Een valsch en onverzaed gemoed,
Dat in sijn herte listen voed,
Dat schimpt en schampt op ider-een
Heéft dit met deés Gediert gemeen,
Dat 't altyd op d' occazi' past
Op-dat het iemand overrast;
Dan schiet het menig laegen uyt,
Dan maekt het overgroot geluyd,
Dan spot het met de zuyver Deugd,
En maekt in 't kwaed sijn meeste vreugd:
Zoo-dat het ander' overmant
En doór sijn Tong ter-aerde kant.
Dus word'er menig mensch veragt,
En tot een slegten staet gebragt,
Doór zoo een Tong' vol nydigheyd
Die zig in dat verdriet gedeyd.
Gelyk een Exster past op buyt,
Zoo is een nydig spotter uyt
Om te blaméren iders eer;
Vermag hy dit, hy wenscht niet meer;
| |
| |
| |
Vermaeninge.
OM deze Vermaeninge volgens haeren eysch te beginnen, dunkt het my niet on-aerdig te zullen zyn te beschryven de eygendommen van Momus, dat is, van eenen ongerusten geest, beknabbelaer eens anders zaeken, en onkundigen oordeêlder van die dingen, de welke aen hem noyt zyn betekent geweest, ofte die hy, omdat hy die niet en heéft, met sijne afgunstige tanden beknabbelt. De Poëten nemen hem voór eenen Godt des nagts, om-dat hy alles, dat goed is, tragt te verduysteren, en ook, zoo ik gisse, om deze reden, dat hy onder alle de Goden alleen van alle talenten berooft, en niet anders is, als eenen inbeéldenden gek, die voôr vader heéft gehad den swaren droom, en voôr moeder den duysteren nagt; die niet anders aen hun onaerdig kînd konden naerlaten, als dikke duysterinissen in 't verstand, onkundige oordeélen in den mond, en ydele phantasien in allen sijnen handel; ik zeyde, dat hy onder alle de Goden alleen van alle talenten berooft was; want Jupiter pronkte met sijne magt. Mars was doór sterkte des lichaems befaemt. Mercurius
| |
| |
bezat de welsprekentheyd. Appollo was ervaren in muziek en zang. Venus trotseérde op de bevalligheyd haers Lichaems. Juno glorieérde op de rykdommen. Pallas was vermaert doôr de wetenschappen. Ceres stond over de vrugtbaerheyd der aerde. Diana heerschte over het woeste wout. Momus alleen, den on-ervaren, on-geestigen, van alle konst, rykdom, bekwamigheyd, magt, glorie, eer versteken Momus hadde niet het minste, waer van hy zich koste roemen. Het is daer van, zoo ik meyne, dat nog heden den naem van Momus aen alle welbedagte gemoederen den alderonaengenaemsten is: zoo-veel te meer, omdat dezen swarten hekelaer zig met alles, daer hy zoo-blind in is als eenen Mol, wilt bemoeyen; ja nog bovendien zelfs de beste, de geleerdste, de maetigste, voôr ondeugende, dwaeze, gulzige uytmaekt, zoo-verre, dat hy de Goden zelfs niet on-aengeroert konde laeten, hare beste eygendommen met het schimpende lit sijnder vergiftige Tonge bestrydende, en dervende aen Jupiter zelfs verwyten, dat hy in 't forméren der menschen gemist hadde, omdat hy een vensterken in 't hert vergeten hadde, op-dat men daer doór alle hunne ondernemingen zoude konnen ontdekt hebben. ô onervaren, ô vermeten Mome! ô onkundig spook! ô afgrysselyk wanschepzel! die de
| |
| |
Goden zelfs hebt derven aenranden, u latende voórstaen, dat gy alle begaeftheyd hadde; daer gy alles hadde dat duyster, swart, onaerdig, afschouwelyk is!
Maer hoe veéle diergelyke Momussen en berispende sotten vind men nog-heden-daegs in de wereld? zegt my dog, wat isser gemeynder onder de zoo-genoemde spot-vogels van onzen tyd, als eens anders affairen, gedrag, en handel op het schandelykste te beknibbelen, ende een splinter in eens anders oog te berispen, daer sy in byde hunne afgunstige lanteérens wel twee, á dry sware balken hebben zitten, die hun de Deugd voór zonde; de godtvrugtigheyd voór bedrigery; de zeégbaerheyd voór dwaesheyd; de geleertheyd voór phantasie; de stilligheyd voór afgekeertheyd; de rechtveérdigheyd voór beknibbeling; de oodmoedigheyd voór uytzinnigheyd; alle Goed, met een woórd, voór de grootste ondeugd doen aenzien: alle by-een-komsten, en gezelschappen, alle merkten, en straeten, zyn met diergelyke afgunstige aenzigten en spottende Tongen vervult, die op andere zonder op-houden criticeren, en aen hun boos leven niet het minste willen reforméren; in andere alles willen verbeteren, daer sy vol berispens-weêrdige fouten steken; in andere alles willen beknabbelen, en op | |
| |
hun alderleelykste feylen niet eens en denken; wie gy zyt, jonk of oud, arm of ryk, gy moet een laeten van uwe beste veéren. Gaet men langs de straet, men ontmoet wel haest diergelyke lang-neuzen, die anders niet te doen weéten, als die, of deéze deirlyk te ontlitten: ziet daer ginder staen een Zulke Mom-aenzigten; daer passeért eene fatsoenelyke Vrouw, wiens wangen wat blozen: aenstonds beginnen deze snaken te hekelen, en halen dat Wyf zoo-dapper daer over, dat sy meer een peervlieg, een loopster, een ligte dant; als een gestigtige, eerlijke, en eerbaere Vrouw schynt te zyn. Aen den anderen kant passeért eenen gestigtigen Borger: à, zeggen die Lang-tongen, dat is dien quispelinus, dien nieuwbakken hans-frul, dat ongezonden hooft; ziet hem daer eens gaen gelijk eenen simpelen bloed; maer hy kan sijn Wyf tand voór tand bieden; hy kan zoo wel vloeken als sijnen Pater-uoster bidden; 't is eenen luyen vent, zonder zorg; altyd wandelen; 't is eenen smul-hans, eenen slempemper: Ach! ach! ach! dat syn klugten, zulke verdienen braaf uytgelachen te zyn! komt men in eenige conversatie het gaet'er alzoo arg toe; men smalt'er men ralt'er; maer men snyd'er ook zoo-dapper, dat men de kleederen zelfs ongenadelijk verhackelt; men voegt aldaer de koppen by malkanderen, om eenen, die de Maetigheyd bemind, eens wel | |
| |
gaen over de hekel te haelen: Hy is uyt die Familie gesproten, hy is van jonks-af in dien aerd op gebrogt, men heéft hem leeren spaeren, den Boer spelen, den duym in de vuyst houden; hy heéft eene tronie gelijk eenen koek-gebakken in de maen, sijne handen zyn styf van't geld krabbelen, sijne beenen zoo dun als solffer-stekken, want hy zoude om een duyt de beenen af-loopen: sijn kleeren zyn gelijk aen die van eenen bedelaer, ziet die bullen en lappen, ziet dat cieraet van knoppen, aen schouwt dien oud-bakken-hoed, die overzet plyten van schoenen, het geheel figuer is goed om op eenen theater tot spot te stellen, oft om daer mede eene geheele Stad op den loop te helpen: Ach! ach! ach! wie zoude hier niet lachen? 't is meer als reden, dat men zulke voór den sot houd! risum teneatis amici! Zien sy imand, die goed en zagt-moedig van inborst is, het gaet op een spotten en jokken uyt: men komt by deézen, en, naer hem met een geschildert bakhuys gegroet, ik wille zeggen, bespot te hebben, begint men in deézer of diergelijker voegen den onnoozelen bloed een deel spot-woórden nae het hooft te smyten: ô gy slegten en viezen Vend, ô gy onaerdig Postuer; hoe zit gy daer zoo? welaen, flux op, laet ons een praetjen houden. Hoe veél pintjens hebt gy van daeg al in uw wambas gesmeten? drinkt'er een,
| |
| |
drinkt'er vier, drinkt'er agt, drinkt'er sesthien, drinkt'er vyf-en-twintig, 't is niet te veél; ô gy plompaert! gy guyt! gy ezel! waerom nog al niet meer gezopen? drinken is goed; goed voór de keel, goed voór de beurs: drinkt dan logt op, drinkt met volle teugen; ik meynde, dat gy dat beter konde : gy moogt met ons dan niet verkeeren; wy weéten al beter onze keélen te smeêren met dat koele Bacchus-nat: weg van hier, gy dient'er niet; gy zyt maer goed om beschimpt te worden, gy dient maer by de Ganzen die water zuypen, gaet maer-aen slegt schaep, gaet maer nae een mager keuken, gy dient hier niet: Ach! ach! ach! wie zoude zig konnen houden van bersten, als men zoo-een verken ziet!
Dit is het ongenadig spotten van de hedendaegsche libertienen, die maer en luymen om een opregt en gestigt man voór den zot te houden; dunkt u dan niet, Lezer, dat ik de hedendaegsche Tonge zeer-wel vergeleken hebbe by een ongeruste, klapperagtige en ongetemde Exter? ik hoore u bekennen, dat men hier toe geene bekwaemere af-beéldinge zoude konnen uytpyzen: en voórwaer: de Exter is een ongeduerig Dier, het welk alleenelijk uyt is, om den onnoozelen boer te bedriegen, en by alle dit nog derft spotten met den zelven, alwanneer het, nae lang-genoeg sijn kreétagtig getier hernomen te | |
| |
hebben, nog zoo vermeten is, van nae de zelve plaets weder-te-keeren, ja andere occasien ten dien eynde af-te-wagten. Wat dan aengaet eene spottende Tonge, die ik daer mede hebbe vergeleken, agte ik het alhier noodzakelijk te zyn dit wat breeder uyt te leggen om stukken van meerder gewigt, zullende dit alles besluyten uyt den aerd van zoo-ongerust dier.
Het bezonderste, dat men op dezen vogel bemerken kan, is dit, dat hy voren wit, maer agter meest zwart van couleur is, hetwelk hy gelijk heéft met de schimpende Tongen, dewelke alles wel aerdig weéten voór te dragen onder verscheyde slimme trêken; maer in hun hert anders niet en hebben als eenen swarten haet van af-gekeertheyd, bezonder van die, de welke sy om hunne deugd of bekwaemigheyd niet lijden konnen; en dat dikwils aengaende de onberispelijkste perzoonen, die sy, niet zoo-zeer in hunne bywezentheyd, als agter den rugge, voór ydele hoofden, en begriegers uytschelden. Wat aengaet den by-naem van eene Exter, dezen leert ons genoegzaem kennen, dat dit gediert altyd voór klapperagtig en spottig gehouden is geweest: want het woórd garrula bevat in zig alle diergelijke eygendommen, en dezen vogel is niet alleenelijk ongebonden van Tonge noch zweévende in't wout, maer zelfs, als- | |
| |
wanneer hy in eene kevie is opgesloten. Tot Roomen hadde zekeren barbier eertyds eene Exter, dewelke niet allen de menschen, maer ook de gediertens stemme nae-raepte, somtyds gelijk een katte, somtyds gelijk het geluyd der Instrumenten; dusdaniglijk, dat hier uyt te besluyten is, dat deze beest, ongesnoert van tonge zynde, daer by genegen is om meer en meer klapperagtig te worden.
Voegt daer nu by eenen afgunstigen en nydigen aerd, gelijk ik zelfs in dezen vogel al menigmael hebbe ondervonden, want niet tegenstaende de lekkere brokskens, die ik hem gaf, was hy zoo-nydig en bedriegelijk, dat hy my dikwils met eenen vinnigen beét beloonde; en hebbe by dit alles ondervonden, dat dit dier noyt heviger zig liet hooren, als doen het my zoo kwaelijk vergolden hadde, schynende my voór mijne onvoórzigtigheyd nog boven dien te willen bespotten. Dog het schynt mynen aendagtigen Lezer, dat diergelijke historien u meer vermaek by brengen als den delikaetsten boterham, ofte aldersterksten teug-waters; maer neen, zegt gy, my en lust hier niet te spotten; maer ik wille zeggen, dat my zulke Bemerkingen wel behaegen, zoo-veél te meer, om-dat ik daer uyt eene goede Lesse kan trekken, gelijk de Bie den honig uyt de kruyden en bloemen: nu verstaen ik u; zal daerom tragten u verzoek te | |
| |
voldoen, met dit op eenen zadelijken zin te trekken, verhopende, dat gy mijnen goeden wille en klyn vermogen met goedjonstige oogen zult aenzien, en denken, dat ik u, waer 't my mogelijk is, zoeke te believen. Voegt dan nog by het vorige, dat deze soort van vogels zeer hooveerdig is op haere pluymen, daerom noemt men haer ook Superba, Hooveerdig; en dit past zeer wel op die, de welke met allen goeden Raed, met gestelijke zaken, met loffelijks gebruyken trotselijk derven spotten; en om dit te betreffen, zoo het eenigzins betaemt, laet ik daer de voordere ontvouwingen van laster en schimp tegen stigtbaere perzoonen; ik gaen my keéren tot de hedendaegsche Vry-geesten en alderschandelikste Schimp-tongen, de welke alle hunne wetenschap vinden in alles, dat goed, deugtzaem en heylig is, tot spot te stellen: Deze zeggen van goede gebruyken; dat sy maer zyn om de eenvoudige te bedriegen: dat het bidden maer en is voór eygenzinnige menschen; die anders niet te doen hebben als in de kerk te zitten; dat de Sermoonen goed zyn om het gemyn volk in bedwang te houden. Sy gaen nog voorts met te zeggen van de goede lessen en vermaeningen: Dat het maer ydele woórden zyn om de menschen vervaert te maeken; dat nog de kragtigste beweeg-redens hen zouden konnen beweégen: dat sy wel beters weéten.
| |
| |
Van deze heéft eertyds Hieremias voórzeyd en geklaegt: Factus est sermo Domini in opprobrium & in derisum totâ Die. Het woórd Godt is den geheelen dag eenen spot en schimp geworden; om deze verblinde hoofden hunnen mis-slag te doen zien, en zyn nog de woórden der heylige Vaders, nog die van 't heylig Schrift genoegzaem; sy gaen altyd voorts in hunne dwaelinge; en, wat meer is, derven het woord Godts voór praetjens spotsgewys uytmaken, even eens gelijk de verblinde Schaeren eertyds den Zaligmaker in syne verkondigers uytlagten, en dit aen Hem zelfs niet schaemden te doen; Et irridebant eum: En sy spotteden met hem: ja nog hedendaegs is deze vermetentheyd domineêrende bezonderlijk onder de zoo-genoemde Nieuwgezinde, maer aldergrootste Blinde, die om alles te vreyelijker te plegen, dat hunne zinnen streelt, zeggen: dat Godt eenen goeden man is; dat den duyvel zoo schrikkelijk niet is, als men hem uyt-schildert; dat de helle geen vuer in zig besluyt; dat den hemel wyd en breed is, en dat hy niet voór de ganzen; maer voór alle soort van menschen gemaekt is. van deze verharde gemoederen zegt den Ecclesiasticus: Homo assuêtus in verbis improperii, in omnibus diebus suis non erudietur: Eenen mensch, gewoon zynde te spotten, zal van geheel syn leven noyt tot kennis van zynen mis-
| |
| |
slag komen, want Viri Illusores, Schimpende Volk, is een ongeschaeft, versteent en onveranderlijk volks, dat altyd voorts-gaet met spot op spot, en smaed op smaed, zoo tegen heylige zaeken, als tegen de Dienaers Godts, ja Godt zelfs, uyt-te-spouwen: sy zyn gelijk aen de versteende Joden, die den Zaligmaker, van wie sy zoo-vele Mirakelen hadden gezien, zoo-smadelijk over-al hebben bespot; nu publikelijk, dan bedektelijk; hier ten tyde van sijne Passie, daer zelfs tot aen het Kruys; Alios salvos fecit; se ipsum non potest salvum facere. Hy heéft andere van de dood bevyd; en hy kan zig zelven daer van niet verhoeden. Sy mogen ook vergeleken worden om hunne hooveérdigheyd by dien verwaenden Reus Goliath, die, met David spottende, zeyde: Numquid ego Canis sum, quòd tu venis ad me cùm baculo? veni ad me, & dabo carnes tuas volatilibus caeli, & bestiis terrae. Ben ik dan eenen hond, dat gy tot my komt met eenen stock? nadert maer tot my, en ik zal uw vleesch aen de vogelen, en dieren der aerde geven: en om hunne vermetentheyd zyn sy gelijk aen den schimpenden Nabal, denwelken van David stoutelijk zeyde: Quis est David & quis est filius Isaï? Wie is David, en wie den zone van Isaï? Hodie increvêrunt servi, qui fugiunt Dominos suos: Van daeg zynder onderdanen te zamen gekomen, om hunne
| |
| |
heeren te verlaeten. Andersins mogen sy wel vergeleken worden, om hunne onbeschaemde Ligtveérdigheyd in 't schimpen, met de Vrouw van David, Michol, die haeren Man spotsgewys uytschimpte, doen hy uyt eenen heyligen yver voór de Arcke Godts was danssende, zeggende: Quam gloriosus fuit hodiè Rex Israël discoöperiens se ante ancillas servorum suorùm, & nudatus est, quasi nudetur unis descurris! Hoe heerlijk is van-daeg geweest den Konig van Israël, zig ontblootende voór de dienst-maegden sijnder knegten, en hy heéft zig ontdekt, gelijk eenen van het grauw! Voegt daer by de Exempels van de Vrouw van Job, van de Vrienden van Tobias, en meer andere, die de onbeschaemde Schimpers op het volmaekste naevolgen; dog niet zonder hunne welverdiende straffe: want gelijk eenen Goliath is overwonnen geweést, gelijk Nabal van den Heere gestraft met de dood, gelijk Michol noyt heéft het geluk gehad van Moeder te zyn, zoo moeten alle diergelyke Spotters zeker zyn, dat de Rechtveérdige hand Godts hun zal raeken, want: Parata sunt derisoribus judicia. Het Oordeel is beryd voór de Schimpers. Deus non irridetur. Godt word niet uytgelachen; maer Hy zal in hunnen ondergang lachen. In interitu vestro ridebo. Et tù Domine deridebis eos. En Gy Heere zult met hen spotten; maer dit spotten zal hen | |
| |
eene eeuwige straf doen onderstaen. Godt heéft eenen grooten af-keer van Spotters. Abominatio Domini omnis derisor.
Dit hebben ondervonden de twee Apostaeten, Julianus ende Lucianus, die ongenadige Spotters, en ongetemde Schimpers; Want sy hebben alle byde een alderdroevigste eynde gehad; den eenen is met eenen pyl doór-schoten ellendiglijk gestorven, den anderen is van de honden verscheurt. Diergelijk jammerlijk eynde heéft ook ondervonden zekeren ketterschen Spot-vogel, denwelken, nadat de Eerw: Paters der Societyt doór den af-gunst, en op-roer de Geuzen en diergelijk gespuys de Stad Antwerpen geruymt hadden, in het huys der zelve is gegaen en aldaer doór de venster eenen bondel van stroey heéft uytgehangen, aen andere, die klopten, spotsgewys vraegende, wat sy daer kwaemen doen? aengezien de Pest zig daer gehuysvest, ende hun alle, die daer in woonden, hadde vernitigt; maer, nog op den zelven dag, heéft de Pest het huys van dezen zoo-vermeten Spotter besmet, daer'er nogtans te voóren geén 't minste teeken was van gezien. Voegt daer by de Exempels van ontallijke andere; dewelke maer al-te-waer bevonden hebben, dat Godt de Spotters zal uytlachen. Et ipse deludet irrisores. Het zelve moet gy dan zekerlijk verwagten ongetemde dwaze, die, versteent in uwe zonden, met alle goede Lessen | |
| |
spot, leévende in eene verdoemelijke vrolijkheyd, al-jokkende, al-schersende, al-juychende; ja, om met een woórd bondig te spreéken, zegge ik, dat alle die, dewelke leven zonder Crux, dat is Religie, ook zullen sterven zonder Lux, dat is Deugd: en vervolgens, Zoo een leven, zoo een eynde, Qualis vita, finis ita; behalven dat hun spotten alsdan in een eeuwig kryten zal eyndigen.
Eyndelijk onderzoekt, mynen Lezer, deze geheele Materie in andere Schryvers, en gy zult ondervinden, dat'er niets zoo versteent is, als zulke dweers-dryvende Spot-knevels, die, zoo-lang sy konnen, alles zullen uytvinden om een opregt Hert voor eenen loozen geck doen te passéren: en zoude men van deéze de oorzaek daer van vraegen, sy brengen by deze slegte excusie: dezen mensch dient berispt om zijne simpelheyd, men moet hedendaegs al slimmer en de wereld meer toegedaen zyn: wy beschimpen hem, opdat hy zig zoude beteren. Ik wete wel, dat dit het oud Liedeken is van het meestendeel der onkundige Praeters, daer de straeten ende de by-een-koômsten nu vol van zijn, maer ik weéte ook, dat deze veronschuldinge zoo veél doet als een O, en daerom word sy, zonder te beandwoórden, genoegzaem te niet gedaen: Diesvolgens dat sy pyzen, dat alle wel-bedagte Lieden zulke beuzelryen met allen hunnen | |
| |
naerslyp voôr de ongegronde spots-tael der meermaels gezyde Vry-geesten zullen houden, en diesvolgens denken, dat sy, spottende met een ander, zelfs spot, ja aldergrootsten spot weêrdig zyn, aengezien zulke Janus-gezigten, of Mom-tronien, meestendeel de Ontugtigste, Ligtveerdigste en Onvolmaekste Guyten zyn, dié'er konnen gevonden worden. Daerom dat sy letten op zig zelven, en hun eygen paksken zal hun zwaer, ja al te zwaer vallen om te draegen:
Want die een ander houd voór Sot
Is menigmael den swartsten Pot.
Diesvolgens houd dit voor zeker, onervaeren en besmeurden Schimper:
Irridêre soles alienos, Sannio, mores;
Ni proprios cupias prodere, quaso, sile.
Gy klapper zyt gewoon een ander te bespotten,
En stelt hen in't geval der aldergrootste zotten;
Maer, luystert eens nae my: laet daer eens anders kwaed;
Of, wilt g'het zoo verstaen, beschimpt uw eygen daed.
|
|
Auteursrechtvrij