De geschiedenis van Suriname

[p. 42]

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog

In de 2de wereldoorlog werd Suriname's bauxiet van groot belang voor de Amerikaanse en Europese vliegtuigindustrie. Na Jamaica werd Suriname de grootste bauxietproducent ter wereld. ALCOA ging uitbreiden door exploitatie van het gebied bij Paranam. Er werden zelfs Amerikaanse troepen in Suriname gelegerd om de bauxietvoorraden te beschermen. In 1941 begon ook de Nederlandse maatschappij Billiton met de exploitatie van bauxiet op de plantage Onverdacht.

Suriname's export bestond nu voor 87 procent uit bauxiet. Het was een monokultuur geworden, geheel in buitenlandse handen, 30 procent Billiton, 70 procent ALCOA. Een grove roof van onvervangbare grondstof, waarbij slechts aan 7 procent van de beroepsbevolking werk wordt verschaft. De verwerking van de grondstof vond in Amerika plaats. Van 4 ton bauxiet (waarvan Suriname alleen maar plusminus f 32,- belasting kreeg) werd 1 ton alluminium gemaakt, die f 2000,- opbracht op de wereldmarkt. Zo verdwenen de winsten naar het buitenland, Suriname bleef berooid achter. Door de oorlog waren de koloniale machten in Europa verzwakt. Vele onderdrukte volkeren in Afrika en Azië (waaronder Indonesië in 1949) verwierven door strijd na de oorlog de onafhankelijkheid. Dit kon ook in de koloniën in het Caraibisch gebied gebeuren.

[p. 43]

De Nederlandse regering wilde tot alle prijs Suriname en de Antillen als winstgevende grondstoffenleveranciers behouden. Zij gaf hen daarom een beperkte vorm van zelfbestuur, maar deed tegelijkertijd alles, om de belangen van het Nederlandse bedrijfsleven garant te stellen. Vanaf 1946 begon de oprichting van partijen in Suriname. Eén voor katholieke Creolen (PSV) en één voor protestante (NPS), één voor Hindostanen (VHP) en één voor Javanen (KTPI). Op deze manier werden de bevolkingsgroepen gescheiden gehouden, volgens het principe van verdeel en heers. In de twintiger en dertiger jaren waren er al vakbonden, die herhaaldelijk stakingen organiseerden. Vlak na de oorlog leidde de vakbeweging de staking in de bauxietindustrie. Daarna werden er vakcentrales opgericht, die politiek gekoppeld waren aan de partijen: de Progressieve Werknemers Organisatie aan de PSV in 1948, de Moederbond aan de NPS in 1951. In 1949 was de eerste verkiezing voor een Surinaams parlement. Hij werd door de NPS gewonnen. Intussen was door Nederland in 1947 het Welvaartsfonds opgericht, dat onder het mom van ‘ontwikkelingshulp’ geld verschafte ten behoeve van het Nederlands-Amerikaans bedrijfsleven voor onderzoek naar de bodemrijkdommen (o.a. hout), onderzoek naar opwekking van waterkrachtenergie en heropbouw van de grootlandbouw. De houtfabrikant Bruynzeel en de Stichting Machinale Landbouw (SML), die in Wageningen (Suriname) een groot gemechaniseerd rijstbedrijf opzetten, waren de eerste kapers op de kust. Tot dat moment was de rijstproduktie hoofdzakelijk in handen van de kleine landbouwers geweest. Door de konkurrentie van de SML raakten zij echter in de diepste armoede. Dit was het ware karakter van de ‘ontwikkelingshulp’.