Reize in de binnen-landen van Zuid-Africa

[18 Juni 1803]

ZATERDAG den 18e JUNY; volgens onze verwachting kwam den burger Rensburg deze morgen, eenige schapen en garst mede brengende. De Gouverneur verzogt hem het geval omtrent den roof van vee te verhalen; hy deed zulks in de zelfde zin als den Veld Cornet Van Heerden, leggende eene schriftelyke verklaring over, van den burger De Beer.⁴⁵⁵ Rensburg was van gedachten, dat de misdadigers denkelyk van die Kaffers zouden zyn, welke by de vlucht van den Kaffer Kapitein Sambie door deze waren agtergelaten en tot Gaicka terug keerden. Hoe het ook zy, de zaak bestaat en maakt de maalstroom der verwarringen nog grooter.

Coenraad de Buis had ook eene Conferentie met den Gouverneur en legde ter lezing van zyn hoog Edele een menigte papieren over, zullende dienen ter opheldering van zyn gehouden gedrag; Rensburg legde ook eene missive over

455 Vgl. B.R. 93, nr. 29: ‘Verbaal eener verklaring op heden den 18 Juny 1803 door den Veldcornet W. van Heerden aan den Gouverneur en Generaal en Chef in presentie der Vier Burgercommandanten Botha, Linde, Human en Van Rooyen beneevens de Heer D.G. van Reenen gedaan’. Die stuk verhaal die diefstal in Agter-Sneeuberg en vermeld ‘circa 70 à 80 beesten welke op den 17den (sic) door (Nantus de Beer) en Hartclaas (Hercules?) Botha, Kootje de Wet en twee Hottentotten by de Commandofonteyn wederom zyn genoomen en door hun aldaar twee Caffers doodgeschoten.’ Die roof het plaasgevind op P.S. van Heerden se plaas Doornrivier, noordwes van die teenswoordige Cradock, vanwaar die agtervolging plaasgevind het (Vgl. V.R.V. 18 (Van Reenen), pp. 170-171 en voetn. 206; ook infra voetn. 530).

[p. 120]

aan hem door zeker Engelschman by Buis zynde den 13e Augustus 1798 geschreven.⁴⁵⁶

De Gouverneur dezen dag hier weder moetende verzuimen, hield zich onledig met het schryven van missives aan den Major van Gilten, met een daarby gevoegd brief voor den Veld Cornet Ignatius Muller.⁴⁵⁷ De heer van Rheenen schoot twee groene Papegaayen. Ik ging verzeld van de jonge van Rheenen en vier jonge boeren een wandeling langs de rivier doen, met voornemen eenige papegaayen op te doen; dog in stede van deze vonden wy in het geboomte een menigte aapjes zitten, op welke wy aanstonds afgingen. De boeren liepen spoedig na ons camp terug een menigte tentepinnen halen om daar mede deze vrinden uyt de boomen te smyten. Terug komende maakte wy daar een begin mede, dog geen der aapen wilde afkomen; na hier mede eenige tyd te hebben aangehouden hoorde van Rheenen en ik dat drie der boeren op de loop trokken en de vlakte naar ons camp opliepen, onder het roepen van hulp; wy liepen insgelyks uyt het hout, en zagen weldra een tyger die even eens het hout verliet en de boeren agter aan sprong. Van Rheenen en ik waren de eenige die van geweren waren voorzien en wy maakte ons gereed op het dier te vuuren toen de andere boeren die afgedwaald waren en het geroep gehoord hadden aan kwamen loopen en op circa tien passen tusschen ons en de tyger, het hout verlieten, welke zylieden ziende, zoo kwamen zy aanstonds hunne toevlugt tot ons nemen; de Tyger volgde op de hielen. Ik gaf dadelyk vuur en wonde de tyger in de lende dog niet dodelyk, zoodat hy reeds zeer naby ons was toen van Rheenen hem zoo juyst een kogel tusschen de oogen gaf dat hy storte, waar op wy na het dier toeliepen en hem met de kolven van het geweer dood sloegen. De huyd werd afgestroopt en aan den Generaal aangeboden.

456 Daar was in Kafferland verskeie Engelse deserteurs o.a. Harry Obry (‘Hendrik Engelsman’) en John Mader (Madder) wat skoolmeester van De Buys se kinders was. Hy was waarskynlik die skrywer van die brief (V.R.V. 18, (Van Reenen) pp. 164-165, en voetn. 189 en 191).

457 B.R. 93, nr. 30, p. 289: J.W. Janssens (Kaffer Land in het Camp aan de Kager (sic) den 19 Juny 1803/veldk. Ignatius Muller, met opdragte oor die vestiging van Klaas Stuurman ‘aan de kleine Rivier boven aan Chamtousch Rivier.’