De woeste avonturen van de Bokkerijders

[p. 36]

VI

In de nacht van maandag 16 op dinsdag 17 oktober 1741 pleegt de bende een gewelddadige inbraak in het panhuis (brouwerij) van Mathias Kockelkorn te Pannesheide. De bierbrouwerij ‘Aan de Stegel’ geheten ligt in het midden van het dorp. Het is een gure maandagavond. De herfstwind blaast in volle hevigheid door het dorp. Hier en daar blaft een hond. Verder is er niets te horen. In het huis van Kockelkorn is ook alles rustig. Maria, een dochter van Mathias Kockelkorn, treft nog met een dienstmeisje in de keuken de laatste voorbereidingen voor het ontbijt van de volgende morgen. Haar vader en moeder zijn reeds naar bed gegaan. Haar moeder Gertrudis Meyers is immers ernstig ziek en Mathias wil haar niet alleen laten. De knechts zijn allemaal gaan slapen.

De Bokkerijders hebben deze overval tot in 't kleinste detail gepland. Het initiatif is weer genomen door Nicolaas Elven uit de Rötsch. Ten huize van Willem Peuskens licht hij de gruwelijke plannen toe. In de woning van zijn schoonvader Michiel Arets worden op 16 oktober de andere bendeleden van de inbraak op de hoogte gesteld. Een zeer groot aantal Bokkerijders verzamelt zich op het afgesproken uur op maandagavond bij de brouwerij van Kockelkorn. Een wei, die achter de brouwerij ligt, is uitstekend geschikt als ontmoetingsplaats. Vandaaruit sluipen zij naar de kleine schuurpoort. Zij forceren de poort en stromen naar binnen. Via de schuur komen zij in de keuken terecht. Maria Kockelkorn en het dienstmeisje zien de horde mannen op zich afkomen. Zij hebben weinig verweer. De Bokkerijders grijpen beide meisjes vast en beginnen hen te slaan waar ze hen maar raken kunnen. Tijdens de worsteling worden de meisjes van hun oorringen beroofd. De woestelingen trekken hun de mutsen van het hoofd en rukken hun de gouden kruisen, die zij om de hals dragen, af. Daarna worden de meisjes gekneveld en in de bierkelder geworpen.

Intussen zijn andere complicen naar de slaapkamer van Mathias Kockelkorn en zijn vrouw gelopen. Zij forceren de slaapkamerdeur, die onder het geweld als een lucifershoutje uit de kozijnen knapt. Mathias ligt bij zijn zieke vrouw in bed. De Bokkerijders sleuren het echtpaar uit bed. Mathias en zijn vrouw krijgen een fikse aframmeling. De zieke vrouw wordt geboeid en slechts gekleed in

[p. 37]

Bierbrouwer Kockelkorn werd in het Panhuis van Pannesheide door de Bokkerijders overvallen en ernstig mishandeld. Het Panhuis ligt aan de Steghel, vlak over de grens bij Bleijerheide. Het huis is kort geleden gerestaureerd en wordt thans bewoond door Hubert Schwartzenberg.

een dun nachthemd naar de bierkelder gesleept. Mathias moet helse pijnen doorstaan. De Bokkerijders gaan als razenden te keer. Mathias heeft namelijk nog altijd verzwegen waar hij zijn geld bewaart. Hij wordt geblinddoekt en gekneveld. Hiervoor scheuren de Bokkerijders de beddelakens aan flarden en binden hem met de repen armen en voeten vast. Zijn gezicht wordt met brandende strofakkels bewerkt.

In een andere kamer hebben de Bokkerijders Catharina Nacken, de schoonmoeder van Mathias ontdekt. Zij moet ook de vuurfoltering ondergaan. De overige kinderen, behalve de vier kleinsten, worden vreselijk geslagen en tegelijk met Catharina Nacken in de bierkelder geworpen. Alle slachtoffers worden tevoren gekneveld.

Om een einde te maken aan de mishandelingen wijst

[p. 38]

Mathias de Bokkerijders de plaats van het geld aan. Intussen zijn echter zeven Bokkerijders naar het verblijf van de knechts getrokken. De niets vermoedende knechts worden in de slaap overmeesterd, geslagen en geboeid. De Bokkerijders slepen de ongelukkige mannen uit de paardestal naar het huis en werpen hen bij de andere slachtoffers in de bierkelder. Een van de Bokkerijders heeft in de opwinding nog kans gezien de paardeknecht Johannes Gijsen 11 rijksdaalders afhandig te maken. Als de knechts kermend en kreunend in de kelder zijn beland, sleuren de Bokkerijders de geboeide en geblinddoekte Mathias uit de slaapkamer naar beneden. In een kast in de keuken ligt het geld, waar de Bokkerijders het op gemunt hebben. Zij vinden er 400 rijksdaalders, in die tijd een zeer grote buit. Maar de bandieten zijn nog niet tevreden. Ze richten in de keuken een vreselijke ravage aan en halen er alles wat los zit uit. Zo verdwijnen vlees, kleren, tinnen borden en drie met zilver beslagen boeken. Het dienstmeisje wordt 16 rijksdaalders armer. De Bokkerijders verdelen het geld in vier porties. De goederen verdwijnen op twee paarden in de donkere nacht.

Volgens verklaringen van Mathias Kockelkorn, die hij op 24 oktober in het bijzijn van de voogd van het land van Ter Heyden en de schepenen Lutgens en Savelsberg aflegt, bedraagt de totale waarde van de buit ongeveer 600 rijksdaalders. Kockelkorn heeft niemand van de daders herkend. Op de pijnbank ontkennen Mathias en Peter Ponts uit Hoensbroek ten stelligste, dat zij bij de inbraak in Pannesheide betrokken zijn geweest. De bandiet Joannes Dircks, bijgenaamd de Dok van Schaesberg, verklaart echter, dat ook de kapitein van de bende en zijn zoon in ‘Aan de Stegel’ zijn geweest.

Op bevel van Michiel Winckens moest de ‘Dok’ voor het huis van Mathias Kockelkorn op de uitkijk blijven staan. Hij kan zodoende niet precies vertellen, wat er zich in huis heeft afgespeeld. Wel wil hij kwijt, dat hij de bewoners ‘miserabelijck’ om hulp heeft horen roepen en kermen. Zijn complicen komen enige tijd later met stapels goederen naar buiten. Dat wordt allemaal op een paard van een van de stiefzonen van Theunis Quaedtflieg geladen. De andere goederen dragen de Bokkerijders naar het huis van Anthoon Consten, die aan het Heiligenhuiske te Ter Heyde woont. In het huis wordt de buit verdeeld. De leiding hierbij hebben Joannes Vincken van Merksteen, Michiel Winckens van Herzogenrath, de vilders van Hoensbroek, Nicolaas Elven en de veldbode Joannes Kersten. De ‘Dok’ krijgt voor zijn aandeel van Michiel Winckens een Frans pistool (f 12). Tot die tijd heeft ‘De Dok’ gewapend met een sabel moeten opereren. Andries Consten legt op de pijnbank ook een belastende verkla-

[p. 39]

ring voor de familie Ponts uit Hoensbroek af. Hij zweert, dat zij erbij betrokken waren. Andries Consten vermeldt als bijzonderheid, dat de Bokkerijders in de bierkelder van Kockelkorn nog stevig gedronken hebben op de goede afloop. Ook in de kelder gaan zij vreselijk te keer. Zij slaan de kranen uit de biervaten, zodat het bier er in krachtige stromen uitloopt. De geknevelde slachtoffers drijven op een gegeven moment in het bier.