Princeliicke deuiisen

[p. 3]

Totten Leser.

Goetgvnstige Leser, Dit boecxken, eerstelijck int Fransch gemaect door Meester Clavde Paradin, Canonick tot Beaujeu, ende daer nae, te vveten in het Iaer 1563, in Nederlantsch vvtgegeven van VVillem Silvius, heb ick door versoeck van sommige vvederom in druc laten vvtgaen. Doch mits dat ick daer nu vvat in verandert heb, vvasset noodich den Leser van alles te vervvittigen.

Ten eersten, den Naem oft Tijtel des Boeks, te vvete Princelicke Devisen, en heb ick niet verandert, mits dattet daer mede bekent is: al ist saecke dat den Franschen naem Devises Heroiqves, ende den Latijnschen Symbola Heroica, verder strec; al oftmen seyde Blasoenen, Wapenen, Woorden, oft Losen van Princen, Heeren, ende ander cloecke, wijse oft gheleerde Helden.

Ten tvveeden, de Voorreden aen den Heere Theode van Marze, hoe vvel die van den eersten oversetter vvat ghecort zijnde aen eenen anderen Heere geschreven

[p. 4]

is gevveest, hebbe ick gantsch onvermindert vvillen vertalen, ende hier na stellen, mits dat sy het vvoort Devises int lanc bediedt en verclaert.

Ten derden, elcke Deviise heb ick met een eyghen getal van de andere verscheyden ende afgesondert.

Ten vierden, de Spreucken oft VVoorden die nae het getal volgen, meest in Latijn, som in Griecx, som in Fransch, Italiaensch ende Spaensch gestelt, die gemeynlijc niet meer dan halve Veersen zijn, heb ick met een coppel-rijm, oft tvvee regelkens dichts verduytscht: doch so onderscheydelijck, dat het gene dat met ronde letters vvtgedruct is, eygentlijc bediet de vvoorden die inde Devise self staen: ende datter noch by staet, met Neerduytsche letters, is het ghene datter op verstaen moet vvorden, om eenen volkomen sin te maken. VVant beneffens dat de aerdigheyt der Devisen sulcx schijnt mede te bringen, dat se meestendeel soo veel te fraeyer zijn, hoe sij met vveiniger vvoorden meer sins connen begrijpen: soo vvaeret ooc bij nae onmogelick datmen de bevallicheyt die eenige Deviis

[p. 5]

in de eene taele heeft, oock soo bevallichlijc in een ander soude connen gebringen, met gelijcke ende even veel vvoorden. Selfs in die tvvee lange regelen en canmen somtijts niet begrijpen al het ghene datmen met die corte vvoorden soude connen verstaen: mits datmen eensdeels door de verscheydenheyt der Schilderijen, eensdeels door de duysterheyt der VVoorden, de selve op soo veelderley verscheyden vvijsen trecken ende vvtleggen can; datse soo vvel tot gheestelicke als vvereltlicke sinnen dienstelick zijn.

Ten vijfden, nae elcke Schilderij heb ic hier bygevoecht. meestendeel acht, somtijts thien of meer regels in dicht, dienende tot breeder VVtlegginge van elkce Devise: vvaer in ick getracht heb de vvoorden die op elcke Schilderij staen, soo met de bediedinge der Schilderijen te vereenighen, dat men daer eenen bequaemen sin vvt scheppen can. VVel ist vvaer, dat ic meest het voornemen van Paradin ghevolgt heb: maer nochtans somtijts heb ick die vvat elders ende verder getrocken, mits dat de vvoorden sulx schenen te verheyschen.

[p. 6]

Ende voorvvaer men soudese meest alle noch op veel ander sinnen connen getrecken; namelijck in verstandt van Liefde. Tvvelck ick meestendeel gemijdt heb, mits dattet onbetamelick vvas het ghene dat Paradin tot eenen geestelicken oft treffelicken sin verdocht hadde; dat selve tot eenen lachelicken te vvillen misbruycken.

Ten sesten ende ten laetsten volght de Bedieding oft Glose die Paradin self gemaect heeft, om den oorspronck der Devisen aen te vvijsen, als in de volgende Voorreden van hem oock vermaent is. Dese heb ick ooc heel op een nieu verduytscht:

maer soude de vertaelingh van Silvius uutghegheven, gansch ghevolgt hebben (mits dat ick een anders vverck niet garen en verduyster oft verdruk) vvaer het sake gevveest datse met soo veel half-Latijnsche ende Fransche vvoorden niet vervult ende ontciert en vvaer, de vvelcke hedensdaechs met recht vervvorpen zijn.

Dit is al tghene vvaer in dat desen Druc van den anderen verschilt, oft daer mede over een comt. Vaert vvel. VVt Leyden, desen 18 Augusti 1615.

Ioost van Ravelenghien.