De geschiedenis van Suriname

[p. 46]

De stakingen van '69 en '71

De roof van bauxiet, rijst, hout en andere produkten bracht toenemende armoede in Suriname. Meer dan 25 procent van de beroepsbevolking is werkloos, meer dan de helft van de bevolking woont in krotten, de voorzieningen voor onderwijs en medische zorg zijn miserabel. Velen zochten een uitweg naar Nederland. Daar had zich onder de immigranten een militant nationalisme ontwikkeld. Door de Vereniging Ons Suriname te Amsterdam onder leiding van Otto Huiswoud was al in 1954 het Statuut als koloniaal afgewezen en een werkelijke onafhankelijkheid geëist. Uit de in Nederland opgerichte kulturele vereniging Wi Egi Sani was in 1961 in Suriname de Partij Nationalistische Republiek (PNR) onder leiding van Bruma ontstaan.

Binnen de NPS was de macht van haar oprichter Pengel gegroeid.

Hij was voorzitter van de Moederbond en werd in '63 minister-president in de koalitieregering van NPS, VHP en PSV. Tijdens deze regeringsperiode werden, deels via leningen, miljoenen aan ontwikkelingshulp in Suriname gepompt ten behoeve van het buitenlands bedrijfsleven. Maar er was geen geld voor verbetering van de sociale omstandigheden voor de bevolking. Integendeel, de aflossing van de schulden drukte zwaar op het land. De ontevredenheid groeide. De onderwijsbond ging in staking om verbetering van de salarissen af te dwingen, die al sinds 1958 niet meer verhoogd waren. Het overheidspersoneel steunde de eisen van de onderwijzers en leraren. Het konflikt groeide uit. In 1969 brak een massale staking uit. Nederland weigerde uitstel te geven voor de aflossing van schulden, waardoor Pengel de ambtenarensalarissen niet kon betalen. Het kabinet Pengel viel.

[p. 47]

Om welke reden had Nederland Pengel laten vallen? In West-Suriname waren nieuwe grote bauxietvoorraden ontdekt. Pengel wilde deze koncessies aan de amerikaanse maatschappij Ormet verlenen. Dit kwam niet overeen met de Nederlandse belangen. In een volgend kabinet, dat in de pas liep met Den Haag, kreeg Suriname wel uitstel van betaling van schulden. Via ontwikkelingshulp had Nederland zijn invloed op de binnenlandse politiek van Suriname doen gelden! De eensgezindheid in de staking leidde tot bundeling van de bonden van de belangrijkste plantages en van Paranam in de vakcentrale C'47 o.l.v. Bruma en tot bundeling van het onderwijs- en overheidspersoneel in de Centrale van Landsdienaren Organisaties (CLO). Nederland moest opnieuw naar middelen uitzien om het groeiend verzet in Suriname en de Antillen te onderdrukken. Het stopte Sf. 1 mln. in de versterking van het politieapparaat. Onder de nieuwe konservatieve regering van Sedney (PNP, een afscheiding van de NPS) en Lachmon (VHP) brak in 1971 opnieuw een algemene staking uit, die begon bij de douaniers, waarna duizenden arbeiders en landbouwers zich aansloten. De vakbonden eisten een ander sociaal-ekonomisch beleid. Suralco, Bruynzeel, Billiton en Wageningen sleepten de bonden voor de rechter.

De Nederlandse handelsfirma Kersten ontsloeg 96 stakers. Het massale verzet gaf de nekslag aan het Statuut: het dwong Nederland reeds enkele maanden na de staking tot voorbereiding van de staatkundige onafhankelijkheid van Suriname.